Μια χρονική «ρωγμή» στο κοντινό μέλλον: Είναι Παρασκευή, 22 Μαρτίου, μια εβδομάδα πριν το Brexit γίνει πραγματικότητα και η Βρετανία οδεύει κατευθείαν προς την άκρη του γκρεμού. Η Τερέζα Μέι επέστρεψε στο Νο 10 της Downing Street, μετά από την τελευταία, απελπισμένη προσπάθεια να αποτραπεί η καταστροφή, η οποία έληξε με οδυνηρή αποτυχία κατά τη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες.

Οι ηγέτες της ΕΕ, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν σε μια συνεδρίαση – τελευταία ευκαιρία για ένα Brexit με συμφωνία, συζήτησαν την προετοιμασία ενός πακέτου επείγουσας βοήθειας για την Ιρλανδία (σσ. ένα από τα «αγκάθια» του Brexit είναι αν τα σύνορα μεταξύ της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και της κατεχόμενης από την Βρετανία, Βόρειας Ιρλανδίας, θα είναι «σκληρά» ή όχι) με τον πρόεδρο του Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ να ξεδιπλώνει μια ακόμη οργισμένη επίθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο, επιμένοντας, ταυτόχρονα, ότι υπάρχει ακόμη χρόνος να αναβληθεί η Brexit. Την ίδια στιγμή οι αγορές βρίσκονται σε αναταραχή, οι διαμαρτυρίες έξω από το κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου γίνονται όλο και πιο πιεστικές και το Μπάκιγχαμ θέλει να μάθει τι συμβαίνει.

Στο εσωτερικό της του Νο 10 της Downing Street, η Μέι κάθεται μόνη της. Ξέρει ότι δεν μπορεί πλέον να καθυστερήσει την απόφαση: Να υποχωρήσει στο Brexit χωρίς συμφωνία, ή να δεχτεί την ήττα και να επιστρέψει στις Βρυξέλλες ζητώντας παράταση;

Το Politico σχολιάζει, ότι το πιο ενδιαφέρον γεγονός της βρετανικής πολιτικής σήμερα, είναι ότι κανείς δεν ξέρει τι θα αποφασίσει η πρωθυπουργός στο παραπάνω σενάριο: Ούτε το υπουργικό συμβούλιο, ούτε οι πιο στενοί σύμβουλοί της, ούτε οι παλιοί φίλοι της στο κοινοβούλιο. Η γυναίκα που κυβερνά τη Βρετανία στη σοβαρότερη κρίση της από το 1945, παραμένει σχεδόν άγνωστη, τουλάχιστον σε σχέση με την ιδιότητά της ως πρωθυπουργού.

Το «μυστήριο» Μέι

Μετά από έξι χρόνια υπουργός Εσωτερικών και τρία ως πρωθυπουργός, η φαινομενικά αδιαπέραστη εξωτερική εικόνας της παραμένει άθικτη, μια ασπίδα που κρύβει την θέα σε ό,τι βρίσκεται από πίσω: Τα βασικά κίνητρα, τις φιλοδοξίες και τους φόβους μιας ηγέτιδας, της οποίας οι επιλογές θα καθορίσουν το Ηνωμένο Βασίλειο για τις επόμενες δεκαετίες.

Σε συνεντεύξεις με τους βουλευτές, τους υπουργούς και τους ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους που την γνωρίζουν καλύτερα, κανείς δεν μπόρεσε να πει με βεβαιότητα προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί. Οι επιλογές της δεν είναι και πολύ συναρπαστικές: Η οικονομική καταστροφή ενός Brexit χωρίς συμφωνία ή η εθνική – και προσωπική – ταπείνωση της ύστατης παράκλησης προς τις Βρυξέλλες να καθυστερήσει την έξοδο. «Ο μόνος με τον οποίο θα μιλήσει γι’ αυτό είναι ο Φίλιπ (σσ. ο σύζυγός της)», λέει στο Politico ένας βουλευτής που την ξέρει δεκαετίες.

Στο υπουργικό συμβούλιο πλανάται μια δυσάρεστη αίσθηση, ότι η Μέι θα μπορούσε το ίδιο πιθανά να κάνει πίσω από ένα Brexit χωρίς συμφωνία και να αιτηθεί την παράταση της διαπραγμάτευσης και την αναβολή της ημερομηνίας εξόδου. Η ανάκληση του Άρθρου 50  – το οποίο περιγράφει τη διαδικασία αποχώρησης ενός κράτους από την ΕΕ – εκ μέρους της Βρετανίας, είναι κάτι που δεν συζητούν καν οι υπουργοί της. Οποιαδήποτε απόπειρα μονομερούς απόσυρσης της ανακοίνωσης της Βρετανίας σχετικά με την πρόθεσή της να εγκαταλείψει την ΕΕ θα βρει σθεναρή αντίσταση από το υπουργικό συμβούλιο, δεδομένου ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου τον Δεκέμβριο αφήνει να εννοηθεί ότι μια τέτοια κίνηση θα θεωρείται γενικά μη αναστρέψιμη. Το Politico θυμίζει, ότι η βρετανική κυβέρνηση είναι η κυβέρνηση του Υπουργικού Συμβουλίου: Ο  πρωθυπουργός είναι απλώς ο πρώτος μεταξύ ίσων. Χωρίς την υποστήριξη ενός υπουργικού συμβουλίου, ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να επιβιώσει.

Ωστόσο, το εμπόδιο στην ανάκληση του άρθρου 50 δεν είναι μόνο πολιτικό αλλά και νομικό. Ακόμη και η μονομερής ανάκληση του Άρθρου 50 με τη στήριξη του Υπουργικού Συμβουλίου δεν θα μπορούσε να αλλάξει τον νόμο, σύμφωνα με τον οποίο η νομοθεσία της ΕΕ παύει να ισχύει στο Ηνωμένο Βασίλειο από τις 11 π.μ της 29ης Μαρτίου. Με άλλα λόγια, η Μέι από μόνη της δεν μπορεί να σταματήσει το Brexit. Μόνο το Κοινοβούλιο μπορεί. Το Υπουργικό Συμβούλιο, όμως, μπορεί να εξουσιοδοτήσει την πρωθυπουργό να ζητήσει παράταση. Το σενάριο αυτό βασίζεται στην υπόθεση, ότι σε τόσο δύσκολες συνθήκες, η ΕΕ των 27 θα συμφωνούσε ομόφωνα σε ένα τέτοιο αίτημα.

Το Politico λέει ότι αυτό πιστεύουν και στις πρωτεύουσες των κρατών – μελών της ΕΕ. Σε ένα δείπνο υψηλού επιπέδου διπλωματών και δημοσιογράφων, ένας πρεσβευτής μιας χώρας της ΕΕ των 27 δήλωσε: «Το μόνο πράγμα που ξέρω με βεβαιότητα είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει (σσ. Brexit) μη συμφωνία». Το ίδιο πιστεύει και ο Νικ Τίμοθι, πρώην σύμβουλος της πρωθυπουργού και ένας από τους πολύ λίγους ανθρώπους που βρέθηκε πραγματικά κοντά της. Σε πρόσφατο άρθρο του στην Daily Telegraph υποστήριξε ότι η Μέι δεν σκέφτεται το σενάριο της μη συμφωνίας. «Μετά από πολλά χρόνια που γνωρίζω την πρωθυπουργό, δεν πιστεύω ότι θα βγάλει πρόθυμα τη Βρετανία από την ΕΕ χωρίς συμφωνία», έγραψε. Στο επίκεντρο της επιχειρηματολογίας του είναι ο ισχυρισμός, ότι η Μέι είναι πρωτίστως πατριώτισσα που καθορίζεται από το καθήκον της να εγγυηθεί την εθνική ασφάλεια και την ενότητα μεταξύ Αγγλίας, Σκωτίας, Ουαλίας και Βόρειας Ιρλανδίας.

Αυτό επιβεβαιώνει και ο Κέιρ Στάρμερ, των Εργατικών, ο οποίος συνεργάστηκε στενά με την Μέι στο υπουργείο Εσωτερικών, ως επικεφαλής των διωκτικών αρχών. Για τον Στάρμερ, η Μέι λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια, ώστε να επιδιώξει ένα Brexit χωρίς συμφωνία, εξέλιξη που θα άφηνε τις υπηρεσίες ασφαλείας της Βρετανίας εκτός των διεθνών δικτύων πληροφοριών.

Οι Τόρις πάνω απ΄ όλα;

Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι με τις παραπάνω εκτιμήσεις. Στις 21 Ιανουαρίου, η εφημερίδα «Evening Standard», εκτίμησε, στο κύριο άρθρο της, ότι η Μέι θα πήγαινε σε ένα Brexit χωρίς συμφωνία για να προστατεύσει το κόμμα της. Το άρθρο υποστήριζε, ότι η Μέι δεν είναι από τους πρωθυπουργούς που επιλέγουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία σε βάρος του κόμματός τους. Αντίθετα, έγραφε η εφημερίδα, η Μέι θα έβαζε την ενότητα των Συντηρητικών πάνω από αυτό που απαιτεί η κατάσταση του έθνους. Η επίθεση ήταν βίαιη, αλλά όσοι γνωρίζουν την πρωθυπουργό αναγνωρίζουν ότι δεν ήταν άνευ ουσίας, λέει το Politico. Για να κατανοήσουμε την Μέι, πρέπει να κατανοήσουμε τη σχέση της με το Συντηρητικό Κόμμα, μια σχέση αντίθετη με εκείνη οποιουδήποτε άλλου βουλευτή των Τόρις.

Όπως λέει ένας υπουργός της, για την Μέι, η στάση της έναντι του Συντηρητικού Κόμματος προσομοιάζει με εκείνη των Εργατικών έναντι του δικού τους κόμματος. «Για εκείνους, είναι κάτι που είναι πιο κοντά στην αγάπη, την οικογένεια. Για μας υπάρχει η οικογένεια και το έθνος, το Συντηρητικό Κόμμα είναι απλώς ένα όχημα. Αν δεν λειτουργεί, το αλλάζεις». Αλλά όχι για την Μέι. Η πρωθυπουργός έχασε τους δύο γονείς της όταν ήταν μικρή. Δεν έχει αδέλφια ή αδελφές και έχει λίγους – αν υπάρχουν – στενούς φίλους έξω από το κόμμα. Γνώρισε τον σύζυγό της σε ένα πάρτι του Συντηρητικού Κόμματος στην Οξφόρδη το 1980, όπου τους σύστησε η πρώην πρωθυπουργός του Πακιστάν Μπεναζίρ Μπούτο. Το κόμμα είναι η οικογένειά της. Βουλευτές και υπουργοί της επιβεβαιώνουν στο Politico ότι δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από την πολιτική και το κόμμα, ότι «αισθάνεται πως οφείλει, τόσο στο κόμμα, όσο και στην χώρα».

Για την Μέι, ο φόβος μιας κυβέρνησης των Εργατικών υπό τον Τζέρεμι Γκόρμπιν είναι χειρότερος από ένα Brexit χωρίς συμφωνία. Γι’ αυτό και η ενότητα των Συντηρητικών είναι ιερή γι’ αυτήν, αφού η διάσπασή τους θα σημάνει ακριβώς την έλευση των Εργατικών στην κυβέρνηση. Υπάρχει επίσης η αίσθηση ότι ένα Brexit χωρίς συμφωνία θα απειλήσει την ενότητα των τεσσάρων εθνών που αποτελούν το Ηνωμένο Βασίλειο.«Καμία συμφωνία σημαίνει την ταχεία διάλυση του Ηνωμένου Βασιλείου», λέει ένας ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος. Η πρώτη υπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στέρτζιον, «θα διοργανώσει μονομερές δημοψήφισμα ανεξαρτησίας και θα υπάρξουν αιτήματα για δημοψηφίσματα στη Βόρεια Ιρλανδία».

Και τότε η Μέι θα τεθεί προ του πολιτικού μέλλοντός της. «Θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι δεν λατρεύει να είναι πρωθυπουργός» λέει η βιογράφος της, Ρόζα Πρινς. «Είναι μια θέση που λαχταρούσε για πολλά χρόνια και, το πιο σημαντικό, νομίζει ότι της αξίζει. Κάθε στιγμή δείχνει ότι πιστεύει, πως απλά είναι ο καταλληλότερος άνθρωπος για τη δουλειά». Στο μυαλό της Μέι, τόσο το Brexit χωρίς συμφωνία όσο και το μη η Brexit αποτελούν κίνδυνο διάσπασης στο Συντηρητικό Κόμμα, κυβέρνησης υπό τον Κόρμπιν που θα καταστρέψει τη χώρα και το τέλος της πρωθυπουργίας της. Αντιμετωπίζοντας μια τέτοια επιλογή, η μόνη λογική απόφαση είναι να «παίξει» καθυστερήσεις. Ένας από τους πιο κοντινούς κοινοβουλευτικούς συμμάχους της προέβλεψε ότι η Μέι θα «πάει όσο το δυνατόν σκληρότερα και μακρύτερα» για να επιτύχει μια συμφωνία την οποία μπορεί να υποστηρίξει το κόμμα της και οι κοινοβουλευτικοί σύμμαχοί της στο Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα.