Διακόσια ανήλικα προσφυγόπουλα κρατούνται σε επικίνδυνες συνθήκες στο κέντρο της Μαλακάσας, όπως εξηγούν στο tvxs επαγγελματίες γύρω από το προσφυγικό. Ανάμεσα τους παιδιά που βρίσκονται εκεί για τουλάχιστον δύο μήνες ενώ ο νόμος προβλέπει πως πρέπει άμεσα να μεταφέρονται σε ειδικές δομές φιλοξενίας ανηλίκων.

Το tvxs επιχειρεί να φωτίσει την κατάσταση που επικρατεί και τα αίτια αυτού που πηγές του υπουργείου αποκαλούν «δύσκολο γρίφο». Είναι η μη ικανή χρηματοδότηση; Η αναποτελεσματικότητα στη διαχείριση κονδυλίων της ΕΕ; Ο άνισος καταμερισμός των κονδυλίων αυτών; Έλλειψη οργάνωσης και πολιτικής βούλησης σε συνδυασμό με μια τεράστια γραφειοκρατία; Ή όλα αυτά μαζί;

Είναι πολλά τα δικαιώματα του παιδιού που καταπατώνται συστηματικά από τις ελληνικές αρχές. «Πρώτα απ’όλα η ασφάλεια των παιδιών τα οποία συμβιώνουν με ενήλικους αφού ο χώρος δεν διαχωρίζεται. Τα παιδιά έχουν ελάχιστους φροντιστές, εργαζόμενους της ΜΚΟ Vela κι αυτούς όχι όλο το 24ωρο. Όταν αυτοί αποχωρούν, δεν υπάρχει στη διάθεση τους ούτε διερμηνέας αν κάτι προκύψει και πρέπει να ζητήσουν βοήθεια» λένε άνθρωποι του πεδίου οι οποίοι υπογραμμίζουν ότι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στο συγκεκριμένο ΚΥΤ.

«Επειδή τα παιδιά ανήκουν σε ευάλωτη ομάδα φροντίζουμε να έχουν ρουχισμό. Το βράδυ συχνά μπαίνουν και τους κλέβουν τα ρούχα ή απειλούνται. Όλα αυτά σε ένα περιβάλλον ήδη επιβαρυμένο. Ο συνωστισμός είναι μεγάλος».

Σε αυτά να προσθέσουμε και την καταγγελία της δικηγόρου Δάφνης Τσοκαναρίδη η οποία έγραφε προ ημερών στο Documento «Ποντίκια, κατσαρίδες και ό,τι άλλο μπορεί να βάλει ο νους σας εντός και εκτός των κοντέινερ που τους παραχωρούνται για τη φιλοξενία τους μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών, οι οποίες μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και 25 ημέρες. Φυσικά μετά τη θέαση των βίντεο και των φωτογραφιών αυτών και την εκ νέου επικοινωνία μου με το ΚΥΤ ξάφνου η καταγραφή της εντολέως μου έγινε δυνατή και είναι ζήτημα λεπτών πλέον να φύγει από το ΚΥΤ και να επιστρέψει στο σπίτι της.»

Οι απλήρωτοι εργαζόμενοι, οι θολές διαδρομές των κονδυλίων και οι ευθύνες

Η ΓΓ Προστασίας Ευάλωτων Ομάδων του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής είχε εισηγηθεί τη δημιουργία ασφαλών ζωνών (safe zones) στα 6 κέντρα υποδοχής, ένα έργο «αυξημένης φροντίδας» όπως το ονομάζουν. Το σχέδιο μπήκε σε εφαρμογή και έτσι πλαισιώθηκαν οι ανήλικοι στα κέντρα από ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, διερμηνείς. Ωστόσο την ευθύνη για την κατάσταση που επικρατεί στα ΚΥΤ έχει άλλη γραμματεία, η ΓΓ Υποδοχής και Ταυτοποίησης η οποία καλείται να λύσει τον γρίφο του υπερπληθυσμού στα στα μακροχρόνια κέντρα, αποτέλεσμα των αυξημένων ροών από τα νότια. H αύξηση των ροών είχε σαν αποτέλεσμα και την πληρότητα των ξενώνων ανηλίκων στο 100%. Τι θα γίνουν αυτά τα παιδιά;

Αυτό που πρέπει να γίνει είναι νέες δομές φιλοξενίας ανηλίκων. Επειδή αυτή η λύση δεν δίνεται από το υπουργείο, έπεσε η ιδέα του φράχτη που θα διαχωρίζει τον χώρο των ανηλίκων από εκείνο των ενηλίκων. Όμως και να φτιάξουν τον φράχτη πρέπει να υπάρχει προσωπικό γιατί δεν μπορείς να φυλακίσεις εκεί τα ασυνόδευτα παιδιά και να τα αφήσεις όπως εξηγούν οι ειδικοί. Για να γίνει 24ωρη η κάλυψη χρειάζονται προσλήψεις. Η μόνη λύση είναι οι δομές αφού είναι ανεπίτρεπτο να ζουν παιδιά σε συνθήκες εγκλεισμού.

Πηγές από το υπουργείο Μετανάστευσης λένε στο tvxs πως η πρόθεση της ΓΓ Προστασίας Ευάλωτων Ομάδων είναι να δημιουργηθούν νέες δομές αλλά αυτό θέλει κάποιον χρόνο. «Ωστόσο στις έκτακτες συνθήκες πρέπει να βάλουν όλοι πλάτη. Οι ΜΚΟ να προσλάβουν προσωπικό ώστε να υπάρχει 24ωρη προστασία των παιδιών για παράδειγμα» λένε οι ίδιες πηγές.

Οι ΜΚΟ από την άλλη μεριά δεν ανταποκρίνονται πάντα στα αιτήματα του υπουργείου λόγω των εξαιρετικά μεγάλων καθυστερήσεων απόδοσης των κονδυλίων εκ μέρους της πολιτείας. Είναι γνωστό το πρόβλημα που προέκυψε με το τεράστιο χρέος ύψους πολλών εκατομμυρίων της πολιτείας απέναντι στην ΜΚΟ «Μετάδραση», η οποία έπαυσε για ένα διάστημα να παρέχει τις υπηρεσίες της και ξεκίνησε όταν αποζημιώθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος, χωρίς να έχουν ωστόσο συνυπολογιστεί οι τόκοι.

Σύμφωνα με πηγές από το υπ. Οικονομίας και το υπ. Μετανάστευσης, πρόκειται για συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της ΕΕ. Το υπ. Οικονομίας δεν διαθέτει πάντα τα ποσά που απαιτούνται ούτε τα διοχετεύει στην ώρα τους.

Η τεράστια καθυστέρηση από τη μέρα του κράτους στην κατάθεση των κονδυλίων στις ΜΚΟ, έχει σαν αποτέλεσμα οι διαδικασίες καταγραφής να αργούν δραματικά, αφού υπάρχει απουσία διερμηνέων ή άλλων σημαντικών ειδικοτήτων που παρέχουν οι ΜΚΟ. Ένας άλλος λόγος είναι ο όγκος της γραφειοκρατίας που δυσκολεύει τις οργανώσεις να ανταποκριθούν αλλά και τις ίδιες τις υπηρεσίες του κράτους. Ένα από τα ερωτήματα που δεν έχουν απαντηθεί ωστόσο, είναι τι γίνεται με τη διαδρομή των κονδυλίων από το Υπ. Οικονομίας σε εκείνο της Μεταναστευτικής Πολιτικής. «Υπάρχει καθυστέρηση στη μεταφορά; Διανέμονται άνισα μεταξύ υπηρεσιών του υπουργείου; Κανένας δεν μας λέει» λέει στο tvxs πρόεδρος ΜΚΟ.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα των κινητοποιήσεων των απλήρωτων δικηγόρων.

Σχεδόν έναν ολόκληρο χρόνο, από τον Νοέμβριο του 2023, το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου δεν έχει πληρώσει τους δικηγόρους που παρέχουν νομική συνδρομή σε πρόσφυγες για την εξέταση του αιτήματος ασύλου σε δεύτερο βαθμό. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», οι δικηγόροι, που έχουν εγγραφεί στο Μητρώο Δικηγόρων της Υπηρεσίας Ασύλου ακριβώς για να παρέχουν νομική συνδρομή στο πλαίσιο του ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενου προγράμματος, είχαν προγραμματίσει προ ημερών διαδικτυακή συνάντηση για να αποφασίσουν αν θα προχωρήσουν σε κινητοποιήσεις, συμπεριλαμβανομένης της αποχής. Η ιδέα που ακούστηκε εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου ότι θα ζητηθεί πίστωση μερικών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ από την Ε.Ε. και, όταν δοθούν, θα προχωρήσει η εξόφληση, φαίνεται πως επιβεβαίωσε την υποψία των δικηγόρων πως σχέδιο συγκεκριμένο δεν υπάρχει παρά μόνο ευχολόγια.

Η ευθύνη του υπουργείου οικονομίας σε σχέση με την τεράστια καθυστέρηση στη ροή κονδυλίων, η γραφειοκρατία, η συνεξάρτηση διαφορετικών υπουργείων, υπηρεσιών, οργανώσεων και τοπικής αυτοδιοίκησης δημιουργούν μια «περίπλοκη εξίσωση με βαριές διοικητικές πράξεις». Τις επιπτώσεις αυτές δεν πληρώνουν μόνο οι εργαζόμενοι αλλά και οι πρόσφυγες, ανάμεσα τους κι ακόμα πιο ευάλωτες ομάδες όπως τα παιδιά. Αυτή η περίπλοκη εξίσωση επίσης κάνει θολό το τοπίο, όταν έρθει η ώρα να αναζητηθούν οι ευθύνες.

Η διγλωσσία στο πολιτικό μήνυμα

Χθες έγινε γνωστό ότι η έρευνα «Lost in Europe» απέσπασε από το ευρωκοινοβούλιο το βραβείο δημοσιογραφίας 2024 καθώς αποκάλυψε ότι 51.433 ασυνόδευτα παιδιά, πρόσφυγες και μετανάστες, εξαφανίστηκαν μετά την άφιξή τους σε χώρες της Ευρώπης την περίοδο 2021 -2023.

Η έρευνα, στην οποία συμμετείχαν μέσα ενημέρωσης από τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ελλάδα (Εφημερίδα των Συντακτών), την Ολλανδία, το Βέλγιο, την Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αποκάλυψε από το 2021, κάθε μέρα κατά μέσο όρο 47 παιδιά εξαφανίζονται μετά την άφιξή τους στην Ευρώπη.

Όπως σημείωσε η Aagje Ieven, γενική γραμματέας της οργάνωσης «Missing Children Europe», τα ευρήματα είναι πιθανόν να αποτελούν απλώς την κορυφή του παγόβουνου, καθώς στην Ευρώπη συνεχίζουν να εξαφανίζονται παιδιά-μετανάστες με ανησυχητικό ρυθμό, ενώ εκφράζονται φόβοι ότι πολλά από αυτά τα παιδιά ενδέχεται να έχουν πέσει θύματα εμπορίας ανθρώπων και σύγχρονης δουλείας.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει καταγγελθεί πολλάκις  από ευρωπαϊκούς Θεσμούς και διεθνή ΜΜΕ για τις παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών. Ο απόηχος της Πύλου είναι ακόμα ηχηρός και όπως ανέδειξε πρόσφατο ρεπορτάζ του tvxs, οι λιμενικοί συνεχίζουν να ανοίγουν πυρ εναντίον προσφύγων στο Αιγαίο. Επίσης η οδύσσεια αθώων προσφύγων στις φυλακές και τα δικαστήρια συνεχίζεται και η κατάσταση στα ΚΥΤ είναι απάνθρωπη.

Από την άλλη μεριά, η Υπηρεσία Προστασίας Ευάλωτων Ομάδων του υπουργείου, με ΓΓ τον Ηρακλή Μωσκόφ, επιβραβεύεται από διεθνείς παρατηρητές χάρη σε διάφορες πολιτικές που έχουν αποδώσει όπως για παραδείγματα ο εθνικός μηχανισμός  έκτακτης παρέμβασης με την 5ψηφια γραμμή μέσα από την οποία  εντοπίζονται παιδιά  πρόσφυγες στην ενδοχώρα. Το υπουργείο ισχυρίζεται ότι έχει σώσει 8.000 παιδιά που ήταν σε κατάσταση αστεγίας στους δρόμους.

Στην πρόσφατη αποτίμηση τους τα ενωμένα Έθνη σημειώνουν πως «η Επιτροπή των Δικαιωμάτων χαιρέτισε τα μέτρα που ελήφθησαν από το κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης της Ειδικής Γραμματείας για την Προστασία των Ασυνόδευτων Ανηλίκων, του Μηχανισμού Έκτακτης Παρέμβασης κ.α. ενώ αντίθετα σημείωσε πως οι καταγγελίες για τα pusbacks συνεχίζονται.

Ωστόσο τα παιδιά πρόσφυγες, είναι προσδεμένα στο άρμα της συνολικής πολιτικής για το προσφυγικό και όποιες προσπάθειες κι αν κάνει μια συγκεκριμένη γραμματεία, δεν μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά στον βαθμό που έχουν ανάγκη. Τρανό παράδειγμα, η κατάσταση στα ΚΥΤ όπου τα παιδιά ζουν επικίνδυνα κι έχουν ήδη τραυματιστεί πολλαπλά.