Αν μια πεταλούδα τινάξει τα φτερά της στον Αμαζόνιο, μπορεί να φέρει βροχή στην Κίνα και αν επιχειρηθεί να γίνει ένα πραξικόπημα στην Τουρκία, μπορεί να φέρει «ανεμοθύελλες» στην Ευρώπη.

«Αν δεν επιτευχθεί η απελευθέρωση του καθεστώτος της βίζας, δεν θα συνεχίσει να εφαρμόζεται η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την επανεισδοχή προσφύγων». Το μήνυμα του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά τη χθεσινή του τηλεοπτική συνέντευξη στα τηλεοπτικά δίκτυα RTL και N-tv, ήταν ξεκάθαρο και είχε τη μορφή τελεσίγραφου, θέτοντας τη συμφωνία για το προσφυγικό σε τεντωμένο σκοινί για άλλη μια φορά.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί κίνηση «ματ» στην παρτίδα του προσφυγικού μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας, την ώρα που που μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου έχει εξαπολύσει ένα άνευ προηγουμένου πογκρόμ κατά παντός πιθανού υπευθύνου -κι ένεκα της ευκαιρίας – και κατά παντός γενικώς. Η έκρυθμη κατάσταση όμως στην Τουρκία καθώς και οι σκέψεις για επαναφορά της θανατικής ποινής, προκαλούν τη διεθνή ανησυχία για την καταστρατήγηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων στη χώρα, κάνοντας ακόμη πιο δύσκολο το να ικανοποιηθούν οι τουρκικές απαιτήσεις.

Με αυτά τα δεδομένα κατά πόσο ο Ερντογάν το εννοεί ότι θα αθετίσει τη συμφωνία;

ΟΗΕ κατά Τουρκίας και Τουρκία κατά ΟΗΕ

Στο πλαίσιο αυτό, η υπηρεσία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ άσκησε έντονη κριτική σε βάρος της Τουρκίας για τη σύλληψη 76.597 πολιτών και τη στοχοποίηση άλλων 4.897, μετά την 15η Ιουλίου, με τη δεύτερη να σηκώνει το γάντι και να περνάει στην αντεπίθεση.

Ο επικεφαλής της υπηρεσίες του ΟΗΕ Ζαΐντ Ραάντ αλ Χουσεΐν συνέστησε στην Άγκυρα να λάβει υπόψη της τα ανθρώπινα δικαιώματα των συλληφθέντων μετά τη 15η Ιουλίου καταγγέλλοντας «δίψα για εκδίκηση».

Άμεση ήταν η αντίδραση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών που χαρακτήρισε τη δήλωση «απαράδεκτη». «Είναι στην καλύτερη περίπτωση ατυχές να ζητά ένας αξιωματούχος του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα “συμπόνοια” για τους πραξικοπηματίες αντί να καταδικάζει τους τρομοκράτες που έστησαν μία αιματηρή απόπειρα πραξικοπήματος» ανέφερε η Άγκυρα.

Υπενθυμίζεται ότι τον κώδωνα του κινδύνου για τη δημοκρατία στην Τουρκία είχε κρούσει και η Διεθνής Αμνηστία, την οποία ο Ερντογάν στη συνέντευξη του χαρακτήρισε  «ιδεολογική και όχι ειλικρινή οργάνωση» και μάλιστα παραπονέθηκε λέγοντας: «Εγώ π.χ. πήγα φυλακή επειδή απήγγειλα ένα ποίημα και η Διεθνής Αμνηστία δεν ενδιαφέρθηκε καθόλου».

Σηκώνει το όπλο, είναι όμως γεμάτο;

Ο Ερντογάν ενισχυμένος πια από τα γεγονότα του Ιουλίου και αποφασισμένος να κερδίσει την κατάργηση της βίζας σηκώνει απροκάλυπτα το «όπλο» του προσφυγικού, απειλώντας να ανοίξει μία στρόφιγγα 3 εκατ. προσφύγων, που βρίσκονται αυτή τη στιγμή επί τουρκικού εδάφους.

Ο δρόμος των Βαλκανίων έχει ωστόσο κλείσει εδώ και καιρό και αυτό είναι κάτι που οι πρόσφυγες το γνωρίζουν καλά. Το αυτό αποδεικνύει άλλωστε ότι εν αντιθέσει με τις προσφυγικές ροές προς τα ελληνικά νησιά που έπεφταν σταδιακά συνεχώς μέχρι τουλάχιστον το πραξικόπημα στην Τουρκία, όλο και αυξάνεται ο αριθμός των κατατρεγμένων που προσπαθούν να μπουν στην Ευρώπη από την κερκόπορτα των ιταλικών ακτών.

Τα νέα δεδομένα λοιπόν, εγείρουν το ερώτημα αν το «όπλο» είναι όντως γεμάτο ή ο Τούρκος πρόεδρος παίζει ρώσικη ρουλέτα.

Θα βρει στήριξη από την Μέρκελ;

Η καγκελάριος της Γερμανίας ήταν -για άλλη μια φορά- το πρόσωπο κλειδί στη συμφωνία για το προσφυγικό, λειτουργώντας ως κυματοθραύστης στις αντιδράσεις άλλων Ευρωπαίων ηγετών στους όρους που έθεσε η Τουρκία. Με τη δημοτικότητα της σε ελεύθερη πτώση όμως λόγω της πολιτικής των ανοιχτών συνόρων, η στάση της απέναντι στον Τούρκο ομόλογο της ενδέχεται να σκληρύνει.

Η τελευταία δημοσκόπηση για τη δημόσια τηλεόραση ZDF δίνει στη συντηρητική Μέρκελ ποσοστό αποδοχής 1,0 σε σχέση με 1,4 τον Ιούλιο σε μία κλίμακα από 5,0 έως -5,0.

Η έρευνα δείχνει πως μόνο 44% των Γερμανών θεωρούν ότι η μεταναστευτική πολιτική της είναι καλή και το 52% εκτιμά πως είναι κακή. Δείχνει επίσης πως το 54% των Γερμανών πιστεύει πως η αμφιλεγόμενη συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία για τους μετανάστες θα αποτύχει. Τέλος, περίπου το 35% πιστεύει πως οι συνομιλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Άγκυρα για την ένταξη της Τουρκίας στην Ένωση θα πρέπει να τερματιστούν λόγω της πολιτικής κατάστασης στην Τουρκία.

Κι όλα αυτά ενώ ο αντικαγκελάριος Σοσιαλδημοκράτης Ζιγμαρ έχει διαμηνύσει από την πρώτη στιγμή ότι «σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η Γερμανία και η Ευρώπη να επιτρέψουν να εκβιαστούν».

Το πρώτο ρήγμα στη σχέση Μέρκελ – Ερντογάν φάνηκε άλλωστε στην απόφαση της πρώτης να απαγορεύσει την αναμετάδοση μηνύματος του δεύτερου σε συγκέντρωση οπαδών του στην Κολωνία, λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα.

Και με τα χρήματα τι θα γίνει;

Με τη ΝΑ Τουρκία να βράζει και το Ισλαμικό Κράτος να έχει βάλει στο στόχαστρο τις μεγάλες πόλεις, ο τουρισμός κι άλλοι σημαντικοί οικονομικοί κλάδοι έχουν πάρει εδώ και καιρό την κατιούσα. Μόνο η απόπειρα του πραξικοπήματος φέρεται να κόστισε 100 δισ. ευρώ στη γείτονα χώρα.

Το τελευταίο ερώτημα λοιπόν που προκύπτει για το αν ο Ερντογάν εννοεί πράγματι το τελεσίγραφο του, είναι το αν θα ρισκάρει να χάσει τα περίπου 6 δις που η Τουρκία θα λάβει στο πλαίσιο της συμφωνίας για το προσφυγικό, τα οποία και αποτελούν τονωτική ένεση για την οικονομία.

Σε κάθε περίπτωση,  η ΕΕ και ειδικά η Ελλάδα θα πρέπει να ετοιμάζονται για όλα τα ενδεχόμενα πάντως.