Κρυμμένο σε μια πυκνοκατοικημένη γειτονιά βρίσκεται ένα από τα νέα «μυστικά» σχολεία του Αφγανιστάν – μια μικρή αλλά ισχυρή πράξη περιφρόνησης κατά των Ταλιμπάν.

Πολλές έφηβες παρακολουθούν ένα μάθημα μαθηματικών. «Γνωρίζουμε τις απειλές και ανησυχούμε για αυτές», λέει στο ρεπορτάζ του BBC, η μοναδική δασκάλα, αλλά προσθέτει, η εκπαίδευση των κοριτσιών αξίζει «κάθε ρίσκο». «Κάνουμε ό,τι μπορούμε κρυφά», λέει η δασκάλα, «αλλά και να με συλλάβουν, να με χτυπήσουν, αξίζει τον κόπο».

Σχεδόν σε όλες τις επαρχίες της χώρας, τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κοριτσιών έλαβαν εντολή από τους Ταλιμπάν να παραμείνουν κλειστά.

Τον Μάρτιο, φαινόταν σαν να επρόκειτο να ανοίξουν ξανά τα σχολεία θηλέων. Αλλά μόλις μια ώρα περίπου αφότου άρχισαν να έρχονται οι μαθήτριες, η ηγεσία των Ταλιμπάν ανακοίνωσε μια ξαφνική αλλαγή στην πολιτική της.

Για τις μαθήτριες του κρυφού σχολειού, και για πολλά άλλα έφηβα κορίτσια, ο πόνος είναι ακόμα ακατέργαστος.

«Έχουν περάσει δύο μήνες τώρα, και ακόμα τα σχολεία δεν έχουν ανοίξει ξανά», λέει μια 18χρονη από την αυτοσχέδια τάξη. «Με κάνει τόσο λυπημένη», πρόσθεσε, καλύπτοντας το πρόσωπό της με τις παλάμες των χεριών της για να συγκρατήσει τα δάκρυα.

Υπάρχει όμως παράλληλα και μια διάθεση περιφρόνησης.Μια άλλη 15χρονη μαθήτρια θέλησε να στείλει ένα μήνυμα σε άλλα κορίτσια στο Αφγανιστάν: «Να είστε γενναίες, αν είστε γενναίες κανείς δεν μπορεί να σας σταματήσει».

Τα δημοτικά σχολεία για κορίτσια άνοιξαν ξανά υπό τους Ταλιμπάν και στην πραγματικότητα έχουν δει μια αύξηση στη φοίτηση μετά τη βελτίωση της ασφάλειας σε αγροτικές περιοχές της χώρας, αλλά δεν είναι σαφές πότε και εάν τα μεγαλύτερα κορίτσια θα επιτραπούν στην τάξη.

Οι Ταλιμπάν υποστηρίζουν ότι πρέπει πρώτα να δημιουργηθεί το σωστό «ισλαμικό περιβάλλον», αν και δεδομένου ότι τα σχολεία ήταν ήδη διαχωρισμένα κατά φύλο, κανείς δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό.

Αξιωματούχοι των Ταλιμπάν έχουν επανειλημμένα δηλώσειι δημόσια ότι τα σχολεία θηλέων θα ανοίξουν ξανά, αλλά παραδέχονται επίσης ότι η εκπαίδευση των γυναικών είναι ένα «ευαίσθητο» ζήτημα για αυτές.

Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας τους στην εξουσία τη δεκαετία του 1990, όλα τα κορίτσια εμποδίζονταν να πάνε στο σχολείο, φαινομενικά λόγω «ανησυχιών ασφαλείας».

Τώρα, είπαν πολλές πηγές στο BBC, κάποια σκληροπυρηνικά αλλά με μεγάλη επιρροή άτομα στην ηγετική ομάδα φαίνεται να εξακολουθούν να είναι αντίθετα σε αυτό.

Κατ’ ιδίαν, άλλα μέλη των Ταλιμπάν εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για την απόφαση να μην ανοίξουν σχολεία θηλέων. Το Υπουργείο Παιδείας των Ταλιμπάν φαινόταν τόσο έκπληκτο όσο κανένας όταν η ηγεσία απέρριψε τα σχέδιά τους τον Μάρτιο, την ίδια ώρα που ορισμένοι ανώτεροι αξιωματούχοι των Ταλιμπάν εκπαιδεύουν τις κόρες τους στο Κατάρ ή στο Πακιστάν.

Τις τελευταίες εβδομάδες, αρκετοί θρησκευτικοί λόγιοι με δεσμούς με τους Ταλιμπάν έχουν εκδώσει φετβά ή θρησκευτικά διατάγματα που υποστηρίζουν το δικαίωμα των κοριτσιών στη μάθηση.

Ο Σεΐχης Ραχιμουλάχ Χακάνι είναι ένας Αφγανός κληρικός, που εδρεύει κυρίως πέρα από τα σύνορα, στην Πεσαβάρ του Πακιστάν. Είναι πολύ σεβαστός από τους Ταλιμπάν και σε ένα ταξίδι στην Καμπούλ τον περασμένο μήνα συνάντησε υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησής τους.

Προσέχει να μην επικρίνει το συνεχές κλείσιμο των σχολείων, αλλά, μιλώντας αναφέρεται στο κείμενο της «φάτβα» του, η οποία μοιράζεται διατάγματα από παλαιότερους μελετητές και αφηγήσεις από τη ζωή του Προφήτη Μωάμεθ.

«Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία στη σαρία για να πούμε ότι η γυναικεία εκπαίδευση δεν επιτρέπεται. Καμία απολύτως δικαιολογία», λέει στο BBC.

«Όλα τα θρησκευτικά βιβλία αναφέρουν ότι η γυναικεία εκπαίδευση είναι επιτρεπτή και υποχρεωτική, γιατί, για παράδειγμα, αν μια γυναίκα αρρωστήσει, σε ένα ισλαμικό περιβάλλον όπως το Αφγανιστάν ή το Πακιστάν, και χρειάζεται θεραπεία, είναι πολύ καλύτερα να τη θεραπεύσει γυναίκα γιατρός».

Παρόμοιες φετβά έχουν εκδοθεί από κληρικούς στις επαρχίες Χεράτ και Πακτία στο Αφγανιστάν. Είναι μια ένδειξη του πόσο διαδεδομένη είναι τώρα η υποστήριξη για την εκπαίδευση των κοριτσιών στη χώρα, ακόμη και μεταξύ των συντηρητικών κύκλων, αλλά δεν είναι σαφές πόσο μεγάλο αντίκτυπο θα έχουν τα διατάγματα.

«Η εκπαίδευση μπορεί να μας σώσει από αυτό το σκοτάδι»

Οι Ταλιμπάν σχημάτισαν μια επιτροπή για να εξετάσει το θέμα, αλλά πολλές πηγές με δεσμούς με τους Ταλιμπάν είπαν στο BBC ότι ενώ ακόμη και ανώτεροι υπουργοί Ταλιμπάν συμφωνούσαν στην επαναλειτουργία των σχολείων κοριτσιών τον Μάρτιο, η αντίθεση σε αυτό επικεντρώθηκε γύρω από την ηγεσία της ομάδας όπου καθοδηγεί ο «Αμίρ» ή Ανώτατος Ηγέτης, Μουλά Χαϊμπατουλάχ.

Αφού υιοθέτησαν αρχικά μια πιο ευέλικτη στάση όταν ανέλαβαν την εξουσία τον περασμένο Αύγουστο, οι Ταλιμπάν εκδίδουν πρόσφατα όλο και πιο σκληρά διατάγματα, συμπεριλαμβανομένου του υποχρεωτικού πέπλου για τις γυναίκες και της ενθάρρυνσης τους να μένουν στο σπίτι.

Εν τω μεταξύ, η ανοχή τους στη διαφωνία, ακόμη και στις δικές τους τάξεις, διαλύεται.

Ένα μέλος των Ταλιμπάν με πολλούς ακόλουθους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είχε σχολιάσει επικριτικά στο Twitter το κλείσιμο των σχολείων θηλέων, καθώς και τους νέους κανόνες που διέταζαν τους κρατικούς υπαλλήλους να αφήσουν τα γένια τους.

Ακολούθως, σύμφωνα με μια πηγή, κλήθηκε για ανάκριση από το τμήμα πληροφοριών των Ταλιμπάν, αργότερα διέγραψε τα tweets του και ζήτησε συγγνώμη για τα προηγούμενα σχόλιά του σχετικά με τα γένια.

Εν τω μεταξύ, Δυτικοί αξιωματούχοι, έχουν επίσης ξεκαθαρίσει ότι η πρόοδος στα δικαιώματα των γυναικών είναι το κλειδί για τους Ταλιμπάν ώστε να έχουν πρόσβαση σε μερικά από τα δισεκατομμύρια δολάρια συναλλαγματικών αποθεμάτων που έχουν παγώσει.

Από την πλευρά τους, οι Αφγανές ακτιβίστριες για τα δικαιώματα των γυναικών προσπαθούν να εξασφαλίσουν ότι αυτή η γενιά κοριτσιών δεν θα μείνει πίσω.

Στο κρυφό σχολειό που επισκέφτηκε το BBC, κάνουν μαθήματα για μία ή δύο ώρες την ημέρα, με επίκεντρο τα μαθηματικά, τη βιολογία, τη χημεία και τη φυσική.

Η υπεύθυνη δασκάλα γνωρίζει ότι υπάρχουν πολλά άλλα κορίτσια που θα ήθελαν να παρακολουθήσουν, αλλά περιορίζονται από την έλλειψη χώρου και πόρων.

Δεν είναι αισιόδοξη για την προοπτική να ανοίξουν τα κανονικά σχολεία σύντομα, αλλά είναι αποφασισμένη να κάνει ό,τι μπορεί.

«Ως μορφωμένη γυναίκα, είναι καθήκον μου», λέει στο BBC. «Η εκπαίδευση μπορεί να μας σώσει από αυτό το σκοτάδι».