Ως ένα φαινόμενο «χωρίς προηγούμενο» και ως αποτέλεσμα «της σταδιακής έκπτωσης του πολιτικού λόγου» περιγράφει τον Στέφανο Κασσελάκη μιλώντας στο Tvxs.gr ο Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Κοινωνικής Διοίκησης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Ξενοφών Κοντιάδης, με αφορμή το νέο του βιβλίο «Το “φαινόμενο Κασσελάκη”: Το μεσσιανικό προσωπείο της μεταδημοκρατίας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Όπως περιγράφει, ο ίδιος οδηγήθηκε στη συγγραφή του βιβλίου όταν συνειδητοποίησε ότι ζει σε μια κοινωνία  «αιχμαλωτισμένη από το “φαινόμενο Κασσελάκη”», σε μια προσπάθεια να αναλύσει αυτό το φαινόμενο, ενώ υπογραμμίζει πως ποτέ άλλοτε ένας πολιτικός δεν κατάφερε να επιβάλει την περσόνα του «σε αυτή την έκταση, με αυτή την ένταση, με τόση επιτυχία, σε τόσο περιορισμένο χρόνο κανένας».

Ακόμη, ο κ. Ξενοφών Κοντιάδης μιλά και για την ακροδεξιά, αφού πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε και το βιβλίο του «Η Νύχτα που έφυγε ο Παύλος», υποστηρίζοντας πως «διεξάγεται μια μάχη για τη μνήμη και την Ιστορία» τα τελευταία χρόνια, αλλά θεωρεί πως η ελληνική κοινωνία έχει επίγνωση του κινδύνου της ακροδεξιάς.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη

Πώς αποφασίσατε και με τέτοια ταχύτητα να γράψετε βιβλίο για τον Στέφανο Κασσελάκη;

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε με μια ανάσα. Όταν συνειδητοποίησα ότι ζω σε μια κοινωνία αιχμαλωτισμένη από το «Φαινόμενο Κασσελάκη», περιφερόμενος σε χώρους εργασίας, κοινωνικής συναναστροφής ή αναψυχής όπου ο Κασσελάκης αποτελούσε επί τρεις-τέσσερις εβδομάδες το κεντρικό θέμα συζήτησης, όταν ενεός είδα έναν άγνωστο απόδημο να μετατρέπεται σε Σωτήρα μιας πολιτικής παράταξης και μιας χώρας και να αναρριχάται μέσα σε λίγες μέρες στην ηγεσία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όταν άκουσα τις πιο εξωφρενικές θεωρίες για το πρόσωπο αυτό, ο μόνος τρόπος που είχα για να «εξορκίσω» την αποικιοποίηση και του δικού μου μυαλού από τα γεγονότα ήταν να προσπαθήσω να αναλύσω το φαινόμενο, που δεν σημαίνει θετική ή αρνητική αποτίμηση της προσωπικότητας του Κασσελάκη καθεαυτής, αλλά εξήγηση του ραγδαίου και απροσδόκητου θριάμβου του.

Γιατί θεωρείτε πως η περίπτωση του Στέφανου Κασσελάκη αποτελεί «φαινόμενο»; Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του;

Δεν υπάρχει προηγούμενο στην παγκόσμια ιστορία των πολιτικών θεσμών, που ως αρχηγός κόμματος εξουσίας, μετά από οποιαδήποτε μορφή εκλογικής διαδικασίας, να αναδεικνύεται κάποιος ο οποίος όχι μόνο δεν έχει προηγούμενη συμμετοχή σε κομματικά όργανα, ούτε είναι μέλος του κόμματος, αλλά έχει διανύσει τα προηγούμενα είκοσι χρόνια της ζωής του σε μια άλλη ήπειρο, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Και όμως, ο Στέφανος Κασσελάκης μέσα σε τρεις μήνες πέτυχε να εμπλακεί σε μια σχέση πάθους, λατρείας και αποστροφής με μια ολόκληρη κοινωνία και να εκλεγεί αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το γεγονός αυτό από μόνο του προκαλεί τεράστιο πολιτικό και επιστημονικό ενδιαφέρον.

Τι σημαίνει το φαινόμενο Κασσελάκη για τον χώρο της Αριστεράς αλλά και γενικότερα για την πολιτική σήμερα;

Κατά μία άποψη, το «Φαινόμενο Κασσελάκη» είναι αποτέλεσμα της σταδιακής έκπτωσης του πολιτικού λόγου που παρήγαγε και εξέφρασε ο ΣΥΡΙΖΑ, αδειάζοντας από προγραμματικό περιεχόμενο, απλοποιώντας την κοινωνική πραγματικότητα, αντικαθιστώντας την αριστερή ιδεολογία με τη λαϊκιστική εχθροπάθεια και συγκεντρώνοντας την κομματική εξουσία στα χέρια του αρχηγού του. Αυτή η μεταμόρφωση του κόμματος επέτρεψε την υποδοχή των πιο εκφυλιστικών φαινομένων της (μετα)πολιτικής που παρατηρούνται στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Στην τελευταία φράση εντοπίζεται ωστόσο η βασική αντίφαση αυτής της άποψης: Η παρακμή ενός κόμματος δεν είναι η κύρια αιτία για να εισχωρήσει η μεταπολιτική κενότητα, αλλά ο τελευταίος κρίκος μιας αλυσίδας από μεταλλάξεις της Πολιτικής στον εικονιστικό κόσμο.

Θεωρείτε πως ο Στέφανος Κασσελάκης στηρίχθηκε κατά βάση στην επικοινωνία; Τελικά, αρκεί αυτή;

Δεν είναι πρωτόγνωρο ένας πολιτικός να αντιλαμβάνεται τη δημόσια εικόνα του ως ένα προϊόν που αναπαράγεται από άλλους χρήστες, ως μια εικόνα βασισμένη σε ένα αφήγημα που αφορά κυρίως την προσωπικότητά του∙ ούτε είναι πρωτοφανές να κατασκευάζει αυτή την εικόνα με ένα ιδεολογικά ρευστό ή και απολιτικό μοντέλο, που φέρει έντονα μεσσιανικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο σε αυτή την έκταση, με αυτή την ένταση, με τόση επιτυχία, σε τόσο περιορισμένο χρόνο κανένας δεν κατάφερε να επιβάλει την περσόνα του όπως ο Κασσελάκης.

Σχετικά με τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών στον ΣΥΡΙΖΑ και την παραπομπή στελεχών στην Επιτροπή Δεοντολογίας, κάνατε λόγο για τη «μεταφυσική της διαγραφής»; Θέλετε να το εξηγήσετε λίγο παραπάνω;

Οι ρήξεις στο εσωτερικό της Αριστεράς, ιδίως της ανανεωτικής, δεν είναι κάτι νέο. Ωστόσο η πρακτική των αρχηγικών διαγραφών είναι πρωτοφανής σε έναν πολιτικό χώρο που ως συστατικά στοιχεία του ήθελε να προβάλει τον πλουραλισμό των απόψεων, την ανοιχτότητα σε διαφορετικές αντιλήψεις και την ανεκτικότητα των ηγεσιών απέναντι στην κριτική.

Καθώς σήμερα συμπληρώνεται ένας ακριβώς μήνας από την εκλογή του νέου αρχηγού στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το πρόβλημα δεν είναι κατά τη γνώμη μου πρωτίστως ότι ο ΣΥΡΙΖΑ οδεύει ταχέως προς τον κατακερματισμό, αλλά ότι ο εκφερόμενος λόγος, οι ακολουθούμενες πρακτικές και το ύφος της εσωκομματικής αντιπαράθεσης συνθέτουν μία κακή μίμηση πολιτικών συγκρούσεων άλλων εποχών, που προκαλεί απώθηση σε μία κοινωνία ήδη εξαιρετικά δύσθυμη για το θέατρο της Πολιτικής στη χώρα.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο σας «Η Νύχτα που έφυγε ο Παύλος» ένα θρίλερ βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη μέχρι τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου; Κατά πόσο εκτιμάτε ότι απασχολεί σήμερα την ελληνική κοινωνία η δολοφονία του Παύλου και γενικότερα ο κίνδυνος της ακροδεξιάς;

Τον περασμένο μήνα συμπληρώθηκαν δέκα χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, μια δολοφονία που αποτέλεσε τον καταλύτη για την εξάρθρωση της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή και την καταδίκη της ηγεσίας της για συμμετοχή και διεύθυνση της οργάνωσης. Ήδη τα τελευταία χρόνια διεξάγεται μια μάχη για τη μνήμη και την Ιστορία. Για το τι συνέβη τον Σεπτέμβριο του 2013 και τους μήνες που προηγήθηκαν, πού οφείλονται και τι σημαίνουν τα εγκλήματα που διέπραξαν τα τάγματα εφόδου της Χρυσής Αυγής, ιδίως τη σκοτεινή περίοδο 2010-2013. Αυτή η μάχη για την Ιστορία είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την αντιπαράθεση της δημοκρατίας με τον νεοφασισμό. Άλλοι θέλουμε να θυμόμαστε και άλλοι θέλουν να ξεχάσουμε την περίοδο που η Χρυσή Αυγή παρέλαυνε στους δρόμους δολοφονώντας, εκφοβίζοντας, βιαιοπραγώντας, απειλώντας. Το βιβλίο έτυχε θερμής υποδοχής και χαρακτηρίζεται ως ευπώλητο. Κατά τη γνώμη μου η ελληνική κοινωνία έχει επίγνωση του κινδύνου της Ακροδεξιάς, ωστόσο πρέπει να γίνουν πολλά για να περιοριστεί η επιρροή του νεοναζισμού, ιδίως στους νεότερους.

Τελικά, ο Ηλίας Κασιδιάρης και όσα αντιπροσωπεύει είναι ακόμα εδώ, ακόμα και μέσα στη Βουλή, αφού κι η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, με την πρόσφατη παρέμβασή της, φωτογραφίζει τον Ηλία Κασιδιάρη ως αρχηγό των Σπαρτιατών;

Με ένα νεύμα και τέσσερις λέξεις του Κασιδιάρη, οι Σπαρτιάτες εκτοξευτήκαν από την ανυπαρξία στην εκλογή 12 βουλευτών. Ο ίδιος πέτυχε ποσοστό 8,43% στις δημοτικές εκλογές. Αυτά επιβεβαιώνουν ότι οι επίγονοι της Χρυσής Αυγής παραμένουν ανάμεσά μας και δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι μετά την καταδίκη της Χρυσής Αυγής τον Οκτώβριο του 2020 ο νεοναζισμός έχει εκλείψει.