Ένα αναλυτικό ρεπορτάζ, το οποίο συνοδεύεται και από διαδραστικούς πίνακες, δημοσίευσε η Washington Post, σχετικά με το ναυάγιο της Πύλου, ενώ ασχολείται εκτενώς με τους ισχυρισμούς των ελληνικών αρχών, την ώρα που και το Al Jazeera φέρνει στο φως σημαντικές μαρτυρίες επιζώντων, που κατηγορούν τις ελληνικές αρχές για την βύθιση του πλοίου και καταγγέλλουν ότι τους έχουν αλλάξει τις καταθέσεις.

Η Washington Post παρουσιάζει αρχικά ένα ιστορικό των κινήσεων του πλοίου με τους εκατοντάδες μετανάστες που τελικά βυθίστηκε, τονίζοντας πως τα στοιχεία δείχνουν ότι η τραγωδία θα μπορούσε να αποφευχθεί.

Σε αντίθεση με τον ισχυρισμό της ακτοφυλακής ότι το σκάφος είχε σταθερή πρόοδο και ήταν αποφασισμένο να φτάσει στην Ιταλία, στοιχεία για τη θέση του που εξέτασε η WP, φανερώνουν ότι η ταχύτητα του σκάφους είχε διακυμάνσεις – σύμφωνα με μαρτυρία ο κινητήρας είχε πρόβλημα – ενώ ουσιαστικά έκανε κύκλους γύρω από τη θέση του.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, το σκάφος διένυσε περίπου 34 μίλια τις τελευταίες 15 ώρες, κατά μέσο όρο 2, 2 μίλια / ώρα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της θέσης. Με αυτόν τον ρυθμό, θα χρειαζόταν πέντε ακόμη ημέρες για να φτάσει στην ιταλική ακτή.

Διαβάστε επίσης: Ναυάγιο στην Πύλο: «Μας βύθισαν και άλλαξαν τις καταθέσεις μας»

Όπως προαναφέρθηκε, το αμερικανικό μέσο ασχολείται με τέσσερις βασικούς ισχυρισμούς των αρχών.

«Το πλοίο δεν ήθελε βοήθεια»

Η ελληνική Ακτοφυλακή υπερασπίστηκε την απόφασή της να μην παρέμβει νωρίτερα τονίζοντας ότι το «Αντριάνα» απέρριψε τη βοήθεια. Ο ισχυρισμός επαναλαμβάνεται πέντε φορές σε επίσημες δηλώσεις.

Το ότι οι άνθρωποι που βρίσκονταν στο σκάφος δεν δέχθηκαν βοήθεια επαναλαμβάνεται και από την εταιρεία διαχείρισης του Lucky Sailor, την Eastern Mediterranean Maritime Limited, αλλά και σε ένα αντίγραφο του φύλου καταγραφής του Faithful Warrior, που έπεσε στα χέρια της Post.

Ωστόσο, οι αναλυτές δήλωσαν ότι η Ακτοφυλακή θα έπρεπε να έχει υπολογίσει ποιος αντιστέκεται και γιατί, καθώς και για τις επανειλημμένες εκκλήσεις για βοήθεια που έλαβε ένας ακτιβιστής και μια τηλεφωνική γραμμή (Alarm Phone). Και νομικοί εμπειρογνώμονες επέμειναν ότι οι αρχές είχαν την υποχρέωση να παρέμβουν, ανεξάρτητα από τις επιθυμίες ορισμένων, τονίζει το δημοσίευμα.

Επίσης, όσον αφορά τη βοήθεια, η WP αναφέρει ότι μπορεί μεταξύ των επιβατών να επικρατούσε φόβος. «Οι ελληνικές αρχές έχουν τη φήμη — που έχει αναγνωριστεί μέσω δικαστικών υποθέσεων, βίντεο και άλλων αποδεικτικών στοιχείων — για την επιθετική ώθηση των μεταναστευτικών σκαφών από την περιοχή έρευνας και διάσωσης για την οποία είναι υπεύθυνες».
Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με μαρτυρίες, στο σκάφος της ακτοφυλακής που πλησίασε αρχικά το σκάφος με τους μετανάστες, επέβαιναν άτομα που φορούσαν μπαλακλάβες.

Η Eva Cossé, Ερευνήτρια του Human Rights Watch, με έδρα την Ελλάδα, δήλωσε ότι τα επεισόδια που τεκμηριώνονται από την οργάνωσή της περιλαμβάνουν σκάφη της ακτοφυλακής «που περιστρέφονται γύρω από λαστιχένιες βάρκες που κρατούν αιτούντες άσυλο και μετανάστες, δημιουργώντας μεγάλα κύματα-πραγματικά επικίνδυνες και επικίνδυνες καταστάσεις, θέτοντας σε κίνδυνο ζωές».

Ένας 30χρονος Σύρος, ο οποίος ζήτησε να αναφερθεί με το αραβικό του παρατσούκλι, Αμπού Χουσεΐν, περιέγραψε την αλληλεπίδραση με το εμπορικό πλοίο Faithful Warrior: «Έριξαν σχοινιά για να πλησιάσουν, αλλά καθώς τραβούσαν παραλίγο να αναποδογυρίσουμε. Έριξαν μπουκάλια με νερό, αλλά καθώς οι άνθρωποι προσπάθησαν να πιάσουν τα μπουκάλια, υπήρχε υπερβολική κίνηση και πάλι σχεδόν αναποδογυρίζαμε. Ένα άτομο φώναξε, ” δεν θέλουμε νερό έτσι. Πάρε μας αλλιώς θα πνιγούμε.”Ποτέ δεν αρνηθήκαμε το νερό. Φοβόμασταν ότι θα ανατρέψουμε. Γι ‘ αυτό κόψαμε το σχοινί και απομακρυνθήκαμε».

Μάλιστα, ένας δεύτερος επιβάτης, σε βίντεο που δημοσίευσε στο Tik Tok, ανέφερε πως όταν έφτασε το πλοίο, προκάλεσε έντονο κύμα.

Η εταιρεία διαχείρισης του Faithful Warrior δεν απάντησε σε ερωτήσεις, όπως αναφέρει το δημοσίευμα. Αλλά τα φύλα καταγραφής του πλοίου σημειώνουν ότι αφού ενημερώθηκε για την κατάσταση, η ακτοφυλακή έδωσε εντολή στον πλοίο — που εκτιμάται ότι είναι τουλάχιστον εννέα φορές το μέγεθος του «Αντριάνα» — να προσπαθήσει ξανά και να «πλησιάσει όσο το δυνατόν πιο κοντά».

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιτρέπει στις αρχές να επιβιβαστούν και να ερευνήσουν ένα πλοίο χωρίς σημαία όπως το Αντριάνα, εάν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για υποψία λαθρεμπορίου μεταναστών. Επιπλέον, εμπειρογνώμονες του Διεθνούς Ναυτιλιακού δικαίου δήλωσαν στη WP ότι αναφορικά με τη νομική ευθύνη για τη διάσωση των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο, δεν έχει σημασία η πρόθεσή τους ή το καθεστώς μετανάστευσης.

«Το πλοίο είχε σταθερή πορεία και ταχύτητα»

Σε αντίθεση με τις αναφορές του BBC και της New York Times ότι το Adriana παρασύρθηκε για 6μιση ώρες πριν ανατραπεί, η ανάλυση της Post κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το σκάφος ταξίδευε με τη δική του πρόωση, αν και αργά, για κάποιες χρονικές περιόδους. Ωστόσο, ειδικοί δήλωσαν ότι η μετατόπιση του σκάφους προς τα νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια τουλάχιστον δύο σημείων στο ταξίδι του — μετά την αλληλεπίδρασή του με το Lucky Sailor και την τελευταία ώρα πριν από την ανατροπή του —φανέρωνε προβλήματα στον κινητήρα, καθώς το σκάφος φάνηκε να παρασύρεται προς την κατεύθυνση που υπονοούν τα τοπικά ρεύματα και οι άνεμοι.

Η ελληνική Ακτοφυλακή αρνήθηκε να απαντήσει σε λεπτομερείς ερωτήσεις σχετικά με τα ευρήματα της θέσης, επικαλούμενη μια εν εξελίξει έρευνα.

Ο επιζών Haseeb Ur Rehman, δήλωσε πως ο κινητήρας σταματούσε να λειτουργεί ανά διαστήματα. 

Πέρα από τον κινητήρα, είπαν οι ειδικοί, η αστάθεια του «Αντριάνα» θα έπρεπε να ήταν εμφανής από την αρχή.

Οι πρώτες κλήσεις σημείωσαν τον αριθμό των ατόμων στο πλοίο. Αεροφωτογραφίες που τραβήχτηκαν από την Frontex δείχνουν ότι τα καταστρώματα ξεχειλίζουν. Το ελικόπτερο της ακτοφυλακής παρατήρησε έναν «σημαντικό αριθμό ανθρώπων στα εξωτερικά του καταστρώματα».

«Πώς θα μπορούσαμε να το ρυμουλκήσουμε;»

Μέχρι στιγμής, παραμένει άλυτο το τι οδήγησε στη βύθιση του σκάφους. Η ακτοφυλακή λέει ότι η κίνηση του πλήθους, πιθανώς προκαλούμενη από πανικό, προκάλεσε μια ξαφνική μετατόπιση του βάρους, οδηγώντας το σκάφος να κυλήσει στη μία πλευρά, στη συνέχεια στην άλλη, πριν ανατραπεί.

Το λιμενικό υποστηρίζει πως όταν το σκάφος βυθίστηκε, δεν βρισκόταν κοντά. Αξίζει να σημειωθεί πως ο καπετάνιος του εμπορικού πλοίου, Μιλτιάδης Ζουριδάκης, παρέδωσε στους ανακριτές βίντεο. Αλλά δεν έχουν δημοσιοποιηθεί οπτικά στοιχεία από τη στιγμή που το σκάφος ανατράπηκε.

Τρεις επιζώντες του «Αντριάνα» που ρωτήθηκαν από την Post έκαναν λόγο για σχοινιά που συνδέονταν με το σκάφος (τράτα) λίγο πριν ανατραπεί. Δύο από αυτούς τους ανθρώπους ανέφεραν ρυμούλκηση. Η τράτα είχε λάβει εντολή να ακολουθήσει την περιπολία της ακτοφυλακής προς τα ιταλικά ύδατα, αλλά δυσκολεύτηκε να συμβαδίσει και τελικά η μηχανή χάλασε, δήλωσε ο Αμπού Χουσεΐν, ο 30χρονος Σύρος.

Είπε ότι η ακτοφυλακή έριξε ένα σχοινί στο μπροστινό μέρος της τράτας, στη γωνία. Το πρώτο σχοινί έσπασε λόγω πίεσης. «Στη συνέχεια προσπάθησαν ξανά και τράβηξαν σκληρά. Το σκάφος μας γέρνει προς τα δεξιά. Φωνάζαμε “όχι. Όχι. Όχι”. και συνέχισαν να μας ρυμουλκούν μέχρι να αναποδογυρίσουμε. Μετά έκοψαν το σχοινί και απομακρύνθηκαν».

«Κάναμε ό,τι έπρεπε»

Το Λιμενικό Σώμα υποστηρίζει ότι εκπλήρωσε όλες τις υποχρεώσεις του (εντοπισμός του πλοίου, στρατολόγηση εμπορικών πλοίων, αποστολή δικού του περιπολικού σκάφους).
Ωστόσο, ειδικοί στη διάσωση και νομικοί είπαν στη Washington Post ότι με βάση τις πληροφορίες που είχε νωρίς την ημέρα, η Ακτοφυλακή θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει μια επιχείρηση διάσωσης πλήρους κλίμακας.

Η Ελλάδα «θα έπρεπε να ζητήσει βοήθεια από άλλα σκάφη», συμπεριλαμβανομένων ιταλικών σκαφών έρευνας και διάσωσης και ενδεχομένως περιουσιακών στοιχείων της Frontex, δήλωσε ο Ευθύμιος Παπασταυρίδης, ερευνητής διεθνούς ναυτικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Η ακτοφυλακή υποστηρίζει ότι «αμέσως» αφού το ελικόπτερο της παρατήρησε την Αντριάνα στις 2:35 μ.μ., έδωσε εντολή στα πλοία στην περιοχή να αλλάξουν πορεία και να βοηθήσουν στην παρακολούθηση της τράτας. Σε μια κλήση περίπου 20 λεπτά νωρίτερα, οι επιβάτες ανέφεραν ότι μπορούσαν να δουν δύο πλοία κοντά. Αλλά δεν είναι προφανές ότι έπαιξαν κάποιο ρόλο. Επίσης, το πολυτελές Mayan Queen IV δεν στρατολογήθηκε παρά μόνο μετά την ανατροπή.

Τα ιδιωτικά πλοία ενήργησαν σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους βάσει του διεθνούς δικαίου. «Αλλά το ερώτημα είναι, γιατί αυτοί οι άνθρωποι δεν διασώθηκαν από κρατικούς παράγοντες που γνώριζαν αυτήν την υπόθεση για ώρες και ώρες;» είπε ο Oliver Kulikowski, εκπρόσωπος της Sea Watch, μιας μη κερδοσκοπικής ομάδας διάσωσης. «Το πρόβλημα που έχετε με τα εμπορικά πλοία είναι ότι το πλήρωμα δεν είναι εκπαιδευμένο γι’ αυτό και το πλοίο δεν είναι προετοιμασμένο γι’ αυτό».

Μια άλλη θανατηφόρα παράλειψη από την Ελληνική Ακτοφυλακή, ανέφεραν ειδικοί, είναι ότι δεν παρείχε συσκευές επίπλευσης το συντομότερο δυνατό. Σε αντίγραφα των μαρτυριών που έλαβε η Post, ο καπετάνιος του περιπολικού σκάφους αναφέρει για πρώτη φορά τη ρίψη σωσίβιων γιλέκων αφού οι άνθρωποι ήταν ήδη στο νερό. Ο καπετάνιος του Mayan Queen IV, που έφτασε περίπου 45 λεπτά αργότερα και έσωσε 15 άνδρες, είπε σε μαρτυρία που έδωσε σε ελληνικά μέσα ενημέρωσης ότι κανείς δεν φορούσε σωσίβιο — μερικοί από αυτούς που σώθηκαν είχαν προσκολληθεί σε πλωτά ξύλα.

Επίσης, όπως ανέφεραν ειδικοί, θα έπρεπε να σταλούν μικρά σκάφη για να περισυλλέξουν τους επιζώντες, και από τις δύο πλευρές, αλλά και να δημιουργηθούν κανάλια επικοινωνίας. Ο καιρός εκείνη την μέρα ήταν καλός, επομένως δεν θα προκαλούσε πολλά προβλήματα.

Τώρα, η Ελλάδα είναι πιθανό να έρθει αντιμέτωπη με τις ευρωπαϊκές αρχές, όπως τονίζει η WP, με τις υποθέσεις που παραπέμπονται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να κρατούν χρόνια.