ΜΗΝ ΕΝΟΧΛΕΙΤΕ

Ο Τέσλα πέθανε τη νύχτα της 7 Ιανουαρίου 1943 στο δωμάτιό του, στο ξενοδοχείο Νιουγιόρκερ του Μανχάταν. Τον ανακάλυψε η καμαριέρα του ξενοδοχείου η οποία, αγνοώντας την πινακίδα ΜΗΝ ΕΝΟΧΛΕΙΤΕ, μπήκε μέσα στο δωμάτιο και τον βρήκε νεκρό στο κρεβάτι του. Το αποστεωμένο του πρόσωπο είχε το παγερό λευκό χρώμα του νεκρού, καθώς και μια γαλήνια έκφραση που υπονοούσε πολλά. Ο γιατρός Χ. Β.  Γουέμπλι, που εξέτασε το νεκρό του σώμα, είπε ότι ο θάνατός του επήλθε στις 22:30. Αιτία ήταν η καρδιακή προσβολή. Ο Τέσλα πέθανε χωρίς να το γνωρίζει κατά τη διάρκεια των ονείρων του.

Αμέσως ειδοποιήθηκε ο συγγραφέας Κένεθ Σουϊζι και ο Σέρβος ανιψιός του Τέσλα, Σάβα Κοσάνοβιτς, που ήταν τότε πρόεδρος της Επιτροπής Σχεδιασμού για τις Βαλκανικές Υποθέσεις της εξόριστης γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης. Αυτοί οι δύο κάλεσαν το FBI. Πριν το σώμα του μεταφερθεί στο Γραφείο Τελετών Φρανκ Κάμπελ, πράκτορες του FBI, με επικεφαλής τον πυρηνικό φυσικό Τζον Τραμπ, άνοιξαν το χρηματοκιβώτιο του και πήραν όλα τα χαρτιά που περιείχε λέγοντας ότι ίσως ήταν λεπτομέρειες για την κατασκευή κάποιου μυστηριώδους υπερόπλου. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο Κοσάνοβιτς μαζί με τον Σουϊζι ήταν αυτοί που πρόλαβαν και άνοιξαν πρώτοι το χρηματοκιβώτιο του Τέσλα και είδαν το περιεχόμενό του. 

Όταν το σώμα του μεταφέρθηκε στο γραφείο τελετών ο Χιούγκο Γκέρνσμπακ έκανε το τελευταίο εκμαγείο του εφευρέτη. Ο Λούι Άνταμιτς έγραψε προς τιμήν του έναν συγκινητικό λόγο, τον οποίο εκφώνησε ο Δήμαρχος της Νέας Υόρκης Φιορέλο Λαγκβάρντι στις 10 Ιανουαρίου από το ραδιοφωνικό σταθμό W.N.Y.C. Ολόκληρη η χώρα πληροφορήθηκε για το θάνατο του μεγάλου εφευρέτη. Η τελετή της κηδείας έγινε στις 12 Ιανουαρίου στον ορθόδοξο ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου παρουσία περίπου 2.000 ανθρώπων. Κατόπιν η σωρός του αποτεφρώθηκε και λίγα χρόνια αργότερα η τέφρα του μεταφέρθηκε στο Βελιγράδι όπου και βρίσκεται ως σήμερα.

Τι απέγιναν όμως τα αρχεία, τα έγγραφα, τα σχέδια και οι σημειώσεις του Τέσλα; Ο εφευρέτης άφησε πίσω του τόνους έντυπου υλικού, μέσα σε κιβώτια και βαρέλια -έναν τεράστιο πλούτο ιδεών που παραμένει ως τις μέρες μας ανεκμετάλλευτος. Επειδή δεν είχε κάνει διαθήκη -πράγμα καθόλου παράξενο διότι σχεδίαζε να ζήσει ως την ηλικία των 105 ετών!- εκείνοι που τον κληρονομούσαν ήταν οι άμεσοι συγγενείς του: τα πέντε ανίψια του, δύο εκ των οποίων ζούσαν στην Αμερική. Επειδή όμως όλοι τους δεν είχαν αμερικανική υπηκοότητα, έπρεπε να ακολουθηθεί μια χρονοβόρα δικαστική διαδικασία.

Ο Δρ. Τζον Τραμπ ερευνά πρώτος το αρχείο του Τέσλα

Προτού γίνει αυτό όμως το FBI ανέλαβε να ερευνήσει το τεράστιο αρχείο του εφευρέτη. Επικεφαλής της ομάδας των ειδικών, που επιφορτίστηκαν από την αμερικανική κυβέρνηση με την αποστολή να κάνουν «φύλλο και φτερό» το αρχείο του Τέσλα, που περιελάμβανε 88 κιβώτια, και να εντοπίσουν πιθανά μυστικά, κρίσιμες επιστημονικές και τεχνολογικές πληροφορίες ή σχέδια για την κατασκευή υπερόπλων, ήταν ο 36χρονος μηχανικός, εφευρέτης και καθηγητής φυσικής δρ. Τζον Τραμπ (John O. Trump, 21.8.1907 – 21.2.1985).

Ο θείος του 45ου Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ήταν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου διευθυντής και ιδρυτής του Εργαστηρίου Έρευνας Υψηλών Συχνοτήτων (το λεγόμενο Rad Lab) του ΜΙΤ, καθώς και γραμματέας της Επιτροπής Μικροκυμάτων του NDRC (National Defense Research Committee) του αμερικανικού Γραφείου Επιστημονικών Ερευνών και Ανάπτυξης. Ήταν δηλαδή ειδικός στις ραδιοσυχνότητες, στα μικροκύματα και στις ακτίνες Χ, τομείς στους οποίους ο Νίκολα Τέσλα υπήρξε πρωτοπόρος.

O δρ. Τραμπ και η ομάδα του χρειάστηκε δύο μέρες για να ξεψαχνίσει τα κιβώτια του Τέσλα. Είχε ως βοήθεια στην έρευνα του έναν πρώην υπάλληλο της επιχείρησης του Τέσλα, που του εμπιστεύτηκε ο O ‘Sullivan, ένας από τους πιο μυστικοπαθείς παράγοντες του περιβόητου Σχεδίου Μανχάταν για την κατασκευή της ατομικής βόμβας.

Σε αυτή την επιχείρηση ο δρ. Τραμπ συνοδευόταν από πέντε ακόμη άνδρες: Δύο μέλη του ΟΑΡ (Office of Allien Property/ Γραφείο Περιουσίας των Αλλοδαπών) -τον John Newinton από το γραφείο της Νέας Υόρκης και τον Charles Hedetneimi, επικεφαλή ερευνητή από την Ουάσιγκτον- και τρία άτομα από τις Μυστικές Υπηρεσίες του Ναυτικού -τον Willies George, έναν πολίτη πράκτορα, τον John Corbett, που υπηρετούσε ως στενογράφος, και τον Edwaard Palmer, που φωτογράφησε το αρχείο και πιθανόν έκανε και αντίγραφα σε μικροφίλμ. Οι δύο τελευταίοι μάλιστα αναφέρονται και ως επικεφαλείς του U.S. Marine Reserves.

Ως ο μόνος εξειδικευμένος επιστήμονας της ομάδας, ο οποίος ήταν σε θέση να κατανοήσει την όλη επιχείρηση, ο Τραμπ ξόδεψε λίγο περισσότερο από το ήμισυ του χρόνου του στο να εξερευνήσει την κρύπτη του «ηλεκτρικού μάγου». Μετά φάνηκε να τα παράτησε. «Η δεύτερη μέρα είχε κάτι το χαρακτηριστικά βιαστικό», έγραψε ο Charles Hedetneimi στην αναφορά του, «από τότε που ο δρ. Τραμπ πείστηκε ότι τίποτε το πολύτιμο δεν είχε βρεθεί. Ήταν εξολοκλήρου πεπεισμένος ότι ήταν εντελώς ανώφελο να ψάξουμε τα άλλα 29 κιβώτια, που είχαν ημερομηνία καταχώρησης και αποθήκευσης μέχρι το 1933».

Η αναφορά του Τραμπ, στην οποία περιλαμβάνεται μια σύνοψη από δεκάδες άρθρα του Τέσλα ή για τον Τέσλα, ξεκινά με μια ανοικτή επιστολή. Ο καθηγητής Τραμπ εξέφρασε καταρχάς τις ευχαριστίες του για το γεγονός πως ο ίδιος και οι συνάδελφοι του είχαν την τύχη να ερευνήσουν τα κιβώτια των αρχείων του Τέσλα στις 26 και 27 Ιανουαρίου του 1943. Στη συνέχεια σημείωσε πως «δεν πραγματοποιήθηκε καμία έρευνα των κιβωτίων του Τέσλα επί τουλάχιστον δέκα έτη, όσο βρίσκονταν αποθηκευμένα στο υπόγειο του ξενοδοχείου New Yorker».

Για να συνεχίσει πως δε βρέθηκαν «επιστημονικές σημειώσεις, περιγραφές ή κρυφές μέθοδοι ή συσκευές ή λειτουργικές μηχανές… που να έχουν επιστημονική αξία γι’ αυτή τη χώρα ή που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ζημία αν βρεθούν σε μη φιλικά χέρια… Επομένως δε βλέπω κανένα τεχνικό ή στρατιωτικό λόγο γιατί θα πρέπει να διατηρηθεί περαιτέρω η φύλαξη της συγκεκριμένης περιουσίας». Ωστόσο ο Τραμπ αφαίρεσε έναν φάκελο με ποικίλο γραπτό υλικό, που κάλυπτε τυπικά και επαρκώς τις ιδέες που ενδιέφεραν τον Τέσλα κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του και προώθησε αυτό το υλικό στους προϊσταμένους του.

Τελικά ο δρ Τράμπ αποφάνθηκε πως «δεν είναι εις βάρος αυτού του μεγάλου επιστήμονα, που έχει συνεισφέρει τόσα πολλά στον τομέα της ηλεκτροτεχνικής στα τέλη του προηγούμενου και στις αρχές αυτού του αιώνα, να πούμε πως οι σκέψεις και οι προσπάθειες του Τέσλα κατά τη διάρκεια των τελευταίων 15 ετών είχαν κυρίως έναν θεωρητικό, φιλοσοφικό και ως ένα βαθμό θεαματικό χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα οι ιδέες του για την ασύρματη μεταφορά ενέργειας. Όμως δεν περιλάμβαναν νέες και εφαρμοσμένες αρχές ή μεθόδους για την πραγματοποίηση τους».

Ωστόσο ο ίδιος ο δρ Τραμπ συνέλεξε κάποια από τα έγγραφα του Τέσλα, που ο ίδιος θεωρούσε σημαντικά, τα οποία και στη συνέχεια διαβαθμίστηκαν ως άκρως απόρρητα (Top Secret) από τον Αμερικανικό Στρατό και αντίγραφά τους δόθηκαν σε διάφορες κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ.

Όταν επέστρεψε στην Ουάσιγκτον ο Τραμπ συναντήθηκε με τον Homer Jones, επικεφαλή του Division of Investigation and Research, και του είπε: «Κύριε, με βάση τις επιτόπιες έρευνές μου, η άποψή μου είναι ότι τα έγγραφα του Τέσλα δεν περιλαμβάνουν τίποτε το σημαντικό για την πολεμική μας προσπάθεια και τίποτε που θα μπορούσε να βοηθήσει τους εχθρούς μας, αν τυχόν κι έπεφτε στα χέρια τους».

«Είστε απολύτως βέβαιος γι’ αυτό το συμπέρασμα δρ. Τραμπ;» τον ρώτησε ο H. Jones.

«Είμαι πρόθυμος να διακυβεύσω γι’ αυτό την επαγγελματική μου φήμη», του απάντησε με σιγουριά ο Τραμπ.

Ικανοποιημένος από αυτή την απάντηση ο H. Jones έστειλε την αναφορά και τα σχόλια του καθηγητή Τραμπ, που περιλάμβανε περιγραφές από έναν αριθμό άρθρων, συνεντεύξεων και επιστημονικών πραγματειών του Τέσλα, στους ανωτέρους του, σε διάφορα υπουργεία και κυβερνητικές υπηρεσίες και κατόπιν, εκ μέρους της κυβέρνησης των ΗΠΑ το θέμα θεωρήθηκε λήξαν. Ωστόσο, μολονότι ο Τραμπ υποβάθμισε τη σπουδαιότητα της αναφοράς του, ειδικά σε σχέση με τις ιδέες και τα σχέδια του Τέσλα για την κατασκευή υπερόπλων, μέχρι σήμερα είναι χαρακτηρισμένη ως άκρως απόρρητη από τον Στρατό των ΗΠΑ και αντίγραφα της υπάρχουν φυλαγμένα στη μυστική υπηρεσία του Ναυτικού, στο FBI, στον OAP, στο NDRC, στο MIT, στην Αεροπορική Βάση του Wright-Patterson και, φυσικά, στο Λευκό Οίκο.

Η μεταφορά της κληρονομιάς του Τέσλα στο Βελιγράδι (Γιουγκοσλαβία)

Αρχικά το FBI, αφού πρόλαβε να υπεξαιρέσει και να τραβήξει σε μικροφίλμ τα σημαντικότερα έγγραφα του εφευρέτη, παρέδωσε την υπόλοιπη κληρονομιά του, περίπου 80 κιβώτια γεμάτα υλικό, στην Αμερικάνικη Υπηρεσία Περιουσίας Αλλοδαπών (OAP), η οποία και σφράγισε το περιεχόμενό της. Δεν είναι όμως πολύ περίεργο να σχετίζονται όλα αυτά μ’ έναν άνθρωπο, που είχε ήδη την αμερικανική υπηκοότητα για περισσότερο από μισό αιώνα;

Έπειτα από δικαστική απόφαση κι έπειτα από πολύχρονη δικαστική διαμάχη, ένας από τους βασικούς κληρονόμους του, ο Σέρβος ανιψιός του Σάβα Κοσάνοβιτς, που ήταν τότε στέλεχος της πρεσβείας της Γιουγκοσλαβίας στη Νέα Υόρκη, κατάφερε να πάρει την κληρονομιά του Τέσλα, την οποία  κατόπιν μετέφερε στην πατρίδα του. Αλλά από το 1943 μέχρι το 1956, όταν όλα τα έγγραφα μεταφέρθηκαν στο Βελιγράδι της Γιουγκοσλαβίας, η κληρονομιά του Τέσλα βρισκόταν αποθηκευμένη στη Manhattan Company, την οποία και επισκεπτόταν συχνά άνθρωποι της κυβέρνησης των ΗΠΑ για να καταγράψουν σε μικροφίλμ κάποιες σημειώσεις και σχέδια του εφευρέτη.

Μπορεί όντως ο εφευρέτης να πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολούμενος με «πρακτικά ανεφάρμοστες» ιδέες και έρευνες, ωστόσο όμως άφησε πίσω του πλήθος σημειώσεων με πρακτικές εφαρμογές. Τα περισσότερα από αυτά, αφού αποτυπώθηκαν σε μικροφίλμ, μελετήθηκαν επισταμένα από τους ειδικούς της αμερικανικής κυβέρνησης.

Κάποια μάλιστα είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Για παράδειγμα ένα έγγραφο με ημερομηνία 12 Ιουνίου 1940, που απέστειλε ο Τέσλα στην εταιρεία Γουέστινχαουζ, όπου κάνει λόγο για τηλεγεωδυναμική, μια μέθοδο μεταφοράς μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας σε τεράστιες αποστάσεις μέσω των μηχανικών δονήσεων της γήινης επιφάνειας. Η πηγή της ενέργειας είναι ένα ηλεκτρικό ή μηχανικό μέσο, που είναι συνδεδεμένο με κάποιο τεκτονικό ρήγμα και συντονισμένο στη συνηχητική συχνότητα της γήινης επιφάνειας. Στην ουσία αυτό το έγγραφο μιλά για ένα όπλο πρόκλησης τεχνητών σεισμών, πράγμα που, όπως φάνηκε, δεν άφησε ασυγκίνητα τα «γεράκια» των ΗΠΑ. Άλλα ενδιαφέροντα έγγραφα του Τέσλα, που φαίνεται ότι μελετήθηκαν, ήταν ένα που αφορούσε μια ηλεκτροστατική μέθοδο παραγωγής  πολύ υψηλών βολτάζ, ένα άλλο που έκανε λόγο για έναν νέο τρόπο συμπύκνωσης των μη διαχυτικών ενεργειών με τη βοήθεια φυσικών μέσων και, τέλος, ένα που μιλούσε για μια μέθοδο παραγωγής ισχυρής ακτινοβολίας.

Εκτός από την αμερικανική κυβέρνηση ακόμη και ιδιώτες θέλησαν για προσωπικό τους όφελος να καπηλευτούν το έργο, την κληρονομιά, ακόμη και το όνομα του Τέσλα. Για παράδειγμα το FBI ξανάνοιξε το 1957 τον «Φάκελο Τέσλα», όταν πληροφορήθηκε ότι ένα ζευγάρι, που χρησιμοποιούσε το όνομα του εφευρέτη, εξέδιδε κάποια φυλλάδια που περιείχαν πληροφορίες σχετικά με ιπτάμενους δίσκους και διαπλανητική επικοινωνία.

Αυτοί ισχυρίζονταν ότι ήταν μηχανικοί του Τέσλα κι ότι μετά το θάνατο του εφευρέτη κατασκεύασαν ένα «σετ» του Τέσλα, δηλαδή μια συσκευή διαπλανητικής επικοινωνίας! Υποστήριξαν μάλιστα ότι πρωτολειτούργησαν αυτή τη συσκευή το 1950 κι ότι από τότε βρίσκονταν σε συνεχή επαφή με εξωγήινα διαστημόπλοια!

Φυσικά αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για απατεώνες.

Το Μουσείο Νίκολα Τέσλα στο Βελιγράδι

Το 1956, που ήταν η επέτειος των 100 χρόνων από τη γέννηση του εφευρέτη, ξύπνησε και το διεθνές ενδιαφέρον για τη μελέτη της ζωής και του έργου του Τέσλα. Έτσι, το παραγκωνισμένο ως τότε έργο του, βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, τόσο των νέων επιστημόνων -αρκετοί εκ των οποίων είχαν γαλουχηθεί από τις επαναστατικές του ιδέες- όσο κι από τον απλό κόσμο. Σύντομα η μορφή του Τέσλα περιβλήθηκε από το φωτοστέφανο του ήρωα κι έγινε κατατεθέν του αντισυμβατικού και παράξενου εφευρέτη, που θέτει το μυαλό και την ύπαρξή του στην υπηρεσία της ανθρωπότητας.

Το 1952 άρχισε να δημιουργείται στο Βελιγράδι το Μουσείο Νίκολα Τέσλα, το  οποίο επρόκειτο να στεγάσει τα υλικά «απομεινάρια» του εφευρέτη. Το Μουσείο αυτό, που βρίσκεται στην οδό Κρούνσκα 51 (πρώην Προλέτερσκιχ Μπριγκάντα 51), εγκαινιάστηκε στις 20 Οκτωβρίου του 1955. Εκεί φυλάσσονται ως σήμερα η τέφρα του Τέσλα, τα προσωπικά του αντικείμενα, κάποια μοντέλα των σημαντικότερων εφευρέσεών του (ένας ενισχυτικός μεταδότης, μια τηλεκατευθυνόμενη βάρκα, μια πρώιμη λάμπα φθορίου, επαγωγικοί κινητήρες, το «αυγό του Κολόμβου» κ.ά.) περίπου 70.000 επιστολές, 31.522 προσωπικά ντοκουμέντα, 5.297 τεχνικά σχέδια, 12.832 αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών, σχεδόν 1.000 φωτογραφίες και 40 βραβεία, μετάλλια και διπλώματα. Πρόκειται για έναν τεράστιο όγκο υλικού, που ακόμη και σήμερα παραμένει σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητος. Το Μουσείο Νίκολα Τέσλα θεωρείται ένας «ιερός» χώρος, που αποτελεί εδώ και δεκαετίες «τόπο προσκυνήματος» για τους πολυάριθμους θαυμαστές και υποστηρικτές όλων όσων αντιπροσώπευε ο μεγάλος εφευρέτης.

Το 1960, ως μια πράξη όψιμης αναγνώρισης του ανεκτίμητου έργου του, η Διεθνής Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής, που συνεδρίασε στη Φιλαδέλφεια, αποφάσισε να ονομάσει τη μονάδα μέτρησης της μαγνητικής επαγωγής με το όνομα του Τέσλα (Τ= Wb/m2). Ήταν ένας ελάχιστος φόρος τιμής για τον άνθρωπο που έκανε τόσα πολλά στο χώρο της ηλεκτροτεχνικής και όχι μόνον. 

Μια ανεκμετάλλευτη κληρονομιά περιμένει…

Έχουν περάσει πολλές δεκαετίες από το θάνατό του και το ημιτελές έργο του μεγάλου Σερβοαμερικάνου εφευρέτη συνεχίζει να απασχολεί δεκάδες επιστήμονες κι ερευνητές ανά τον κόσμο. Ο κύριος λόγος που ακόμη και επιφανή μέλη της επιστημονικής κοινότητας σκύβουν σήμερα με ενδιαφέρον πάνω στο έργο του, είναι οι ανάγκες της επιστημονικής και τεχνολογικής εξέλιξης, που έπειτα από κάποιες δεκαετίες άνετου «περιπάτου» πάνω σε γνωστά μονοπάτια, βρέθηκε και πάλι σε αδιέξοδο.

Το σύγχρονο ενεργοβόρο μοντέλο ανάπτυξης, που λεηλατεί απερίσκεπτα τους μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους του πλανήτη μας, φαίνεται πλέον ξεκάθαρα ότι δεν έχει κανένα μέλλον. Και πως μπορεί άραγε να προχωρήσει η επιστημονική πρόοδος, όταν συνεχίζει να καταναλώνει τα 2/3 του δυναμισμού της πάνω στη θεραπεία των παρενεργειών της;

Η ανεκμετάλλευτη κληρονομιά του Νίκολα Τέσλα αποτελεί πάντα ένα μεγάλο μυστήριο, τα πέπλα του οποίου μας συνδέουν με το μέλλον. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που λίγοι άνθρωποι στον κόσμο καταλαβαίνουν τις πραγματικές διαστάσεις των ιδεών και των οραμάτων του εφευρέτη. Ακόμη λιγότεροι είναι όμως εκείνοι, που γνωρίζουν κάποια από το συναρπαστικά μυστικά που συνέλαβε ο μεγαλοφυής νους του. Τα χρόνια που έρχονται, θα φωτίσουν ακόμη περισσότερο το ημιτελές έργο του κι ενδεχομένως θα επιβεβαιώσουν και πολλές από τις προβλέψεις του για το μέλλον της ανθρωπότητας.

Όπως και να ‘χει πάντως η κληρονομιά του Τέσλα συνεχίζει να κρατάει καλά τα μυστικά της. Πολλά είναι τα αινίγματα, που κληροδότησε ο εφευρέτης στους μελετητές του: είναι άραγε επιστημονικά εφικτό το επαναστατικό του σχέδιο για την ασύρματη μεταφορά της ενέργειας; Τι απέγιναν, μετά το θάνατό του, οι πολυάριθμες μη κατοχυρωμένες εφευρέσεις του, καθώς και πλήθος από «ευαίσθητα» έγγραφα που κατείχε; Και τέλος, τι πραγματικά έκανε όταν πειραματιζόταν πάνω στην κατασκευή του μυστικού του υπερόπλου;

Τέσλα, ένας μοναχικός ιππότης της Επιστήμης

Εκείνο που περισσότερο απ’ όλα ξεχώριζε τον Τέσλα από τους επιστήμονες και εφευρέτες της εποχής του. ήταν το γεγονός ότι εκείνος προχωρούσε πάντα μοναχός, χωρίς να είναι ενταγμένος πουθενά, και ριχνόταν άφοβα στην εξερεύνηση του αγνώστου χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες. Εκεί που οι άλλοι σταματούσαν, συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορούσαν να προχωρήσουν άλλο, εκείνος συνέχιζε υπακούοντας σε μια ακαταμάχητη παρόρμησή του.

Δεν τον ενδιέφερε το οικονομικό όφελος, ούτε και η δόξα. Αν και είχε πολλές ευκαιρίες να γίνει πάμπλουτος, προτίμησε την ελευθερία και την ηθική ακεραιότητα που του έδινε μια έντιμη φτώχεια, παρά την υποδούλωσή του στην ύλη. Επέλεξε τη ζωή του «ασκητή της επιστήμης», θέλοντας έτσι να διοχετεύσει όλο τον πνευματικό και διανοητικό του πλούτο για ανακαλύψεις κι εφευρέσεις, που θα έκαναν τη ζωή της ανθρωπότητας πιο άνετη κι ευτυχισμένη. Το μοναδικό παράδειγμα του Τέσλα ενέπνευσε και συνεχίζει να εμπνέει τους μοναχικούς ανθρώπους της επιστήμης.

Η συνεισφορά του στην επιστημονική πρόοδο είναι περισσότερο ουσιαστική και θεμελιακή, από ό,τι πρακτική.

Ο Τέσλα έδωσε μια σειρά από μοναχικές μάχες ενάντια στο επιστημονικό και βιομηχανικό κατεστημένο της εποχής του. Σε κάποιες από αυτές νίκησε, ενώ στις περισσότερες έχασε, επειδή δε συμφωνούσε με τα κατεστημένα συμφέροντα. Το πολυφασικό του σύστημα εναλλασσόμενου ρεύματος επικράτησε, αφού όμως προηγουμένως αντιμετώπισε τη σθεναρή αντίδραση της βιομηχανίας του συνεχούς ρεύματος. Τελικά επικράτησε επειδή η δική του πρόταση ήταν ολοφάνερα πιο αποτελεσματική και οικονομική. Ο προωθητικός κινητήρας του απέτυχε, όχι γιατί δεν ήταν αποτελεσματικός, αλλά επειδή για να εφαρμοστεί θα έπρεπε ν’ αλλάξει ολόκληρη η δομή της αυτοκινητοβιομηχανίας. Και το φιλόδοξο σχέδιό του για την ασύρματη μεταφορά ενέργειας δεν προχώρησε, επειδή ερχόταν σε άμεση αντίθεση με μονοπωλιακά συμφέροντα, που λυμαίνονται ως σήμερα τη ενεργειακή εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Και πράγματι στον 21ο αιώνα, στην εποχή που τα δίκτυα έχουν μεταμορφώσει τη Γη σε «πλανητικό χωριό», η ανθρωπότητα συνεχίζει να παραμένει δέσμια μονοπωλιακών συμφερόντων, που έχουν θεμελιωθεί στην εποχή της κυριαρχίας της «καμινάδας», αλλά συνεχίζουν να καταδυναστεύουν τον πολιτισμό του «τρίτου κύματος». Ωστόσο αυτή η κατάσταση αντιπροσωπεύει έναν επικίνδυνο αναχρονισμό, που υπονομεύει την δυναμική εξέλιξη της ανθρωπότητας. Η ενεργειακή απελευθέρωση από κάθε είδους μονοπωλιακά συμφέροντα θ’ αποτελέσει τη θεμέλιο λίθο της δημοκρατίας του 21ου αιώνα.

Η ενέργεια είναι το «αίμα» του οργανισμού που λέγεται παγκόσμια οικονομία. Αν κάθε «κύτταρο» αυτού του οργανισμού μπορεί να τροφοδοτείται χωρίς μεσάζοντες με τη απαραίτητη ενέργεια, τότε δεν πρόκειται να εμφανιστεί κάποιο συγκεντρωτικό κέντρο εξουσίας, που να ελέγχει τα πάντα. Η ενεργειακή απελευθέρωση αποτελεί λοιπόν μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του ανθρώπου του 21ου αιώνα. Κι εδώ υπεισέρχονται οι ιδέες του Τέσλα οι οποίες, πέρα από αστείρευτη πηγή έμπνευσης, αποτελούν και μια φωτεινή γέφυρα για το μέλλον.

Ένας ονειροπόλος που τόλμησε ν’ αγγίξει τ’ άστρα

Πριν από έναν αιώνα ο Τέσλα μας έδειξε το δρόμο προς ένα φωτεινό κι ελπιδοφόρο μέλλον. Όμως ο «Χρυσός Αιώνας» αργεί ακόμη να κτυπήσει την πόρτα μας. Πουθενά στον ορίζοντα δε φαίνεται η προοπτική να γίνει η Γη παράρτημα του παραδείσου. Παρά την εκπληκτική παραγωγή κι ανταλλαγή γνώσεων, η συνολική εξέλιξη της ανθρωπότητας καθυστερεί, σχεδόν βρίσκεται σε τέλμα. Η ανθρώπινη σκέψη συνεχίζει να δεσμεύεται από τεχνητούς περιορισμούς, όρια και απαράδεκτες σταθερές. Και τα μονοπωλιακά  κράτη συνεχίζουν να ενσαρκώνουν την αποθέωση της αδράνειας, εμποδίζοντας όσο γίνεται την εξέλιξη και τις «απειλητικές» καινοτομίες. Απαρχαιωμένοι μηχανισμοί εξουσίας και ολιγαρχικές ελίτ, προσπαθούν να μας πείσουν ότι δεν είμαστε ακόμη ώριμοι για επαναστατικές αλλαγές, ότι σε τελική ανάλυση η απελευθέρωση μπορεί να αποβεί εις βάρος μας. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Το μέλλον ανήκει σ’ αυτούς που μπορούν να το σχεδιάζουν, να το ανακαλύπτουν κι ακόμη περισσότερο σ’ αυτούς που μπορούν να το ονειρεύονται. Οι ονειροπόλοι αποτελούσαν ανέκαθεν τους εξελικτικούς επιταχυντές του ανθρώπινου πολιτισμού. Τι σημασία έχει αν ολόκληρος ο κόσμος, πόσο μάλιστα τα καχύποπτα κέντρα εξουσίας, είναι εναντίον τους. Αυτοί προχωρούν άφοβα μπροστά εξερευνώντας νέα πεδία γνώσεων και προωθώντας έτσι τη συνολική εξέλιξη της ανθρωπότητας. Έτσι και ο Τέσλα έφυγε κάποια στιγμή έξω από τα όρια της συμβατικής κι εφαρμοσμένης επιστήμης κι ως σύγχρονος Προμηθέας τόλμησε να αγγίξει τ’ άστρα. Τα οράματά του, οι ιδέες του, οι σκέψεις του και τα μεγαλόπνοα σχέδιά του είναι εκεί έξω και μας περιμένουν. Είμαστε ωστόσο αρκετά ώριμοι για να τα ακολουθήσουμε; 

*Ο Γιώργος Στάμκος είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας και βιογράφος του Νίκολα Τέσλα. Το κείμενο αυτό αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο του Νίκολα Τέσλα, Ο Προφήτης του 21ου Αιώνα, που επανεκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδ. The Low of Success Publishing. Περισσότερα: https://thelawofsuccesspublishing.gr/product/%ce%bd%ce%af%ce%ba%ce%bf%ce%bb%ce%b1-%cf%84%ce%ad%cf%83%ce%bb%ce%b1/