Η πρόσφατη αποκάλυψη της αρχαίας Τενέας, της πόλης που φέρεται να χτίστηκε από επιζώντες του Τρωικού πολέμου, ή από Τρώες αιχμαλώτους, στο Χιλιομόδι Κορινθίας, αναζωογονεί την διαχρονική γοητεία που ασκούν τα ομηρικά έπη, με την σύγχρονη απαρχή αυτής της γοητείας να εντοπίζεται στον ανασκαφέα της Τροίας, Ερρίκο Σλήμαν.

Ads

Ο Γερμανός επιχειρηματίας και παθιασμένος ερασιτέχνης αρχαιολόγος, βρέθηκε το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στην Τουρκία με έναν εξεζητημένο, εκκεντρικό και μέχρι εκείνη τη στιγμή ουτοπικό στόχο: Να αναζητήσει στον λόφο του Χισαρλίκ, την ομηρική Τροία. Φτάνει εκεί το 1868 έχοντας ως μοναδικό του εφόδιο την Ιλιάδα στα αρχαία ελληνικά.

Το πρόβλημα, όπως σημειώνει και το National Geographic στο αφιέρωμά του, ήταν πως υπήρχε η σοβαρή πιθανότητα… να μην υπάρχει καν η Τροία. Ό,τι ήταν γνωστό για την πόλη μέχρι τότε προερχόταν από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, τα συγκλονιστικά έπη του Ομήρου, γραμμένα – ή το πιθανότερο απαγγελμένα – κατά το 8ο αιώνα π.Χ. Ο 10ετής πόλεμος των Ελλήνων εναντίον των Τρώων, οι αιματηρές συγκρούσεις, τα πάθη, οι έριδες, η ενεργητική εμπλοκή των θεών, η περιπετειώδης επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα του, ήταν σίγουρα το αντικείμενο μιας συναρπαστικής αφήγησης, αλλά σε καμία περίπτωση δεν παρέπεμπαν σε κάτι περισσότερο από τον μύθο.

Ο Σλήμαν βάλθηκε να αποδείξει το αντίθετο. Και τα κατάφερε. Το Χισαρλίκ πλέον αναγνωρίζεται ως ο τόπος των συμβάντων που διηγήθηκε ο ‘Ομηρος. Ας δούμε πώς.

Ads

‘Ενας αιώνας ανασκαφών

Το 1870, μετά από δύο χρόνια απογοητεύσεων και παρά το γεγονός ότι δεν είχε άδεια των οθωμανικών αρχών, ο Σλήμαν ξεκινάει την ανασκαφή.

Οι έρευνες που ακολούθησαν αποκάλυψαν ότι ο λόφος έκρυβε όχι μία… αλλά εννέα Τροίες, η μία χτισμένη πάνω στα ερείπια της προηγούμενης.

Το 1873 όταν φτάνει στο επίπεδο της Τροίας ΙΙ, βρίσκει αγγεία και ένα μεγάλο κτίριο που πιστεύει ότι είναι το παλάτι του Πριάμου. Τον Μάιο βρίσκει συσσωρευμένο χρυσό, τον βαφτίζει Θησαυρό του Πριάμου και τον βγάζει κρυφά από την χώρα, στην Γερμανία.

Το 1882 ζητά τη βοήθεια του αρχαιολόγου Βίλελμ Ντέρπφελντ, ο οποίος συνεχίζει την ανασκαφή μετά το θάνατο του Σλήμαν το 1890. Ο Ντέρπφελντ θα είναι αυτός που θα εισηγηθεί την υπόθεση ότι η Τροία VI είναι η ομηρική πόλη.

Το 1932 ο Αμερικανός αρχαιολόγος Καρλ Μπλέγκεν φτάνει στην Τροία και την ερευνά μέχρι το 1938. Σύμφωνα με την δική του εκδοχή, η Τροία VI καταστράφηκε από σεισμό και όχι από πυρκαγιά. Αντίθετα, μελετώντας την Τροία VII, ανακαλύπτει στοιχεία πυρκαγιάς και συμπεραίνει ότι θα μπορούσε να είναι η πόλη του Ομήρου.

Το 1988, ο Γερμανός αρχαιολόγος, Μάνφρεντ Κόρφμαν, ξεκινά έρευνες που θα σταματήσουν μόνο με τον θάνατό του το 2005. German archaeologist Manfred Korfmann begins excavations that continue until his death in 2005. Ο Κόρφμαν θα υποστηρίξει την άποψη ότι η Τροία VI είναι η πιο πιθανή υποψήφια για τον πόλη του ομηρικού έπους.

image

Η έκτη Τροία

Σήμερα οι αρχαιολόγοι συμφωνούν ότι αυτή η Τροία VI – η έκτη μετρώντας από κάτω προς τα πάνω – είναι όντως η ομηρική Τροία. Αυτή η πόλη χρονολογείται από περίπου το 1700 έως το 1250 π.Χ., και τα ευρήματα δείχνουν ότι οι πολίτες της έζησαν πολύ έντονα ιστορικά γεγονότα.

Στα ανατολικά τους απλωνόταν η αυτοκρατορία των Χετταίων και στα δυτικά τους οι ισχυροί Μυκηναίοι Έλληνες. Η ίδια η Τροία κατείχε μια ιδιαίτερα  στρατηγική θέση, στα σημερινά Δαρδανέλια, την «πόρτα» της θάλασσας του Μαρμαρά, του «προθάλαμου» της Μαύρης Θάλασσας. Όποιος κυβερνούσε την Τροία έλεγχε την κυκλοφορία κατά μήκος αυτής της πολυσύχναστης εμπορικής διαδρομής, γεγονός το οποίο προφανώς δεν θα είχε ξεφύγει από την προσοχή των Ελλήνων. Αιτία πολέμου μακράν ρεαλιστικότερα από τα μάτια της Ελένης, όσο όμορφα και αν ήταν.

Οι Τρώες είχαν επίσης συνείδηση της κατακτητικής δημοφιλίας της πόλης τους γι’ αυτό και πολύ νωρίς την οχύρωσαν με τείχη και τάφρους. Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως στοιχεία που δείχνουν, ότι γύρω στο 1250 π.Χ. τα πράγματα οδηγήθηκαν σε πολεμική σύγκρουση, με ορατά τα σημάδια επίθεσης και καταστροφικής πυρκαγιάς. Αλλά οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν ακόμα να επιβεβαιώσουν για το ποιοι ήταν οι επιτιθέμενοι ή για το αν η καταστροφή προκλήθηκε από μια πολεμική ενέργεια ή από μια σειρά επιθέσεων σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα.

Ως συνήθως, εκεί που σταματά για λίγο η επιστήμη, έρχεται η λογοτεχνία να συμπληρώσει το «παζλ» και ο Δούρειος Ίππος ξεπροβάλλει από την αχλύ του χρόνου, σε όλη του την μεγαλοπρέπεια. Μυθική ή όχι.