Σάββατο βράδυ, βρίσκομαι στο Καλαί. Την «Κω» της Γαλλίας. Περίπου 3.000 μετανάστες βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε έναν υπαίθριο άτυπο καταυλισμό, ο οποίος μοιάζει σα να έχει βγει από τον Μεσαίωνα. Είμαι μαζί με την φωτογράφο Άννα Παντελιά με ένα και μόνο σκοπό. Να αποτυπώσουμε τις συνθήκες εξαθλίωσης και μιζέριας που οι συνάνθρωποι μας υποφέρουν στο σύγχρονο κόσμο – την Ευρώπη της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής. Του Δημήτρη Παπαγεωργίου – Φωτογραφίες Άννα Παντελιά

Το Καλαί είναι ένα παγωμένο και κρύο μέρος και οι κάτοικοι του συμμερίζονται πάνω κάτω αυτή την άποψη. Τους βλέπεις ψυχρούς και βιαστικούς να αποφεύγουν να λένε πολλά -πολλά. Ανάμεσα τους, βρίσκονται οι «παράτυποι μετανάστες». Είναι οι πρόσφυγες από τη Συρία, την Ερυθραία, το Σουδάν, το Αφγανιστάν και άλλα ταλαίπωρα μέρη αυτού του πλανήτη. Αυτούς που κάποια πεφωτισμένα μυαλά στην Ελλάδα, αποκαλούν «λαθρομετανάστες» και «εθνικό κίνδυνο». 

Σάββατο πρωί, επισκεπτόμαστε τη «Ζούγκλα». «Le Jungle» το λένε οι κάτοικοι της περιοχής και κατά βάση αποφεύγουν να σχολιάσουν το μέρος. Δεν τους αδικώ. Στην τελική η «Ζούγκλα» είναι ένα μνημείο σύγχρονης ντροπής για την κατάντια του ευρωπαϊκού – και όχι μόνο – πολιτισμού. Μέσα σε αυτό το μνημείο, συναντήσαμε και μιλήσαμε με πολλούς. 

Οι περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες. Και «Έλληνες», καθώς οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ζήσει στην Ελλάδα για αρκετά χρόνια και γνωρίζουν την ελληνική πραγματικότητα. Από τους δεκάδες που συναντήσαμε και μιλήσαμε μαζί τους, το 70% έζησαν στην Ελλάδα για κάποιο διάστημα, κυρίως σε Κρήτη και Αθήνα.

Φα: «Οι Έλληνες δεν είναι κακοί – Απλά δεν μας ξέρουν»

Ο πρώτος «Έλληνας του Καλαί» που συναντήσαμε με την Άννα, ήταν ο Φα από τη Μαυριτανία. Μας καλημερίζει στα γαλλικά και μας δείχνει τη σκηνή του. Ακόμη και με πενιχρά μέσα που διαθέτει, το γούστο του φαίνεται. Η σκηνή του, είναι αρκετά καλαίσθητη. 

Όταν του λέμε ότι είμαστε από την Ελλάδα μας απαντά: «Έλα ρε από πού; Ζούσα έξι χρόνια στην Αθήνα». Τελικά ο Φα ζούσε στο ίδιο προάστιο της Αθήνας με την Άννα και άρχισαν τις κουβέντες για την περιοχή τους. Ο Φα την ένιωθε σαν περιοχή του. 

Η ιστορία του είναι αρκετά ενδιαφέρουσα. Μου λέει ότι έχει κάνει μερεμέτια στο σπίτι γνωστής Ελληνίδας τραγουδίστριας καθώς και στο σπίτι πρώην μεγαλοπαράγοντα του ποδοσφαίρου. «Ζούσα Αθήνα, Κρήτη, Ρόδο, Αράχοβα. Παντού υπάρχει ρατσισμός αλλά υπάρχουν και καλοί άνθρωποι. Δεν μπορώ να πω ότι οι άνθρωποι είναι κακοί. Απλά δεν μας ξέρουν. Υπήρχε προκατάληψη, λίγη», λέει ο Φα. 

Αφού μας κερνάει καφέ, αρχίζει το τρολάρισμα: «Τι κάνει ο Παπαδήμος;». Συνεχίζοντας τον ρωτάμε για τις συνθήκες στο Καλαί και είναι κάτι παραπάνω από αποκαλυπτικός: «Είμαι από τους πρώτους που ήρθαν εδώ, το χειμώνα. Ο χειμώνας είναι σκληρός, έβρεχε κάθε μέρα και έκανε κρύο. Η αστυνομία εδώ είναι βίαιη. Μερικές φορές μας κυνηγούσαν για 7 χιλιόμετρα. Κάποιες φορές μας έριχναν σπρέι ή μας κυνηγούσαν σκυλιά. Κάθε μέρα βλέπεις κόσμο με σπασμένα πόδια και χέρια. 11 άτομα πέθαναν εδώ στις γραμμές των τρένων», λέει συνοφρυωμένος. Χωρίσαμε με τον Φα, με την υπόσχεση ότι μόλις πάρει τα χαρτιά του θα τα πούμε στο Λονδίνο.

Το Καλαί δεν έχει επίσημη υπόσταση. Είναι απλά ένα μέρος γεμάτο πρόχειρες σκηνές, το οποίο φιλοξενεί – όχι και τόσο προσωρινά – τους μετανάστες και τους πρόσφυγες στην ατέρμονη προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν άσυλο. Οι συνθήκες είναι άθλιες. Με εξαίρεση τη φροντίδα που παράσχουν στους πρόσφυγες μερικές ΜΚΟ, οι πάντες είναι αφημένοι στην τύχη τους. Το καλό είναι ότι έχουν τρεχούμενο νερό και δύο ζεστά γεύματα την ημέρα, καθώς και σχολείο για τα παιδιά των προσφύγων και τις γυναίκες. 

Μέχρι και μια Ορθόδοξη Εκκλησία φτιαγμένη από πανιά και ξύλα βρίσκεται στη «γειτονιά» των Αιθιόπων. Ωστόσο όλοι φοβούνται τον χειμώνα που θα έρθει. Η κάθε ομάδα προσφύγων, έχει διαμορφώσει τη δικιά της «γειτονιά», με εξαίρεση τους Σουδανούς οι οποίοι είναι τόσο πολλοί στη Ζούγκλα, που κατοικούν παντού. 

Ζιλντάν: Από την Άρτα στο Καλαί

Περπατώντας στη «γειτονιά» της Μέσης Ανατολής, ανακαλύπτουμε πρόχειρα εστιατόρια και κεμπαμπτζίδικα τα οποία «τρέχουν» Αφγανοί και Πακιστανοί. Μπήκαμε σε ένα τέτοιο «καφέ», το οποίο – τηρουμένων των αναλογιών – θύμιζε πολύ Μέση Ανατολή. 

Εκεί συναντήσαμε τον Ζιλντάν από το Αφγανιστάν, ο οποίος ζούσε στην Άρτα πριν αρχίσει ένα απελπισμένο ταξίδι στην υπόλοιπη Ευρώπη. «Ήμουν στην Ελλάδα το 2007, όταν έφυγε από τη χώρα μου και πήγα από το Πακιστάν στο Ιράν και από εκεί πήγα στην Τουρκία όπου πέρασα τα σύνορα και πήγα στην Ελλάδα. Έζησα 18 μήνες στην Ελλάδα και μετά πήγα στην ΠΓΔΜ.

Έζησα σε 7 πόλεις στην Ελλάδα. Όπου έβρισκα δουλειά έμενα. Μόλις έκανα μερικά λεφτά και βρήκα κάποιους από το Αφγανιστάν, πήγαμε στην ΠΓΔΜ, από εκεί στη Σερβία και από εκεί στην Ουγγαρία. Αλλά δεν ήταν καλά για μένα να μείνω εκεί. Πήγα μετά Αυστρία και μετά Ιταλία και από εκεί βρέθηκα εδώ στο Καλαί», λέει ο Ζιλντάν. 

Όταν θυμάται τον καιρό που πέρασε στην Ελλάδα χαμογελάει, ωστόσο μου λέει: «Οι Έλληνες είναι καλοί άνθρωποι, αλλά υπάρχει και ρατσισμός. Όταν για ένα διάστημα έμενα Αθήνα και έβγαινα μόνος το βράδυ, μερικοί νεαροί μου πέταγαν νερό ή μου έριχναν με αεροβόλα», λέει ο Ζιλντάν, ο οποίος τονίζει ότι η ζωή στη «Ζούγκλα», μοιάζει όντως με ζούγκλα.

Αχλάν: «Από τους Ταλιμπάν στη Χρυσή Αυγή»

Ένας άλλος από τους «Έλληνες του Καλαί», είναι ο Αχλάν από το Πακιστάν. Τον συναντήσαμε στο ίδιο καφενείο και αμέσως προσφέρθηκε να μας κεράσει τσάι. Μιλώντας μαζί του, μας αποκάλυψε ότι αναγκάστηκε να φύγει από το χωριό του λόγω εντάσεων με τους Ταλιμπάν, στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Από κει, ταξίδεψε στο Ιράν και την Τουρκία και εν τέλει στην Ελλάδα. 

«Οι Έλληνες θεωρώ ότι είναι καλοί άνθρωποι και με βοήθησαν. Με καλωσόρισαν. Αλλά και η κατάσταση στην Ελλάδα δεν ήταν καλή, υπάρχουν πολλοί μετανάστες». Στη συνέχεια, ο Αχλάν μιλά και για την Χρυσή Αυγή, λέγοντας: «Αφού αυτό το κόμμα το ρατσιστικό ανέβηκε, άρχισαν προβλήματα. Ένας φίλος μου ξυλοκοπήθηκε και έγιναν πολλά πράγματα. Έφυγα και πήγα στην ΠΓΔΜ και την Σερβία και από εκεί στην Ιταλία και εν τέλει έφτασα εδώ. Δεν είχα χαρτιά όμως και πήγα στο Παρίσι. Από το Παρίσι έφτασα στο Καλαί όπου και ζω για έξι μήνες. Η ζωή στο Καλαί δεν είναι τόσο κακή αλλά γενικά δεν ζούμε καλά».

Το Καλαί, κρύβει μια δυστυχία μεγαλύτερη από αυτή που υπάρχει στην Κω και στα υπόλοιπα ελληνικά νησιά και αυτό είναι η μυρωδιά του θανάτου. Παντού σε όλον τον καταυλισμό βλέπεις ανθρώπους με επιδέσμους στα πόδια και τα χέρια και τραύματα παντού. Είναι αυτοί οι οποίοι προσπάθησαν να περάσουν το Eurotunnel προς την Αγγλία και δεν μπόρεσαν. Αυτοί είναι οι τυχεροί. Οι άλλοι, βρίσκονται πιο πέρα, στο νεκροταφείο της «Ζούγκλας». Μαζί τους, βρίσκονται θαμμένα και τα όνειρα της Ευρώπης των λαών και της αλληλεγγύης…