Το πρόσφατο θερμό επεισόδιο στον πορθμό του Κερτς, που ενώνει την Μαύρη Θάλασσα με την Αζοφική, το οποίο κατέληξε στην σύλληψη 24 Ουκρανών ναυτών και την αιχμαλωσία τριών πλοίων του ουκρανικού πολεμικού ναυτικού από το ρωσικό πολεμικό ναυτικό, αποτελεί μέρος της ευρύτερης γεωπολιτικής σύγκρουσης μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Σύγκρουση η οποία εδράζεται, κατά κύριο λόγο, στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη με στόχο την περικύκλωση της Ρωσίας και στην επιδίωξη της Ρωσίας να επιβάλει την παρουσία της και πέρα της Μαύρης Θάλασσας, με έξοδο στην Μεσόγειο και παγίωση του ενεργού ρόλου της στην Μέση Ανατολή, στα κοιτάσματα πετρέλαιου και φυσικού αέριου και στους υπαρκτούς και μελλοντικούς ενεργειακούς δρόμους.

Ads

Κομμάτι του παραπάνω παζλ αποτελεί ο εμφύλιος πόλεμος που εξακολουθεί να ματώνει τον λαό της Ουκρανίας από την Άνοιξη του 2014, ως συνέπεια των βίαιων γεγονότων του Μαϊντάν, τον Φλεβάρη του ίδιου χρόνου, οπότε την εξουσία κατέλαβαν φιλοδυτικές οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις, μέσα από μια σειρά βίαιων και εξαιρετικά αιματηρών συγκρούσεων στο κέντρο του Κιέβου, με επίκεντρο την πλατεία Μαϊντάν. Συγκρούσεις στις οποίες, παρά την αρχική μαζική λαϊκή συμμετοχή ενάντια στην κυβέρνηση του απερχόμενου, φιλορώσου προέδρου Γιανουκόβιτς, τον τόνο τελικά έδωσαν, όπως προέκυψε εκ των υστέρων, οργανωμένες ομάδες με ακροδεξιό, εθνικιστικό και καθαρά ναζιστικό προσανατολισμό, όπως ο διαβόητος και στην Δύση, «Δεξιός Τομέας».

image

Φασιστική επέλαση

Σκηνή 1, Λουτσκ, δυτική Ουκρανία, Αύγουστος 2016: Η Ουκρανή αοιδός υπό το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο, Τζαμάλα – κατά κόσμον, Σουζάνα Αλίμοβνα Τζαμαλαντίνοβα – η οποία είχε επιλεγεί από την χώρα της να την εκπροσωπήσει στον διαγωνισμό της Eurovision εκείνης της χρονιάς, έλαβε μέρος μέρος στο ναζιστοφεστιβάλ «Μπάντερστατ», προς τιμήν του Ουκρανού αρχιναζί και συνεργάτη των Γερμανών κατακτητών, Στεπάν Μπαντέρα. Οι οργανωτές είχαν και άλλες «ατραξιόν» για την «πατριωτική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας», όπως ανέφεραν στον ιστότοπό τους. Ετσι, εκτός από το μουσικό κομμάτι, έγιναν και ομιλίες, τόσο από «βετεράνο» της UPA (η δωσιλογική οργάνωση των Ουκρανών ναζί εθνικιστών), όσο και από τον επικεφαλής του ένοπλου φασιστικού τάγματος «Αζόφ», γνωστού διεθνώς για τις θηριωδίες του εναντίον άμαχων στο Ντονμπάς (ανατολική Ουκρανία).

Ads

Προβλήθηκαν και «πατριωτικές» ταινίες, δηλαδή η φιλμική εκδοχή της μαύρης φασιστικής προπαγάνδας, ενώ έλαβαν χώρα και «εργαστήρια» ειδικά διαμορφωμένα για παιδιά, για να τα «διδάξουν» πώς να αντιδρούν στην «ρωσική προπαγάνδα» και πώς να «ξεπερνούν» τον «ρωσικό κόσμο».

Βέβαια, η «εκπαίδευση» φέρνει πείνα. Αλλά και γι’ αυτό φρόντισαν οι διοργανωτές: Η «σπεσιαλιτέ» του φασιστομενού περιείχε «Σούπα από μοσκαλιά», όπου «μοσκαλί» είναι το φασιστικό ουκρανικό «παρατσούκλι» των Μοσχοβιτών και εν γένει των Ρώσων.

Σκηνή 2, Δεκέμβριος 2014, Νικολάγιεφ, νότια Ουκρανία: Η διεύθυνση του 1ου Γυμνασίου της πόλης Νικολάγιεφ (νότια Ουκρανία) οργάνωσε παζάρι προϊόντων για την ενίσχυση του ουκρανικού στρατού που πολεμά στην – ονομαζόμενη από την κρατική προπαγάνδα – «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» στα ανατολικά της χώρας.

Τα προϊόντα – μαρμελάδες, κουλουράκια κλπ – φτιάχτηκαν από τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και τους μαθητές. Στα προϊόντα δόθηκαν ονόματα όπως «Τανκς προς τη Μόσχα» – για τα κουλουράκια – και «Αίμα ρωσικών μωρών» σε βάζο με χυμό.

Σκηνή 3, Κίεβο, Άνοιξη 2015: Η Βερχόβνα Ράντα, η ουκρανική βουλή δηλαδή, ψήφισε ένα «πακέτο» νόμων με τους οποίους απαγόρευσε τα κομμουνιστικά και σοβιετικά σύμβολα και αναγνώρισε – νομιμοποίησε τη δράση των εθνικιστικών, φασιστικών και δοσιλογικών ουκρανικών οργανώσεων που έδρασαν στο πλευρό των ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής εναντίον της ΕΣΣΔ. Μεταξύ άλλων απαγορεύεται η «προπαγανδιστική» χρήση όρων όπως Κομμουνιστικό Κόμμα – Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα (μπολσεβίκοι) και όλες οι ονομασίες του μέχρι φυσικά και την τελική ως ΚΚΣΕ,  Κομμουνιστικό Κόμμα Ουκρανίας (CPU), τα κομμουνιστικά κόμματα από τις δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, τα κρατικά όργανα ασφάλειας του Σοβιετικού κράτους, η σημαία και τα σύμβολα της ΕΣΣΔ και των Δημοκρατιών της, οι σοσιαλιστικές ονομασίες που είχαν άλλα κράτη (ΓΛΔ, ΛΔ Βουλγαρίας, Ουγγαρίας κλπ!!!), οι ύμνοι, τα εθνόσημα και οποιοσδήποτε συνδυασμός σφυριού με δρεπάνι, το πεντάκτινο κόκκινο αστέρι και το άροτρο.

image

Τα παραπάνω είναι μόνο μερικά στιγμιότυπα από την πολιτικο-κοινωνική καθημερινότητα στην Ουκρανία, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά το Μαϊντάν. Η επιλογή της συγκεκριμένης ουκρανικής φιλοδυτικής οικονομικής ελίτ να στραφεί στους νεοναζί για βοήθεια στην ανατροπή του Γιαννουκόβιτς, δεν είχε μόνο σαν αποτέλεσμα να ευνουχιστεί ο λαϊκός χαρακτήρας των μαζικών αντικυβερνητικών διαδηλώσεων που είχαν ξεσπάσει ήδη από τα τέλη του 2013, λόγω της οικονομικής εξαθλίωσης μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού και της ασύλληπτης διαφθοράς, αλλά οδήγησε σε κάτι μακράν εφιαλτικότερο και αιματηρότερο: Στον εμφύλιο πόλεμο.

Η σφαγή στο Σπίτι των Συνδικάτων στην Οδησσό

Για λαούς όπως ο ουκρανικός που έχουν γνωρίσει με τον πλέον βάναυσο τρόπο την ναζιστική θηριωδία, η σύγχρονη αλματώδης προέλαση των πολιτικών επιγόνων τους στο πολιτικό προσκήνιο και η απαίτηση των πολιτικών ανταλλαγμάτων για τη «συνεισφορά» τους στο Μαϊντάν, μέσω της κάλυψης θέσεων στον κρατικό μηχανισμό και το στρατό – χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του αρχηγού του «Δεξιού Τομέα» Νμίτρι Γιάρος που διορίστηκε σύμβουλος στο ουκρανικό Γενικό Επιτελείο Στρατού – αφύπνισε άμεσα τα αντιφασιστικά ένστικτα. Αυτό συνέβη κυρίως στα ανατολικά της χώρας, όπου ζουν συμπαγείς ρωσόφωνοι πληθυσμοί, αφού οι ουκρανικές εθνικιστικές δυνάμεις κατέστησαν σαφές εξαρχής, ότι η «ουκρανοποίηση» της κοινωνίας θα περνούσε καταρχήν από τον αποκλεισμό της ρωσικής γλώσσας από κάθε πτυχή της κοινωνικής, οικονομικής, εκπαιδευτικής, κρατικής, πολιτισμικής ζωής της χώρας.

Η άμεση απειλή να μην μπορούν να μιλούν ελεύθερα την μητρική τους γλώσσα και η νεκρανάσταση των ναζιστικών συμβόλων εκεί που χύθηκε αίμα εκατομμυρίων μαχητών του Κόκκινου Στρατού για την απελευθέρωση της Ουκρανίας από τους ναζί, σε συνδυασμό με την φασιστική βία στους δρόμους των μεγάλων πόλεων και το γκρέμισμα μνημείων πεσόντων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οδήγησαν τον κόσμο στις μεγάλες πόλεις της Ανατολικής Ουκρανίας, το Ντονιέτσκ και το Λουγκάνσκ σε μαζικές διαδηλώσεις τον Απρίλη του 2014.

Τον Μάρτη του ίδιου χρόνου είχε προηγηθεί το δημοψήφισμα στην Κριμαία που οδήγησε στην ένωσή της με την Ρωσία. Γεγονός που αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη αφορμή για σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης και την έναρξη του πολέμου των κυρώσεων.

Στις 2 Μάη του 2014, στο Σπίτι των Συνδικάτων της Οδησσού, παίχτηκε η δεύτερη «φάση» του δράματος που ξεκίνησε με τα γεγονότα του «Μαϊντάν» τον Φλεβάρη και επιβεβαίωσε με τον πλέον βάναυσο τρόπο τους φόβους για το καθεστώς που επιβλήθηκε στο Κίεβο. Εκείνη την μέρα, φασιστικές – νεοναζιστικές συμμορίες εισβάλλουν στην Οδησσό μασκαρεμένες ως «φανατικοί οπαδοί» ποδοσφαιρικής ομάδας και κατευθύνονται προς το Σπίτι των Συνδικάτων το οποίο αποτελούσε την άτυπη «έδρα» των αντιφασιστικών κινημάτων, του κινήματος ενάντια στο «Μαϊντάν» και άλλων αριστερών και προοδευτικών οργανώσεων και συλλογικοτήτων, αλλά και ανθρώπων που απλά διέβλεπαν τον άμεσο κίνδυνο για τις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Στο διάβα τους, οι φασίστες, οι οποίοι από ένα σημείο και μετά δεν έβλεπαν κανέναν λόγο να κρύψουν ότι ήταν μέλη του ναζιστικού «Δεξιού Τομέα» και της λεγόμενης «Αυτοάμυνας του Μαϊντάν» – ουσιαστικά η «ομπρέλα» των μικρότερων φασιστικών ομάδων – έσπασαν κιόσκια οργανώσεων που μάζευαν υπογραφές υπέρ του να γίνει δημοψήφισμα για την ομοσπονδιοποίηση της Ουκρανίας και κατά του «Μαϊντάν» και κυνήγησαν τον κόσμο προς την πλατεία του Σπιτού των Συνδικάτων.

Αυτό που ακολούθησε έχει καταγραφεί και τεκμηριωθεί πλήρως από το οπτικό υλικό που έκανε τον γύρο του κόσμου: Οι φασίστες πυρπόλησαν το κτίριο και σκότωναν όποιον προσπαθούσε να γλιτώσει πηδώντας από τα παράθυρα. Ο επίσημος απολογισμός ήταν 48 νεκροί – ανάμεσά τους επτά γυναίκες και ένα παιδί – και 247 τραυματίες.

Αυτό το έγκλημα παραμένει ατιμώρητο μέχρι σήμερα, ενώ, τέσσερα χρόνια μετά, ουδείς οδηγήθηκε σε δίκη. Όλα αυτά τα χρόνια η αστυνομία και η εισαγγελία αφήνει «διαρροές», από τις οποίες «προκύπτει», ούτε λίγο – ούτε πολύ, ότι… οι άνθρωποι στο Σπίτι των Συνδικάτων κάηκαν μόνοι τους! Είναι χαρακτηριστικό, ότι οι μισοί από τους συλληφθέντες για την τραγωδία ήταν μέλη του κινήματος του «αντι-Μαϊντάν», δηλαδή οι στόχοι των φασιστών. Επιπλέον, η αστυνομία «δεν βρήκε» αποδείξεις εσκεμμένου εμπρησμού του Σπιτιού των Συνδικάτων, παρά και ενάντια σε ό,τι είδε όλος ο πλανήτης. Για την ιστορία να αναφέρουμε, ότι η εισαγγελία της Οδησσού αποκλείστηκε εξαρχής από την συμμετοχή στις «έρευνες» οι οποίες «διεξάγονται» κεντρικά, από την εισαγγελία του Κιέβου.

Η αρχή του εμφυλίου

Η σφαγή στην Οδησσό αποτέλεσε «μήνυμα» και για την Ανατολική Ουκρανία. Οι διαδηλώσεις εκεί θα εξελιχθούν σε ένοπλη σύγκρουση, αφού το καθεστώς του Κιέβου δεν ήθελε νέα Κριμαία στα ανατολικά. Στις 11 Μάη 2014, οι Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονμπάς, όπως είχαν αυτανακηρυχθεί, διεξάγουν δημοψήφισμα ζητώντας μεγαλύτερη αυτοδιοικητική εξουσία, σε μια προσπάθεια να αμυνθούν στην επιθετικότητα του Κιέβου. Το αποτέλεσμα ήταν επίσης συντριπτικό υπέρ του ομοσπονδιακού χαρακτήρα της Ουκρανίας (που θα σήμαινε μεγαλύτερη αυτονομία του Ντονμπάς) συνταγματική κατοχύρωση της ρωσικής γλώσσας (η οποία μιλιέται πρακτικά σε όλη την Ουκρανία) και στενότερης σύνδεσης της Ουκρανίας με την Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (ένα είδος χαλαρής ένωσης που «διαδέχθηκε» την ΕΣΣΔ) γεγονός που στην πράξη θα σήμαινε την απομάκρυνση της χώρας από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Η απάντηση του Κιέβου ήταν ένοπλη. Τακτικός στρατός και ένοπλα φασιστοτάγματα εισβάλουν σε πόλεις και χωριά του Ντονμπάς για να επιβάλουν την «τάξη». Ο κόσμος αμύνεται με ό,τι μπορεί. Στον Ντονιέτσκ και το Λουγκάνσκ εξεγερμένες μάζες καταλαμβάνουν κρατικά κτίρια και στρατιωτικές μονάδες. Οι τελευταίας μάλιστα ουσιαστικά δεν καταλαμβάνονται, απλά οι στρατιώτες, οι οποίοι κατάγονται από το Ντονμπάς, ανοίγουν τις πύλες και εξοπλίζουν τον κόσμο. Ο εμφύλιος είχε αρχίσει.

image

Το γεγονός ότι η Δύση προσπαθεί να εμφανίσει τον ουκρανικό εμφύλιο ως σύγκρουση Κιέβου – Μόσχας είναι εύκολα εξηγήσιμο, αφού, όπως ειπώθηκε εισαγωγικά, η Ουκρανία αποτελεί μέρος της ευρύτερης σύγκρουσης Δύσης – Ρωσίας. Συνεπώς, το αφήγημα των «Ρώσων εισβολέων» στην Ουκρανία βολεύει τόσο το Κίεβο, το οποίο εξακολουθεί να θεωρεί τις εξεγερμένες ανατολικές περιοχές και την Κριμαία ως «κατεχόμενες» από την Ρωσία, όσο και την Δύση, αφού «τεκμηριώνει» την «επιθετικότητα» της Μόσχας και, συνεπώς, δίνει το απαραίτητο προπαγανδιστικό άλλοθι στο ΝΑΤΟ για την επέκτασή του.

Έτσι εξηγείται και η αξιοσημείωτη σιωπή των δυτικών ΜΜΕ, τα οποία, στις σπάνιες φορές που αναγκάζονται να αναφερθούν στον ουκρανικό εμφύλιο, τον παρουσιάζουν ως «σύγκρουση» μεταξύ των δυνάμεων της τάξης και των «αποσχιστών». Μόνο τον τελευταίο χρόνο κυρίως κάτω από την πίεση διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Διεθνής Αμνηστία, και ανεξάρτητων ΜΜΕ, που αποκαλύπτουν της θηριωδίες των φασιστικών ένοπλων ταγμάτων στην χώρα, τα μεγάλα δυτικά ΜΜΕ «ανακάλυψαν» το πώς η Ουκρανία έχει εξελιχθεί σε μια χώρα που κυριολεκτικά «αλωνίζει» ο εθνικισμός και ο νεοναζισμός. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του  Associated Press, που τον περασμένο Νοέμβρη επισκέφθηκε ένα από τα στρατόπεδα που είναι προσανατολισμένα στην μετατροπή παιδιών σε στρατιώτες με ναζιστική ιδεολογία που έχουν δημιουργηθεί στην Ουκρανία τα τελευταία χρόνια και μάλιστα με κρατική xρηματοδότηση.

Τα στρατόπεδα αυτά οργανώνονται και βρίσκονται υπό την διαχείριση ακροδεξιών, εθνικιστικών και καθαρά νεοναζιστικών κομμάτων και οργανώσεων, που ήδη διαθέτουν και ένοπλα τάγματα τα οποία πολεμούν, από την Άνοιξη του 2014 μαζί με τον τακτικό κυβερνητικό στρατό στην Ανατολική Ουκρανία.

image

Την «διαπαιδαγώγηση» και την στρατιωτική εκπαίδευση των παιδιών έχουν αναλάβει πρώην μέλη των ένοπλων φασιστικών ταγμάτων. Το Associated Press επισκέφθηκε ένα από αυτά τα στρατόπεδα, το οποίο διαχειρίζεται ένα από τα μεγαλύτερα νεοναζιστικά κόμματα της Ουκρανίας – και την Ευρώπης – το Svoboda, το οποίο εκπροσωπείται και στο ουκρανικό κοινοβούλιο. Ανάλογα στρατόπεδα διαχειρίζονται και άλλες φασιστικές οργανώσεις, όπως το τάγμα «Αζόφ». Οι απώλειες του πολέμου είναι ανυπολόγιστες. Μέχρι και τις 30 Σεπτεμβρίου του 2016 ο ΟΗΕ ανέβαζε τους νεκρούς άμαχους – ανάμεσά τους πολλά παιδιά – σε περίπου 10.000, ενώ δεκάδες χιλιάδες ήταν οι τραυματίες. Προφανώς οι αριθμοί αυτοί έχουν ανέβει έκτοτε, αφού οι ουκρανικές δυνάμεις επιμένουν στον βομβαρδισμό μη στρατιωτικών στόχων.

Ρωσία και Δύση

Σε αντίθεση με την Κριμαία, η οποία είναι το πλέον στρατηγικό σημείο στην Μαύρη Θάλασσα και την ευρύτερη περιοχή, η Ρωσία δεν επιδεικνύει την ίδια τακτική έναντι του Ντονμπάς, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για την «καρδιά» της ουκρανικής βιομηχανίας, ενώ εκεί βρίσκονται και μερικά από τα μεγαλύτερα ανθρακωρυχεία της Ευρώπης. Οι λόγοι είναι πολλοί και περίπλοκοι. Μερικοί των σημαντικότερων είναι καταρχήν ότι επισήμως, μέχρι και σήμερα, οι ΛΔ του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ δεν έχουν θέσει ζήτημα ένωσής τους με την Ρωσία. Η Μόσχα, από την άλλη, δεν είναι έτοιμη αντικειμενικά να σηκώσει το οικονομικό βάρος μιας νέας χώρας, ουσιαστικά, η οποία, ναι μεν διαθέτει ορυκτό πλούτο και άλλους πόρους, πλην όμως οι υποδομές της είναι κατεστραμμένες από τον συνεχιζόμενο πόλεμο.

Επιπλέον, ένωση του Ντονμπάς με την Ρωσία θα σήμαινε ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων στην περιοχή, όπου ήδη υπάρχει ενεργό πολεμικό μέτωπο με απρόβλεπτες, αλλά σίγουρα οδυνηρές για όλους, συνέπειες. Κάτι το οποίο δεν υπήρχε στην Κριμαία, κυρίως λόγω του ότι δεν πρόλαβε να δημιουργηθεί. Η Μόσχα όμως έχει ήδη εμπλακεί σε έναν πόλεμο στην Συρία και το τελευταίο που θέλει είναι να εμπλακεί και σε ακόμη έναν και μάλιστα στην «αυλή» της.

Επίσης, μέχρι στιγμής, η στάση του Κρεμλίνου στον ουκρανικό εμφύλιο έχει καταστήσει, σε διπλωματικό επίπεδο, την Ρωσία μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος. Απόδειξη αυτού είναι το γεγονός, ότι ενώ σε προπαγανδιστικό επίπεδο η Δύση συνεχώς εγκαλεί την Ρωσία για «εμπλοκή» της στον πόλεμο, σε διπλωματικό επίπεδο την δέχεται ως ισότιμο συνομιλητή για το ξεπέρασμα της κρίσης και, μάλιστα, αποκλείοντας την εμπλοκή των ΗΠΑ. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το διπλωματικό βάρος της κρίσης σηκώνει η λεγόμενη «Νορμανδική Τετράδα», δηλαδή Ρωσία, Ουκρανία, Γερμανία και Γαλλία, η οποία έχει λάβει το όνομά της από την πρώτη συμφωνία των υπουργών Εξωτερικών τους που έγινε στην Νορμανδία.

Η «Τετράδα» συνεδριάζει στο Μινσκ, την πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, με παρατηρητές εκπροσώπους των Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντονιέτσκ και του Ντονμπάς. Αν και οι αποφάσεις της «Τετράδας» δεν τηρούνται στο πεδίο της μάχης – κυρίως η εκεχειρία η οποία σπάει συνεχώς από τα κυβερνητικά στρατεύματα και τα φασιστοτάγματα – η Ρωσία έχει πετύχει καταρχήν να επιβάλει την άτυπη, έστω, «αναγνώριση» από την Δύση των κρατικών οντοτήτων του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ και να ενισχύσει την θέση της ως ισχυρού «παίκτη» γενικότερα στα ευρωπαϊκά ζητήματα. Ταυτόχρονα, στέλνει συνεχώς καραβάνια ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ανατολική Ουκρανία, φιλοξένησε χιλιάδες πρόσφυγες κατά την πρώτη φάση του πολέμου – ο ΟΗΕ το 2016 κάνει λόγο για πάνω από 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες μόνο κατά τον πρώτο χρόνο του πολέμου – και έχει χαλαρά σύνορα για τους πολίτες των περιοχών αυτών, αναγνωρίζοντας τα διαβατήρια που έχουν εκδοθεί από τις τοπικές αρχές.

Η Δύση κατηγορεί την Μόσχα ότι στις νταλίκες με τα τρόφιμα υπάρχουν και όπλα. Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις – μάλιστα η Ρωσία πολλές φορές κάλεσε παρατηρητές του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη να ελέγξει τα καραβάνια – ωστόσο, ακόμη και αν ισχύει, σίγουρα δεν είναι καταλυτικός παράγοντας στην εξέλιξη του πολέμου, αφού, οι μονάδες του ουκρανικού στρατού που υπήρχαν στην περιοχή και καταλήφθηκαν εξόπλισαν επαρκώς τις πολιτοφυλακές των εξεγερμένων. Άλλωστε, ήδη οι κρατικές οντότητες που διαμορφώθηκαν στην Ανατολική Ουκρανία υπό την άτυπη ονομασία – ομπρέλα Νοβορωσία (Νέα Ρωσία) έχουν αποσυνδεθεί πλήρως από το Κίεβο σε όλα τα επίπεδα, διενεργούν εκλογές, έχουν αστυνομία, στρατό, δικαστική εξουσία.

Εξάλλου, για ένα όλο και διευρυνόμενο μέρος της ουκρανικής κοινής γνώμης, αλλά και καθεστωτικών πολιτικών δυνάμεων και ΜΜΕ, η Ανατολική Ουκρανία θεωρείται ουσιαστικά χαμένη. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ακόμη από τον Φλεβάρη του 2015, η ουκρανική, φιλοκυβερνητική και φιλοδυτική εφημερίδα «Ζέρκαλο Νεντέλι», διαπίστωνε πως, «απόσπαση (σσ του Ντονμπάς) συνέβη. Τέλος. Όσο πόνο και ντροπή κι αν προκαλεί αυτό (…)».