Όλοι γνωρίζουμε τον βομβαρδισμό του καταδρομικού «Έλλη» τον Δεκαπενταύγουστο του 1940 από τους Ιταλούς στο λιμάνι της Τήνου και το πως η αυτή η πρόκληση του εθνικού και θρησκευτικού αισθήματός, αποτελεί τη σπίθα για ν’ ανάψει η πυρκαγιά του έπους του 1940. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ότι ο πρώτος βομβαρδισμούς κατά του «Έλλη» δεν γίνεται από Ιταλούς, αλλά από Έλληνες, μόλις πέντε χρόνια πριν, σ’ ένα ακόμα ξεχασμένο στρατιωτικό «εμφύλιο».

Ads

Το βενιζελικό κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935 εντάσσεται στη μακρά “παράδοση” επαναστάσεων, δικτατοριών και κινημάτων που καθορίζουν την πολιτική ζωή της χώρας το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Τότε, ο Ελευθέριος Βενιζέλος πραγματοποιεί το τελευταίο πολιτικό του λάθος –φεύγει από τη ζωή ένα χρόνο μετά- όταν μπροστά στο κύμα «αποβενιζελοποιήσης» του στρατού   και στον κίνδυνο της βασιλικής παλιννόστησης, αντιδρά σπασμωδικά συναινώντας στη συγκρότηση  στρατιωτικού κινήματος που στοχεύει στην εκκαθάριση αντιβενιζελικών αξιωματικών και την εγκαθίδρυση στρατιωτικής κυβέρνησης.

Το σχέδιο δράσης πετυχαίνει στο πρώτο του στάδιο (κατάληψη στόλου στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας, πορεία προς τη βόρειο Ελλάδα όπου υπάρχουν φιλοβενιζελικές δυνάμεις) αλλά αποτυγχάνει στο τελικό (έλεγχος νήσων Αιγαίου–Κρήτης, σχηματισμός προσωρινής κυβέρνησης στη Θεσσαλονίκη). Η κυβέρνηση Παναγιώτη Τσαλδάρη κηρύσσει άμεσα στρατιωτικό νόμο και με επικεφαλής τον Γεώργιο Κονδύλη καταπνίγει το κίνημα. Στις 9 Μαρτίου τα πολεμικά πλοία «Σπέτσες», «Κουντουριώτης» και «Ύδρα» εγκλωβίζουν το ξεχασμένο από τους κινηματίες εύδρομο «Έλλη» στο λιμάνι της Καβάλας, με αποτέλεσμα μια λησμονημένη τραγική στιγμή της νεώτερης ιστορίας μας.

Τα κυβερνητικά πολεμικά πλοία υπό τις οδηγίες του αντιναυάρχου Αλέξανδρου Σακελλαρίου πλησιάζουν το “Έλλη” σε “γραμμή παραγωγής” δηλαδή το ένα πίσω από το άλλο ώστε να δίνουν την εντύπωση ότι επρόκειτο περί ενός. Όταν το “Έλλη” ρωτά τρεις φορές “Ποιο πλοίο είστε” το “Κουντοριώτης” απαντά σταθερά “Δεν σας εννοούμεν. Επαναλάβατε ερώτησην”, τότε τα τρία πολεμικά αναπτύσσονται απέναντι του ξεκινώντας τον βομβαρδισμό. Οι ναύτες του “Ελλη” μόλις που προλαβαίνουν να ρίξουν έξι βολές με το πυροβόλο τους και παραδίνονται στην ομοβροντία των εναντίων τους πυρών που πλησιάζουν τις 400.

Ads

Χαρακτηριστικό της σφοδρότητας των κυβερνητικών δυνάμεων είναι ότι όταν ένας ναύτης ψελλίζει στους αξιωματικούς ότι στο “Έλλη” βρίσκεται ο αδελφός του αυτοί  “…τον εβεβαίωσαν ότι δεν επρόκειτο περί της “Έλλης” αλλά περί του “Λέοντος” και τότε ενθουσιωδώς ήρχισεν εργαζόμενος εις το πυροβόλον του”… Ο βομβαρδισμός του “Έλλη” καθώς και της πόλης της Καβάλας στην οποία βρίσκονται στρατός κινηματιών διαρκεί μία ώρα, και καταλήγει με την παράδοση πληρώματος και πλοίου στην επίσημη κυβέρνηση. Το «Έλλη» τελικά δεν βυθίζεται ίσως γιατί η μοίρα θέλει αυτό να μη γίνει από Έλληνες, αλλά από Ιταλούς…

image
 
Το «Έλλη» όταν δεν δεχόταν επίθεση ούτε από Ιταλούς ούτε από Έλληνες…

image

Υπαξιωματικοί και πλήρωμα λίγο πριν την παράδοσή τους. Πέντε χρόνια μετά θα δεχτούν την μοιραία ιταλική επίθεση.

image

image

Δημοσιεύματα των ημερών για τον βομβαρδισμό και την παράδοση του “Έλλη”.