Τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη κερδίζουν έδαφος τα τελευταία χρόνια. Τώρα, ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν τις Ευρωεκλογές του Μαΐου ως εφαλτήριο για να αποκτήσουν μεγαλύτερη επιρροή στην ΕΕ. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μπορεί να το πετύχουν.

Ads

Σύμφωνα με τις μετρήσεις η δεξιά και ακροδεξιά πτέρυγα θα μπορούσε να καταλήξει ισχυρότερη από ποτέ. Υπάρχουν, βεβαίως, σημαντικές διαφορές μεταξύ αυτών των κομμάτων και δεν είναι αρκετά καλά οργανωμένα ώστε να είναι σε θέση να προωθήσουν μια κοινή πολιτική πλατφόρμα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα μπορούσαν να βάλουν φρένο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Οι ακροδεξιοί λαϊκιστές έχουν γίνει ένα χαρακτηριστικό στο πολιτικό τοπίο σχεδόν κάθε κράτους – μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ στην Ιταλία, την Αυστρία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, τη Δανία και τη Φινλανδία είναι είτε μέλη της κυβέρνησης, είτε υποστηρίζουν την κυβέρνηση. Δεν είναι πλέον απλώς ένα περιθωριακό φαινόμενο ή μια ανωμαλία που θα περάσει. Αντίθετα, είναι ένα κίνημα που θα μπορούσε να συνεχίσει να αναπτύσσεται – και κάνουν ό, τι μπορούν για να αυτοπροσδιοριστούν ως τέτοιο.

Παρά τις διαφορές τους, ο «εχθρός» τους είναι κοινός: η κοσμοπολίτικη ελίτ, οι φιλελεύθεροι καθοδηγητές γνώμης των μέσων ενημέρωσης και οι γραφειοκράτες της ΕΕ στις Βρυξέλλες. Οι καλύτεροι εχθροί τους; Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος αποδείχθηκε ακούραστος υποστηρικτής της βαθύτερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Ads

Από την πλευρά της ακροδεξιάς, τα σχέδια που προωθούνται από τον Μακρόν και τους υποστηρικτές του μπορεί να σημαίνουν μόνο ένα πράγμα: Περαιτέρω επιβεβλημένα μέτρα στους «φυσιολογικούς ανθρώπους», στους οποίους έχουν ήδη επιβληθεί πολλά – πράγματα όπως η απαγόρευση του καπνίσματος, οι γκέι γάμοι, οι πρόσφυγες και οι ακριβοί κανονισμοί προστασίας του περιβάλλοντος. Οι ακροδεξιοί ισχυρίζονται ότι είναι οι μόνοι που μιλούν εκ μέρους της πλειοψηφίας των Ευρωπαίων. Και ένας από τους πρωταρχικούς τους στόχους είναι μια Ευρώπη χωρίς μετανάστευση. Ονομάζουν την ιδέα τους την «Ευρώπη των Εθνών».

Αυτό που θα επιχειρήσουν οι ακροδεξιοί λαϊκιστές είναι το να μετατρέψουν τις ευρωπαϊκές εκλογές σε ένα είδος δημοψηφίσματος για τι είδους Ευρώπη θέλουν οι άνθρωποι: Άνοιχτή ή κλειστή; Παραδοσιακή ή ανεκτική; Πρέπει το ευρωπαϊκό μπλοκ να γίνει μια πολιτική ένωση με λιγότερες εξουσίες που προορίζονται για τα έθνη-κράτη ή μήπως πρέπει απλώς να είναι μια περιοχή ελεύθερου εμπορίου στην οποία κάθε χώρα μπορεί να διαγράψει τη δική της πορεία;

Η περίπτωση της Γαλλίας

Οι έρευνες γνώμης δείχνουν ότι το μείζον πρόβλημα για τους Ευρωπαίους είναι και θα παραμείνει η μετανάστευση και αυτός είναι ένας παράγοντας που θα μπορούσε να δώσει στους δεξιόστροφους λαϊκιστές ένα ποσοστό της τάξης του 20% στις Ευρωεκλογές.

«Είμαστε σε μια ιστορική καμπή», είπε σε ομιλία της στη Σόφια η ηγέτιδα της γαλλικής ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν. «Η άγρια παγκοσμιοποίηση έρχεται στο τέλος της. Τώρα, είναι καιρός οι λαοί της Ευρώπης να βρεθούν στο επίκεντρό της», είπε.

Η Λεπέν έχει ήδη τυπώσει τις αφίσες για την ευρωπαϊκή προεκλογική της εκστρατεία, στις οποίες απεικονίζεται με τον Ιταλό υπουργό Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι, στενό φίλο της με τον οποίο της αρέσει να χορεύει περιστασιακά. Μια άλλη αφίσα γράφει το μήνυμα: «Οι ιδέες μας κερδίζουν σε όλη την Ευρώπη!».

Η περίπτωση της Ιταλίας

Αυτό φαίνεται να ισχύει, αν εξετάσει κανείς την περίπτωση της Ιταλίας. Στις εκλογές του περασμένου Μαρτίου, ο Ματέο Σαλβίνι μπήκε ως ο μικρότερος πάιχτης στον κυβερνητικό συνασπισμό. Ωστόσο, ο επικεφαλής του κόμματος της Λέγκας αποδεικνύεται να έχει κυρίαρχο ρόλο όσον αφορά τον καθορισμό της ημερήσιας διάταξης της κυβέρνησης και δεν αφήνει καμία αμφιβολία για τη φιλοδοξία του να γίνει η κεντρική φιγούρα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς πτέρυγας.

Κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη Μόσχα, δήλωσε ακόμη ότι θα μπορούσε να είναι υποψήφιος για να διαδεχτεί τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στην Κομισιόν – έναν άνθρωπο για τον οποίο μάλιστα δεν νιώθει παρά περιφρόνηση. Η αυτοπεποίθησή του φάνηκε και όταν δήλωσε πως διαβάζει συχνά ότι «η Ευρώπη κινδυνεύει εξαιτίας των λαϊκιστών, ρατσιστών και φασιστών, όπως ο Σαλβίνι, η Λεπέν και το AfD», για να συνεχίσει λέγοντας πως «το πρόβλημα της ΕΕ είναι στην πραγματικότητα ότι έχει διοικηθεί κακώς από τους ίδιους ανθρώπους εδώ και δεκαετίες». Έδωσε επίσης την «υπόσχεση» ή μάλλον απείλησε ότι αυτό είναι κάτι που θα το αλλάξει.

Αξιοσημείωτο είναι ωστόσο ότι τώρα πια αποφεύγει να μιλά για την έξοδο από την ευρωζώνη, κάτι που υποσχέθηκε συχνά όταν το κόμμα του ήταν ακόμα στην αντιπολίτευση. Είναι γιατί πλέον θέλει να παρουσιάζεται ως ηγέτης της ευθύνης, που μπορεί να αναλάβει την εξουσία στο κοινοβούλιο μιας ενωμένης Ευρώπης.

Η περίπτωση της Αυστρίας

Ο Σαλβίνι πέραν της Λεπέν, διατηρεί άριστες σχέσεις και με τον Αυστριακό αντιπρόεδρο της καγκελαρίας Χάντς-Κρίστιαν Στράχε.

Ο ομοϊδεάτης του Σαλβίνι
, Στράχε, τον επισκέφθηκε μάλιστα στη Ρώμη τον περασμένο Ιούνιο, βγάζοντας μια σέλφι μαζί του, την οποία δεν παρέλειψε να δημοσιεύσει στο προφίλ του στο Facebook.

Το «Κόμμα των Ελευθέρων της Αυστρίας» του Στράχε, είναι από καιρό ένας σημαντικός παίκτης του ευρωπαϊκού ακροδεξιού κινήματος, με τον πρώην ηγέτη του Γεργκ Χάιντερ να είχε υιοθετήσει εδώ και πολλά χρόνια τη φράση «Ευρώπη των εθνών», ένα σύνθημα που πρωτοακούστηκε από τον εθνικιστή μεταπολεμικό πρόεδρο της Γαλλίας, Σαρ Ντε Γκωλ.

Ο Στράχε ακολούθησε τα βήματα του μέντορά του Γεργκ Χάιντερ και από το 2005 που ηγείται του κόμματος της αυστριακής ακροδεξιάς, αν και από τότε που μπήκε στην κυβέρνηση Κουρτς έριξε τους τόνους της αντιευρωπαϊκής ρητορικής του, χωρίς ωστόσο να πάψει να διατηρεί στενές σχέσεις με τους δεξιούς κι ακροδεξιούς ηγέτες σε όλη την Ευρώπη.

Πέραν των πολύ καλών σχέσεων του FPÖ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, άριστες είναι και οι σχέσεις του με τον Βίκτορ Ορμπάν, με τον οποίο μοιράζονται τις ίδιες εθνικιστικές θέσεις για τη μετανάστευση.

Η Αχίλλειος πτέρνα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς

Όσο και να συσφίγγει τις σχέσεις της όμως, η ευρωπαϊκή ακροδεξιά έχει μία Αχίλλειο πτέρνα.

Μέχρι στιγμής τα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης έχουν παρουσιάσει προβλήματα συνεργασίας. Στο Ευρωκοινοβούλιο υπάρχουν δύο ομάδες που εκπροσωπούν το πολιτικό αυτό κίνημα: Η Ευρώπη της Ελευθερίας και της Άμεσης Δημοκρατίας (EFDD) που αριθμεί 48 ευρωβουλευτές και η Ευρώπη των Εθνών και της Ελευθερίας (ENF) που έχει στις τάξεις της 38 ευρωβουλευτές. Το στοιχείο που χαρακτηρίζει και τις δύο ομάδες είναι περισσότερο αυτό της χαλαρής συμμαχίας, ,μιας και η συντονισμένες ψηφοφορίες αποτελούν μάλλον την εξαίρεση παρά τον κανόνα για τα μέλη τους.

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το ινστιτούτο Jacques Delors του Βερολίνου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα μέλη της ομάδας ENF διατηρούν πειθαρχία μόνο στο 69% των ψηφοφοριών, την ίδια στιγμή που το ποσοστό αυτό στις άλλες ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ανέρχεται στο 90%.

Αυτή η έλλειψη πειθαρχίας δείχνει ότι παρά όλες τις όποιες δηλώσεις ενότητας, η βάση για πραγματική συνεργασία είναι μικρή. Οι διαφορές στα συμφέροντα των επιμέρους μερών είναι μάλλον σημαντικές.

Ο Σαλβίνι, για παράδειγμα, θέλει να δει τους πρόσφυγες – εάν η μετανάστευση δεν μπορεί να σταματήσει εντελώς – να διανέμονται πιο «δίκαια» σε όλη την ΕΕ και να συμπεριληφθούν στις χώρες υποδοχής κι αυτές της Ανατολικής Ευρώπης. Πρόκειται για μια πρόταση που βρίσκει κάθετα αντίθετη όμως την Ουγγαρία και την Πολωνία.

Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά πτέρυγα διχάζεται επίσης για το θέμα των σχέσων με τη Ρωσία. Για ιστορικούς λόγους, οι Πολωνοί δεν θέλουν να έχουν καμία σχέση με τον Πούτιν, αλλά από την άλλη τόσο ο Ορμπάν όσο και η Λεπέν έχουν απευθυνθεί στον Ρώσο πρόεδρο για να εξασφαλίσουν φθηνή δανειοδότηση.

Από την άλλη οι Γερμανοί εθνικιστές του AfD αντιμετωπίζονται με καχυποψία, λόγω του ναζιστικού παρελθόντος των ιδεολογικών τους προγόνων. Αυτό καθιστά σχεδόν αδύνατη μια συνεργασία των Πολωνών και Γερμανών ακροδεξιών δυνάμεων.  

Σε κάθε περίπτωση πάντως είτε τα καταφέρουν στις Ευρωεκλογές είτε όχι, το 2019 αναμένεται να είναι η χρονιά της ακροδεξιάς.