Το περασμένο Σάββατο, 13 Απρίλη, στον κινηματογράφο «Δαναός», προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ ουκρανικής παραγωγής, υπό τον τίτλο «Μύθος» («Myth», 2018). Την ίδια μέρα και ώρα της προβολής, αντιφασιστικές οργανώσεις και συλλογικότητες διοργάνωσαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από τον κινηματογράφο.

Ads

Ας δούμε γιατί.

Το εν λόγω ντοκιμαντέρ διηγείται την επίσημη εκδοχή του Κιέβου για τη ζωή και τον θάνατο του Βασίλι Σλιπάκ, ενός Ουκρανού βαρύτονου, ο οποίος, άφησε την καριέρα σολίστα στο Παρίσι, επέστρεψε στην Ουκρανία, πολέμησε στον εμφύλιο και το 2016 σκοτώθηκε από σφαίρα ελεύθερου σκοπευτή στο μέτωπο.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, τίμησε μετά θάνατον τον Σλιπάκ με το παράσημο του «Ήρωα της Ουκρανίας». Ακολούθησε μία άνευ προηγουμένου εκμετάλλευση του νεκρού «ήρωα» από το κράτος, η οποία περιλαμβάνει ειδική μόνιμη έκθεση με την ζωή του στο Ιστορικό Μουσείο του Λβοβ – από όπου καταγόταν ο Σλιπάκ – διαγωνισμό τραγουδιού προς τιμή του, ίδρυμα για τη διάδοση και διαχείριση της «πνευματικής κληρονομιάς» του και, εσχάτως, ταινία για τη ζωή του.

Ads

Μόνο που στο παραπάνω αφήγημα υπάρχει ένα τεράστιο κενό: Ο «ήρωας» ήταν νεοναζί, εθελοντής σε ένοπλο τάγμα της μεγαλύτερης νεοναζιστικής οργάνωσης της Ουκρανίας, του διαβόητου για τα εγκλήματά του – και καταγγελόμενου από τη Διεθνή Αμνηστία – «Δεξιού Τομέα», ενώ σκοτώθηκε επιτιθέμενος σε ένα χωριό της Ανατολικής Ουκρανίας.

Η προβολή στην Ελλάδα

Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε στις ΗΠΑ, τον Καναδά και σε χώρες της Ευρώπης. Η προβολή στην Ελλάδα διοργανώθηκε από την ουκρανική πρεσβεία, η οποία, στη σχετική πρόσκληση προσπαθεί να κρύψει εντελώς τον «ελέφαντα στο σαλόνι», δηλαδή το γεγονός ότι ο Σλιπάκ ήταν μέλος ένοπλου παραστρατιωτικού νεοναζιστικού τάγματος, αναφέροντας ότι «έχασε τη ζωή του στην περιοχή του Ντονμπάς (σσ. όπως ονομάζεται αλλιώς η ανατολική Ουκρανία), υπερασπίζοντας την Πατρίδα του»

Η πρεσβεία προσπάθησε να προσδώσει όση επισημότητα μπορούσε στην προβολή. Γι’ αυτό, εκτός από τους σκηνοθέτες της ταινίας, Λεονίντ Κάντερ και Ιβάν Γιάσνι και τον αδερφό του «ήρωα», Ορέστ, προσκάλεσε και τον πρέσβη των ΗΠΑ, Τζέφρι Πάιατ, ο οποίος φυσικά και παραβρέθηκε. Διότι ο Πάιατ είναι παλιός γνώριμος της Ουκρανίας: Διετέλεσε πρέσβης των ΗΠΑ στο Κίεβο πριν και κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Μαϊντάν, τον Φεβρουάριο του 2014, τα οποία οδήγησαν στον εμφύλιο που μαίνεται ακόμη.

Από βαρύτονος… ένοπλος νεοναζί

Ο γεννημένος το 1974 στο Λβοβ, Βασίλι Σλιπάκ, μεγάλωσε, σύμφωνα με τα λεγόμενα του αδελφού του, ο οποίος παίζει καθοριστικό ρόλο στην ταινία, σε μια οικογένεια με «υπερ-ουκρανικό πνεύμα». Αυτό το εθνικιστικό «πνεύμα» θα εκδηλωνόταν πολλά χρόνια αργότερα και ενώ ο Σλιπάκ θα είχε διανύσει ήδη μια ανερχόμενη καλλιτεχνική πορεία, τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό.

image

‘Ετσι, από το πρώτο εμφύλιο «πυρ» την Άνοιξη του 2014 στο Ντονμπάς, ο Σλιπάκ λαμβάνει ενεργό μέρος στις δράσεις της ακροδεξιάς πτέρυγας της ουκρανικής διασποράς στην Γαλλία, εντασσόμενος εθελοντικά στην οργάνωση «Fraternité Ukrainienne» («Ουκρανική Αδελφότητα»), η οποία ήταν ουσιαστικά «βιτρίνα» του ένοπλου ουκρανικού παραστρατιωτικού φασιστικού τάγματος «Εθελοντικό Ουκρανικό Σώμα». Το ΕΟΣ δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του 2014 από τον «Δεξιό Τομέα», αποτελώντας τον ένοπλο βραχίονα της οργάνωσης, με σκοπό να συνδράμει τον τακτικό στρατό κατά των πολιτοφυλακών των εξεγερμένων ανατολικών περιοχών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ.

Μετά τον θάνατό του ο αδελφός του είπε πως ο Σλιπάκ διαπιστώθηκε ότι είχε δώσει όλα τα χρήματά του στο «μέτωπο».

Το Καλοκαίρι του 2015 ο Σλιπάκ κάνει ένα ακόμη καθοριστικό βήμα στην συστράτευσή του με τους φασίστες, επιστρέφοντας στην Ουκρανία για να λάβει ο ίδιος μέρος στον πόλεμο, μέσα από τις γραμμές του ΕΟΣ. Ακολουθώντας τη συνήθη παράδοση και των δύο πλευρών, πήρε το ψευδώνυμο «Μεφιστοφελής», από την όπερα «Φάουστ» του Σαρλ Γκουνό, η οποία ήταν η αγαπημένη του Σλιπάκ και στην οποία είχε τραγουδήσει πολλές φορές. Μια συντόμευση του «Μεφιστοφελής» στην ουκρανική αργκό είναι «Μιφ», μια λέξη που παραπέμπει στην ίδια ακουστική της λέξης «Μύθος» στα ουκρανικά και τα ρωσικά. Έτσι ο τίτλος της ταινίας είναι ένα λεκτικό «παιχνίδι» που παραπέμπει στον Σλιπάκ και στον «μύθο» του.

Ο Σλιπάκ συμμετείχε σε κάθε σκληρή αναμέτρηση του πολέμου, μεταξύ άλλων και στην αιματηρότατη μάχη για τον έλεγχο του αεροδρομίου του Ντονιέτσκ, το Καλοκαίρι του 2015. ‘Οποτε επέστρεφε από το μέτωπο διοργάνωνε και συμμετείχε σε συναυλίες υποστήριξης των φασιστικών ταγμάτων, κυρίως στο Ουκρανικό Κέντρο του Παρισιού.

Το Καλοκαίρι του 2016 επέστρεψε στο Ντονμπάς και στις 29 Ιουνίου σκοτώνεται από ελεύθερο σκοπευτή, κατά την επίθεση του «Δεξιού Τομέα» σε θέσεις των πολιτοφυλακών της «Λαϊκής Δημοκρατίας» του Ντονιέτσκ. Η πλευρά του Κιέβου υποστηρίζει ότι, αντίθετα, η επίθεση έγινε από την αντίπαλη πλευρά. Ωστόσο, το σημείο που βρέθηκε το πτώμα του και ταυτοποιήθηκε από τα χαρτιά που είχε πάνω του, ενισχύουν την εκδοχή των πολιτοφυλακών, οι οποίες και το επέστρεψαν στο Κίεβο για να ταφεί.

Παρά την σαφή στράτευση του Σλιπάκ στον πιο σκληρό νεοναζιστικό πυρήνα της Ουκρανίας – και εκ των σκοτεινότερων της Ευρώπης – η ουκρανική κυβέρνηση τον τίμησε με κρατικά παράσημα.

image

Φιλμικό «ξέπλυμα» του νεοναζισμού

Η ταινία, για τους συντελεστές της, θέλει να δείξει ότι ο Σλιπάκ ήταν «πατριώτης της Ουκρανίας, ο οποίος όλη τη ζωή του έτρεφε αγάπη γι΄ αυτήν και δεν μπορούσε να ανεχθεί την αδικία».

Το πρώτο μέρος της ταινίας είναι η ζωή του Σλιπάκ ως παιδί στο Λβοβ, η Γαλλία και η καριέρα του λυρικού τραγουδιστή και το δεύτερο μέρος είναι η ενεργός συμμετοχή του στο Μαϊντάν, η οργάνωση μιας διαδήλωσης υπέρ του Μαϊντάν στη Γαλλία, και η εθελοντική συμμετοχή του στο «κίνημα», δηλαδή στην «Ουκρανική Αδελφότητα» (βλ. πιο πάνω). Η ταινία δείχνει πώς ο Σλιπάκ αποφάσισε να εγκαταλείψει τη σταδιοδρομία του στο Παρίσι, ακόμη και να χωρίσει με την Ρωσίδα κοπέλα του και πώς εντάχθηκε στην «Αντιτρομοκρατική Επιχείρηση», όπως ονομάζει επισήμως τον εμφύλιο στο Ντονμπάς, η ουκρανική κυβέρνηση.

Η ταινία χρηματοδοτήθηκε από πλήθος ιδιωτικών φορέων, αλλά και από το κρατικό κέντρο κινηματογράφου παρά το ότι, όπως οι συντελεστές της υπερηφάνως αναφέρουν, πήγαν στο μέτωπο για να βρουν το τάγμα του Σλιπάκ στον «Δεξιό Τομέα» και συμπεριέλαβαν και μαρτυρίες για τον Σλιπάκ από τους «συμμαχητές» του, δηλαδή τους ένοπλους νεοναζί. Σε ένα έμμεσο, πλην σαφέστατο, «ξέπλυμά» τους…