Μια ολόκληρη μεταπολιτευτική γενιά βλέπει και ξαναβλέπει το, απαγορευμένο στη δικτατορία, «Ζ» του Κώστα Γαβρά, ώστε να φτάσει στις σκηνές, προς το τέλος της ταινίας, όπου όλοι οι μεγαλόσχημοι του μεταπολεμικού παρακράτους μπαίνουν θυμωμένοι στο γραφείο του «αυθάδη» ανακριτή της δολοφονίας Χρήστου Λαμπράκη, με την έπαρση της ατιμωρησίας τους.

Ads

Εκεί, βρίσκονται μπροστά στον Χρήστο Σαρτζετάκη  -στην ταινία τον υποδύεται ο Γάλλος ηθοποιός Ζαν Λουί Τρεντινιάν- οπού στην οργή τους ο νεαρός ανακριτής απαντά τυπικά και στερεότυπα με την ερώτηση :nom, prenom, profesio (όνομα, επώνυμο, επάγγελμα) ενώ η κινηματογραφική αίθουσα ξεσηκώνεται από τα χειροκροτήματα.

Ακόμα και μόνο αυτό να είχε κάνει στην, πραγματική, ζωή του ο Χρήστος Σαρτζετάκης, θ’ αρκούσε ώστε να περάσει στη νεοελληνική «μυθολογία» ως ο άμεμπτος, ηρωικός ανακριτής, που στις πιο μαύρες περιόδους της μεταπολεμικής δημοκρατίας μας, τόλμησε να ορθώσει ανάστημα απέναντι στο ακροδεξιό παρακράτος της περίοδου. Όμως ο Χρήστος Σαρτζετάκης δεν ήταν μόνο αυτό.

Γεννιέται το 1929 στη Θεσσαλονίκη με γονείς καταγόμενους  από  Φλώρινα και Χανιά. Αριστούχος σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, μετά από σύντομη πορεία ως δικηγόρος στη Θεσσαλονίκη, τοποθετείται κατά σειρά Ειρηνοδίκης Καστοριάς, Πρωτοδίκης Αγρινίου και Πρωτοδίκης Θεσσαλονίκης, όπου και τον «συναντά» η ιστορία. Η δολοφονία του ανεξάρτητου βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από παρακρατικούς στη Θεσσαλονίκη στις 22 Μαΐου 1963, αποτελεί «καυτή πατάτα» για οποιοδήποτε δικαστικό αναλάβει την υπόθεση, γι αυτό ίσως ανατίθεται στον νεαρότερο ανακριτή της συμπρωτεύουσας.

Ads

Παρ’ όλα αυτά, Σαρτζετάκης αγνοώντας όπως θα πει ο ίδιος: «αντιξοότητες και ποικίλες απειλές και πιέσεις, ενδοϋπηρεσιακές και άλλες», καταφέρνει όχι μόνο να αποδείξει ότι ο θάνατος Λαμπράκη αποτελεί πολιτική δολοφονία και όχι ατύχημα, αλλά να προφυλακίσει με εντάλματα σύλληψης ανώτατα στελέχη της Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης. Ο πολιτικός σάλος που ξεσπά μετά τις αποκαλύψεις Σαρτζετάκη, οδηγεί σε πτώση την κυβέρνηση Καραμανλή, σε «αυτοεξορία» τον τελευταίο στο Παρίσι, και στις επερχόμενες δύο εκλογικές νίκες της Ένωσης Κέντρου. 

Στη διάρκεια της δικτατορίας τα πράγματα αντιστρέφονται.  Οι καταδικασμένοι για τη δολοφονία Λαμπράκη αφήνονται ελεύθεροι, ενώ ο Χρήστος Σαρτζετάκης, αφού πρώτα απολύεται από το Δικαστικό Σώμα με Συντακτική Πράξη, εν συνεχεία του αρνείται ακόμα και η άσκηση δικηγορίας.  Χαρακτηριστική είναι η απάντηση που δίνει ο πραξικοπηματίας Παττακός στην ερώτηση δημοσιογράφου στο «πως θα ζήσει ο Σαρτζετάκης αφού του απαγορεύεται και η δικηγορία;», ο πρώτος απαντά κυνικά : «Ο Σαρτζετάκης είναι κακός Έλληνας και οι κακοί Έλληνες δεν πρέπει να ζουν»…

Η συμμετοχή του «κακού Έλληνα» στον αντιδικτατορικό αγώνα, οδηγεί σε σύλληψη και βασανιστήρια, και χρειάζεται η κινητοποίηση ευρωπαϊκών δικαστικών ενώσεων για να αφεθεί ελεύθερος. Σημειώνεται, ότι παρότι πλέον επιτρέπεται η άσκηση  δικηγορίας, αρνείται προτάσεις να εργαστεί ως νομικός σύμβουλος τραπεζών και οικονομικών συγκροτημάτων γιατί, όπως λέει ο ίδιος προσβλέπει : «…εις αποκατάστασιν, με την νομιμότητα, εις τον Δικαστικόν κλάδον και προς αποφυγήν δημιουργίας ανεπιπρέπτων δεσμεύσεων»…

Η μεταπολίτευση τον φέρνει περιζήτητο υποψήφιο βουλευτή όλων των κομμάτων, αλλά αυτός αρνείται επιλέγοντας τη συνέχιση της δικαστικής του δράσης. Το 1976, Εφέτης Αθηνών πλέον, απορρίπτει την έκδοση του κατηγορούμενου ως τρομοκράτη Ρολφ Πόλε στην, τότε, Δυτική Γερμανία, ενώ το 1982 εκλέγεται Αρεοπαγίτης.

Η δικαίωσης της δικαστικής του διαδρομής έρχεται το 1985, όταν την τελευταία στιγμή ο Ανδρέας Παπανδρέου «αδειάζει» τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, προτείνοντάς τον ως Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κάτι που γίνεται με την ομόφωνη ψήφο όλων των κομμάτων της αριστεράς, σε μια ψηφοφορία που σημαδεύεται από χρωματιστά ψηφοδέλτια της ψηφοφορίας. Στη πενταετή διάρκεια της κορυφαίος πολιτειακής του θητείας, προλαβαίνει να ζήσει έξι διαφορετικές κυβερνήσεις -πέντε εκ των οποίων ορκίζει ο ίδιος- ενώ μετά την ολοκλήρωσή της αποσύρεται από το δημόσιο βίο.

image

Κι όμως, είναι ο πεντάχρονος Χρήστος Σαρτζετάκης, όταν πήγαινε σχολείο στη Νέα Βύσσα Έβρου…

image

image

image

image

Ο ρόλος του στη διαλεύκανση της δολοφονίας Λαμπράκη αναδεικνύεται στα τότε συνεχή δημοσιεύματα των εφημερίδων.

image

Αγκαλιά με την Αμαλία Φλέμινγκ γιορτάζουν τον Ιούλιο τον  1974 την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.

image

Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μαζί με το πρωθυπουργικό ζεύγος, στον, νικητήριο, τελικό της εθνικής μπάσκετ στο Ευρωμπάσκετ του 1987.