Καθώς το υπουργικό συμβούλιο της Τερέζας Μέι φάνηκε να καταρρέει γύρω της, μετά τις παραιτήσεις δύο βασικών υπουργών της κυβέρνησης, του Μπόρις Τζόνσον και του Ντέιβιντ Ντέιβις, η ίδια μοιάζει πολύ σκληρή για να πεθάνει. Κυρίως, «αν πρόκειται αντ’ αυτής να ζήσει ο Τζέρεμι Κόρμπιν». Τουλάχιστον αυτό είναι το δίλημμα που θέτει στους εσωκομματικούς εχθρούς της για την πολιτική της επιβίωση. 

Οι παραιτήσεις λόγω του «ήπιου Brexit» που επιδιώκει η πρωθυπουργός έχουν προκαλέσει κυβερνητική κρίση, και η καρέκλα εξουσίας της Μέι τρίζει. Οι ευρωσκεπτικιστές υπουργοί της θεωρούν ότι η Βρετανίδα πρωθυπουργός υποχώρησε στις πιέσεις των Βρυξελλών. Επομένως, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη ακόμη και με τη διαδικασία της ψήφου εμπιστοσύνης. Οι υποστηρικτές της πρωθυπουργού εκτιμούν ότι θα βγει κερδισμένη από τη διαδικασία μιας τέτοιας ψηφοφορίας, αλλά αν χάσει, τότε θα αποπεμφθεί από την ηγεσία του κόμματός της. Ωστόσο, η Ντάουνιγκ Στριτ ανακοίνωσε πως η πρωθυπουργός θα αντισταθεί σε οποιαδήποτε προσπάθεια αποπομπής της.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Την πρόσφατη αρχή. Την Παρασκευή 6 Ιουλίου, ύστερα από δωδεκάωρη κυβερνητική σύσκεψη στην εξοχική κατοικία της πρωθυπουργού, στο Τσέκερς, η Τερέζα Μέι εξασφάλισε την υποστήριξη του υπουργικού συμβουλίου στο αναλυτικό σχέδιό της για το Brexit, που προβλέπει ελεύθερο εμπόριο Ε.Ε. – Ηνωμένου Βασιλείου στα αγροτικά και βιομηχανικά προϊόντα (όχι όμως και στις υπηρεσίες), βάσει «κοινών κανόνων».

Δύο μέρες αργότερα, όμως, ο αρμόδιος για το Brexit υπουργός Ντέιβιντ Ντέιβις ο πρωτεργάτης του σκληρού διαζυγίου με την Ε.Ε. και υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον και τρεις υφυπουργοί παραιτήθηκαν, αποκηρύττοντας το σχέδιο στο οποίο το υπουργικό συμβούλιο είχε μόλις συμφωνήσει την Παρασκευή, και τροφοδοτώντας εικασίες ότι ίσως τεθεί εν αμφιβόλω η ηγεσία της Μέι. Μάλιστα ο Μπόρις Τζόνσον, κατηγόρησε την πρωθυπουργό ότι οδηγεί τη χώρα σε «ένα ημι-Brexit» που θα αφήσει τη Βρετανία σε «καθεστώς αποικίας της Ε.Ε.» και ότι η διαπραγματευτική της τακτική ισοδυναμεί με το «να στέλνει κανείς στη μάχη την εμπροσθοφυλακή του με υψωμένες λευκές σημαίες».

Η Μέι, υπερασπίζεται επίσης φανατικά το όραμά της για το Brexit και κάλεσε τις Βρυξέλλες να εμπλακούν πλήρως, διαφορετικά θα υπάρξει ο κίνδυνος η Βρετανία να αποχωρήσει από την ΕΕ χωρίς συμφωνία. «Άκουσα κάθε πιθανή ιδέα και κάθε πιθανή εκδοχή του Brexit. Αυτό είναι το σωστό Brexit», δήλωσε. Νέος επικεφαλής της βρετανικής διπλωματίας ορίστηκε ο μέχρι τώρα υπουργός Υγείας Τζέρεμι Χαντ, ενώ το αξίωμα του Ντέιβις ανέλαβε ο μέχρι τώρα υπουργός Στέγασης Ντομινίκ Ράαμπ, που κινείται στην ίδια γραμμή με τη Μέι. 

Στις Βρυξέλλες, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ έθεσε ζήτημα ακύρωσης του ίδιου του Brexit. «Μπορώ μόνο να εκφράσω τη λύπη μου που η ίδια η ιδέα του Brexit δεν έφυγε μαζί με τον Ντέιβις και τον Τζόνσον, αλλά… ποιος ξέρει;» έγραψε στο Twitter. Η Sun, η εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στη Βρετανία, ανέφερε ότι γίνεται «η μία γκάφα μετά την άλλη» από τη Μέι.«Τώρα υπάρχει χάος», ανέφερε στο κύριο άρθρο της η εφημερίδα. «Οι Βρυξέλλες δεν πρέπει να συμπεράνουν λανθασμένα, όπως άφησε να εννοηθεί ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ότι μια ακόμα επίθεση θα καταστρέψει το Brexit. Το Brexit πρέπει να συμβεί και θα συμβεί».

Μετά τις ηχηρές παραιτήσεις, δεν είναι λίγοι οι σημαίνοντες υπουργοί που συσπειρώθηκαν γύρω από τη Μέι, δεν είναι λίγοι όμως και οι δυσαρεστημένοι με τα σχέδια της πρωθυπουργού βουλευτές. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η ανταρσία θα συνεχιστεί. Που σημαίνει αν συγκεντρωθούν υπογραφές 48 βουλευτών, που να θέτουν ζήτημα εμπιστοσύνης κατά της Τερέζα Μέι, η θέση της οποίας στην ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος και την πρωθυπουργία θα τεθεί υπό αμφισβήτηση. Από την πλευρά του, ο ηγέτης των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν αναρωτιέται πώς μπορεί η πρωθυπουργός να πετύχει συμφωνία με τους Ευρωπαίους, αφού δεν μπορεί να πείσει την ίδια την κυβέρνησή της.

Θα αντέξει η Μέι;

Για να κατατεθεί αίτημα ψήφου εμπιστοσύνης απαιτούνται 48 συντηρητικοί βουλευτές, από τους συνολικά 316. Στα δύο χρόνια της ως πρωθυπουργός, η Τ. Μέι έχει βρεθεί αντιμέτωπη με αρκετές προκλήσεις αλλά κατάφερε να επιβιώσει. Αυτό δείχνει ότι δύσκολα θα αποφάσιζε να παραιτηθεί. Είναι εξάλλου ένας ακόμη λόγος που πολλοί την συγκρίνουν με την Μάργκαρετ Θάτσερ. Ακόμη κι η Σιδηρά Κυρία όμως εξαναγκάστηκε σε παραίτηση το 1990, αφού δεν κατάφερε να κερδίσει την προεδρία του κόμματός της από τον πρώτο γύρο.

Η Μέι ανέλαβε τα ηνία της χώρας πριν από δύο χρόνια, αφότου ο βρετανικός λαός αποφάσισε να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το συντηρητικό κόμμα ήταν βαθιά διχασμένο, με κάποια στελέχη του να στηρίζουν με πάθος το Brexit και άλλα να επιθυμούν την παραμονή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Μέι προσπάθησε να γεφυρώσει τις δύο αυτές όχθες, επιλέγοντας στελέχη και από τις δύο για υπουργικές θέσεις. Η θέση της ωστόσο «Το Brexit σημαίνει Brexit» δεν ήταν ικανοποιητική, δεν αρκούσε να εξηγήσει τι θα «έφερνε» η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, έτσι προκλήθηκαν τριγμοί στο κόμμα της αλλά και στο κοινοβούλιο που οδήγησαν την Μέι να προκηρύξει πρόωρες εκλογές τον Ιούνιο του 2017. Το ρίσκο όμως δεν της βγήκε, αφού οι συντηρητικοί έχασαν την πλειοψηφία τους, αναγκάζοντας τη Μέι να συνεργαστεί με ένα μικρότερο κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας, που ήταν επίσης υπέρ του Brexit.

Ένα χρόνο μετά το χάος και πάλι κυριαρχεί το ερώτημα αν θα πέσει η κυβέρνηση.  Αυτήν τη φορά όμως η Μέι δύσκολα θα ρίσκαρε να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες κάλπες, διότι γνωρίζει ότι το πιθανότερον είναι οι συντηρητικοί να ηττηθούν. Έτσι το συντηρητικό κόμμα θα προσπαθήσει να διατηρήσει μια κάποια σταθερότητα ώστε να μην επιτρέψει στο Εργατικό Κόμμα να μπει στην κυβέρνηση.

Έτσι, παρά τις κραυγές οι απειλές είναι συγκεκαλυμμένες. Κι αυτό επειδή οι σκληροπυρηνικοί υπέρμαχοι του Brexit γνωρίζουν ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν αρκετοί βουλευτές για να ανατραπεί η Τερέζα Μέι. Χρειάζονται κατ’ αρχήν 48 βουλευτές που θα στείλουν επιστολές στον πρόεδρο του κόμματος, με τις οποίες θα ζητούν άρση εμπιστοσύνης προς την πρωθυπουργό. Ας υποθέσουμε πως αυτοί οι 48 θα βρεθούν, κάτι που δεν φαίνεται ως τώρα, για να περάσει η πρόταση τους θα πρέπει να ψηφιστεί από 159 βουλευτές. Και αυτό είναι σχεδόν αδύνατον να γίνει.

Και το Brexit;

Το άρθρο 50, που ενεργοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2017, ορίζει ότι η Βρετανία πρέπει να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 29 Μαρτίου του 2019. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι οι διαπραγματεύσεις για το Brexit δεν μπορούν να καταρρεύσουν. Οι Βρυξέλλες περιμένουν η Βρετανία να καταλήξει σε μια θέση, κάτι που ακόμη δεν έχει επιτευχθεί και μάλιστα λίγο καιρό πριν ξεκινήσει ο τελευταίος γύρος των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ε.Ε. και Βρετανίας φέτος το καλοκαίρι.

Η Τερέζα Μέι, προωθεί το «ήπιο Brexit», ελπίζοντας να έχει το περιθώριο συνδιαλλαγής και συμβιβασμών με την Ε.Ε. ώστε να διατηρηθούν οι οικονομικές σχέσεις της Βρετανίας με την ‘Ενωση και να δημιουργηθεί χώρος «ελεύθερων συναλλαγών». Είχε μάλιστα την ελπίδα ότι θα πείσει τους ευρωσκεπτικιστές του κόμματός της, που υποστηρίζουν το «σκληρό Brexit».

Η ίδια υπεραμύνεται του νέου σχεδίου της που βρίσκεται πολύ κοντά στο Νορβηγικό μοντέλο. Προβλέπει ανοιχτά σύνορα για ελεύθερη διακίνηση όλων των προϊόντων και άδειες εργασίας σε Ευρωπαίους που επιθυμούν να εργαστούν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παράλληλα, η Βρετανία θα αποδεχθεί τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς που διέπουν την ασφάλεια των προϊόντων καθώς και τον διαιτητικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σε θέματα εμπορίου. Αγκάθι βέβαια στις διαπραγματεύσεις της Ε.Ε. με τη βρετανική κυβέρνηση αποτελεί το καθεστώς των συνόρων της Βόρειας Ιρλανδίας μετά το Brexit. Οι Βρυξέλλες ζητούν να παραμείνουν ανοικτά τα σύνορα ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η ειρηνευτική συμφωνία.

Η τελική συμφωνία για το Brexit πρέπει, κανονικά, να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τη σύνοδο του Οκτωβρίου, ωστόσο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι γνωρίζουν ότι πιθανότητα να καθυστερήσει και μέχρι τον Δεκέμβριο. Η τελική αυτή συμφωνία θα πρέπει, επίσης, να εγκριθεί από το βρετανικό και τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια.

Σε περίπτωση που οι σκληροπυρηνικοί συντηρητικοί επικρατήσουν στο κόμμα, τότε η χώρα μπορεί να οδηγηθεί σε σκληρό Brexit ή αποχώρηση από την Ένωση χωρίς καμία απολύτως συμφωνία. Εάν όμως η Βρετανία εγκαταλείψει την ΕΕ χωρίς συμφωνία, θα δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα για την κυκλοφορία αγαθών και ανθρώπων μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των πλησιέστερων εμπορικών εταίρων του. Εάν πάλι η Μέι καταφέρει να κρατηθεί στην εξουσία, τότε πιθανότητα να υποχρεωθεί  να σκληρύνει τη στάση της για το Brexit.

Ο αρχηγός των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν πάντως αναμένει. Όπως σχολίασε, η κυβερνητική κρίση είναι γεγονός, προσθέτοντας ότι «το μέλλον του Brexit είναι ασαφές». Ο Κόρμπιν τόνισε ότι η πρωθυπουργός «δεν μπορεί να πετύχει μια συμφωνία με το κόμμα της, πόσω μάλλον θα καταφέρει να διαπραγματευτεί συμφωνία με την Ε.Ε.».

Όσο για τους Βρετανούς πολίτες, το ποσοστό των ψηφοφόρων που εγκρίνουν τους χειρισμούς της πρωθυπουργού Τερέζας Μέι στις διαπραγματεύσεις έχει μειωθεί στο 29% όπως έδειξε νέα δημοσκόπηση, πολύ χαμηλότερο από το 55% που ήταν στην αρχή του 2017.

Πάντως η Τερέζα Μέι στην ομιλία της στη Βουλή μετά τις παραιτήσεις έριξε το γάντι στους επίδοξους στασιαστές λέγοντας «Μετά από μένα θα έχετε να κάνετε με τον Τζέρεμι Κόρμπιν». Προς το παρόν η θέση της Τερέζα Μέι φαίνεται λοιπόν να μην κινδυνεύει. Η μπάλα είναι πλέον στο γήπεδο των Βρυξελλών. Αν εξακολουθήσουν να πιέζουν για περαιτέρω υποχωρήσεις τα πάντα μπορεί να συμβούν. Ακόμη και το απευκταίο να μην υπάρξει τελικά συμφωνία, κάτι το οποίο θα είχε μεγάλο κόστος για τη Βρετανία αλλά και την Ευρώπη.