Ο συμβιβασμός της Novartis με τις διωκτικές αρχές των ΗΠΑ για τις παράνομες πρακτικές της φαρμακευτικής εταιρίας στην Ελλάδα, αρχικά αποτρέπει την περαιτέρω ποινική διερεύνηση και παραπομπή σε δίκη της υπόθεσης στην Αμερική, αποτελεί ωστόσο  παραδοχή της ενοχής της εταιρίας όσο και απόδειξη της έκτασης του σκανδάλου και καταρρίπτει στον πλέον επίσημο τόνο το αφήγημα της σκευωρίας.

Η μελέτη των στοιχείων και των σχετικών ανακοινώσεων οδηγεί σε πολύ ξεκάθαρα συμπεράσματα για την υπόθεση, όπως για την αξιοπιστία των προστατευόμενων μαρτύρων, την εμπλοκή πολιτικών προσώπων στην Ελλάδα, αλλά και το μέγεθος του σκανδάλου στην Υγεία και του οικονομικού αντίκτυπου των παράνομων πρακτικών της Novartis. (Δείτε εδώ αναλυτικά τα έγγραφα) 

Συμβιβασμός με ποσό μαμούθ – Προσεκτική επιλογή του χρόνου ανακοίνωσης

Δεν έχει γίνει απολύτως σαφές στην ελληνική κοινή γνώμη, ότι η ποινική διερεύνηση της δράσης της Novartis στις ΗΠΑ, αφορά τις αθέμιτες πρακτικές της φαρμακευτικής στην Ελλάδα, καθώς επίσης στο Βιετνάμ και τη Νότια Κορέα. Δηλαδή οι διωκτικές αρχές των ΗΠΑ ενεπλάκησαν επειδή η μετοχή της εταιρίας διαπραγματεύεται στις ΗΠΑ. Η συμφωνία, εξάλλου, επήλθε επειδή, ως γνωστό, το αμερικανικό νομικό σύστημα επιτρέπει τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, που συμπεριλαμβάνει τις ποινικές ευθύνες. Άρα η Νοvartis επέλεξε να συμβιβαστεί για να αποφύγει τις ποινικές διώξεις και την επιβολή μεγαλύτερου προστίμου, παραδεχόμενη την ενοχή, λόγω αδιάσειστων στοιχείων. Αξίζει να σημειωθεί πως η δίωξη κατά της Novartis κινήθηκε με βάση τις διατάξεις του Νόμου κατά της Δωροδοκίας και Περί Αλλοδαπών Πρακτικών Διαφθοράς(FCPA/1977). Ο νόμος αυτός, εξαιτίας του οποίου εξαναγκάστηκε σε συμβιβασμό η Novartis παραδεχόμενη τη διαφθορά στην Ελλάδα, αφορά στην περίπτωση «χρηματισμού ξένων κρατικών αξιωματούχων». 

Νομικές πηγές εκτιμούν ως απόλυτα συμβολική και συνειδητή επιλογή, την ανακοίνωση του συμβιβασμού ελάχιστες ώρες μετά το κλείσιμο των εργασιών της Προανακριτικής Επιτροπής της Βουλής και πριν την έκδοση οποιουδήποτε πορίσματος, που φαίνεται να στέλνει ένα μήνυμα στις ελληνικές αρχές και την κοινή γνώμη. Ο συμβιβασμός έναντι ενός αστρονομικού ποσού για τη δράση της Novartis σε μια μικρή χώρα της Ευρώπης δείχνει πολλά: Αναλύοντας την απόφαση προκύπτει ότι από τα 345 εκατ. ευρώ τα 310 αφορούν τη δράση της Novartis στην Ελλάδα. Δηλαδή για τις παράνομες πρακτικές και τα κέρδη της σε μια χώρα των 11 εκατ. κατοίκων η Νοvartis δέχθηκε να καταβάλει 310 εκατ. ευρώ και για δύο χώρες, συνολικού πληθυσμού 150 εκατ. κατοίκων, θα καταβάλει τα υπόλοιπα 35 εκατ. ευρώ, απολύτως ενδεικτικό της βαρύτητας των αδικημάτων και του μεγέθους της διαφθοράς. 

Απολύτως αξιόπιστοι οι προστατευομενοι μάρτυρες

Είναι απολύτως κρίσιμο, ότι η τελική έκβαση αποδεικνύει τον αποφασιστικό ρόλο που έπαιξαν οι καταθέσεις των προστατευόμενων μαρτύρων στις ΗΠΑ, οι οποίοι αναφέρονται με σαφήνεια στο κείμενο των αποφάσεων και ως προς το ρόλο που είχαν εντός της Novartis. Αυτό αποδεικνύει τόσο την αξιοπιστία τους ενώπιον των αμερικανικών αρχών, παρολο που επιχειρήθηκε να αμφισβητηθεί έντονα από τους πολιτικούς που εμπλέκονται αλλά και κάτι ακόμη πιο ισχυρό: Αν ισχύει η εκδοχή που παρουσιάζουν ΝΔ και ΚΙΝΑΛ για ύπαρξη κοινού προσώπου που κατέθεσε τόσο στο FBI όσο και στην ελληνική Δικαιοσύνη με την ιδιότητα του προστατευόμενου μάρτυρα, η τελική απόφαση επικυρώνει, πέρα από κάθε αμφιβολία, την αξιοπιστία της κατάθεσης στις ελληνικές αρχές και γελοιοποιεί τα επιχειρήματα περί «κουκουλοφόρων» και «σκευωρίας».

Τι προδίδει για την εμπλοκή πολιτικών προσώπων η απόφαση

Ειδικότερα για την απόφαση και το σκεπτικό, υπάρχουν δύο ανακοινώσεις, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για το αστικό σκέλος και του Υπουργείου Δικαιοσύνης (Δικαστική Περιοχή του Νew Jersey) για το ποινικό σκέλος. Εκεί αναφέρεται ότι η απόφαση προβλέπει αναβολή και όχι παύση των ποινικών διώξεων,  με τριετή αναστολή, στη διάρκεια της οποίας η Novartis υποχρεώνεται να αναπτύξει μέτρα οικοδόμησης διαφάνειας. 

Όσον αφορά στην εμπλοκή πολιτικών προσώπων, νομικές πηγές με γνώση των δεδομένων στις ΗΠΑ εξηγούν ότι το τελικό κείμενο του συμβιβασμού που παρουσίασε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει προέλθει μετά από επεξεργασία και των δύο πλευρών, όπου όπως είναι λογικό, η εταιρία που δέχεται το συμβιβασμό το κάνει για να αποφύγει τη δημόσια παραδοχή όλων των πρακτικών της με όλες τις λεπτομέρειες.

Παρόλα αυτά στη δικαστική ανακοίνωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης για το ποινικό σκέλος γίνεται αναφορά σε  μεθόδους διαφθοράς και δωροδοκίες «αλλοδαπών αξιωματούχων» καθώς και όλων των άλλων τρόπων επιρροής. Αναφέρεται πως στόχος της δωροδοκίας των αξιωματουχων ήταν να επηρρεάσουν τις πράξεις και τις αποφάσεις τους, αλλά και να τους παρακινήσουν ώστε να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους προς μία αλλοδαπή (εν προκειμένω την ελληνική) κυβέρνηση και Αρχές και υπηρεσίες για να επιδράσει και να επηρεάσει με αυτόν τον τρόπο ενέργειες και αποφάσεις της κυβέρνησης, Αρχών και υπηρεσιών, με στόχο να αποκτήσει και να διατηρήσει επιχειρηματικό όφελος. Όπως σημειώνουν νομικοί, στη δικαστική ορολογία στις ΗΠΑ δεν χρησιμοποιείται ο όρος «πολιτικά πρόσωπα» αλλά ο όρος «αξιωματούχοι» και οι παραπάνω αναφορές δείχνουν ακριβώς την εμπλοκή τους. Επιπλέον αξίζει να επισημανθεί πως η μόνη απόφαση που λαμβάνει μία κυβέρνηση, για να μπορεί να επηρεαστεί, είναι ο καθορισμός της πολιτικής για το φάρμακο και η τιμολόγησή τους.

Αναλυτικά αναφέρεται στη σελίδα 15 της σχετικής απόφασης: «Η Novartis μέσω των εργαζομένων και των εκπροσώπων της διέπραξε πράξεις διαφθοράς για την προώθηση προσφορών, πληρωμών, υπόσχεση πληρωμών,  εξουσιοδότηση για παροχή ειδών αξίας σε αλλοδαπό αξιωματούχο και σε οποιοδήποτε πρόσωπο, γνωρίζοντας ότι όλα ή μέρος των χρημάτων ή των ειδών αξίας θα μπορούσαν ή έχουν προσφερθεί, δοθεί και υποσχεθεί για τους εξής σκοπούς: α) να επηρεάσει πράξεις και αποφάσεις τους στην αρμοδιότητά τους, να παρακινήσει ώστε να παραλείψουν να προβούν σε πράξεις κατά παράβαση των νόμιμων καθηκόντων, β) να εξασφαλίσει οποιοιδήποτε ανάρμοστο πλεονέκτημα, γ) να παρακινήσει ώστε να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους με ξένη κυβέρνηση, οργανισμούς και όργανά της, δ) για να επηρεάσει πράξεις και αποφάσεις τους, προκειμένου να βοηθήσουν τη Novartis Hellas, κατά παράβαση του σχετικού νόμου». 

Οι ανακοίνωσεις Σαράκη και Κον

Επιπρόσθετα, η ανακοίνωση του εξέδωσε το δικηγορικό γραφείο του Παύλου Σαράκη, που εκπροσώπησε τους Έλληνες προστατευόμενους μάρτυρες, και σύμφωνα με τη διαδικασία, έχει τύχει της έγκρισης των αμερικανικών αρχών πριν την έκδοσή της, αναφέρεται με σαφήνεια σε «ενόχους να κυκλοφορούν ακόμη ελεύθεροι και προκαλούν την λογική και την Δικαιοσύνη».  Η αποστροφή αυτή «φωτογραφίζει» τόσο τα πολιτικά πρόσωπα όσο και τη στάση τους. Ανάλογη ήταν και η δήλωση του αμερικανού δικηγόρου των προστατευόμενων μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος για το σκάνδαλο Novartis, Stephen M. Kohn, ο οποίος τονίζει ότι η απόφαση αποτελεί μια δικαίωση για τους ίδιους τους προστατευόμενους μάρτυρες. Όπως τονίζει «πρόκειται για ήρωες που έθεσαν σε κίνδυνο τη φήμη και την επαγγελματική τους σταδιοδρομία για να ενημερώσουν τις αρχές σχετικά με το εκτεταμένο σύστημα δωροδοκίας που είχε στήσει η Novartis στην Ελλάδα, ενώ ακόμα και σήμερα ασφάλειά τους απειλείται από διεφθαρμένους αξιωματούχους που έκλεψαν χρήματα από το σύστημα και έλαβαν δωροδοκίες».