Για ακόμη μία φορά ο κινηματογράφος στην Ελλάδα έπεσε θύμα της απόπειρας της Εκκλησίας να τον λογοκρίνει και των ακροδεξιών – φασιστικών αντανακλαστικών να διεγερθούν, όπως συνέβη και την περίπτωση της προβολής της ταινίας της Ελίνας Ψύκου, «Αδέσποτα Κορμιά», στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

►Διαβάστε επίσης: «Αδέσποτα Κορμιά» / Οι αντιδράσεις ακροδεξιών και Εκκλησίας, η απάντηση του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και η απαγόρευση συναθροίσεων

Μετά την στοχοποίησή της από την Μητρόπολη Θεσσαλονίκης – με πρόσχημα την αφίσα της – καθώς και ακροδεξιών ομάδων, η ταινία προβλήθηκε την Τρίτη παρουσία αστυνομικής δύναμης, λόγω της συγκέντρωσης στην οποία καλούσαν οι τελευταίες, μπροστά από το «Ολύμπιον».

Ωστόσο, αντισυγκέντρωση οργάνωσαν και αντιφασισιστικές συλλογικότητες, στο Άγαλμα Βενιζέλουμ οι οποίες, όμως, βρέθηκαν αντιμέτωπες με ισχυρές δυνάμεις των ΜΑΤ.

Σύμφωνα με το voria.gr, ομάδα αντιεξουσιαστών επιχείρησε λίγο μετά τις 17:00 να προσεγγίσει το σημείο της συγκέντρωσης εθνικιστικών και ακροδεξιών ομάδων, αλλά τους απέτρεψαν ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις και λίγο πριν τις 18:00, οπισθοχώρησαν προς την οδό Φιλίππου, στην αρχαία Αγορά.

«Σήμερα Τρίτη 12/3/24 η φασιστική γκρούπα ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ έχει απευθύνει κάλεσμα για συγκέντρωση μπροστά από το Ολύμπιον, επ’ αφορμής της προβολής ταινίας που πραγματεύεται μεταξύ άλλων την αυτοδιάθεση του σώματος και τις αμβλώσεις. Γνωρίζουμε καλά πως σε κάθε ευκαιρία οι φασίστες προσπαθούν να βρουν πρόσφορο έδαφος στον δημόσιο χώρο και την νεολαία, ακόμη και με τέτοιες κινήσεις. Ταυτόχρονα, ενδεικτική για το ζήτημα του κοινωνικού κανιβαλισμού και του εκφασισμού είναι η επίθεση σε δύο queer άτομα το βράδυ του Σαββάτου, στο ίδιο μέρος, στην πλατεία Αριστοτέλους», αναφέρουν μεταξύ άλλων οι συλλογικότητες που καλούν σε «ηχηρή απάντηση» στους φασίστες.

Να σημειωθεί, ότι η τελευταία φορά που προβλήθηκε ταινία παρουσία ΜΑΤ ήταν το 1988, με τον «Τελευταίο Πειρασμό» του Μάρτιν Σκορτσέζε.

Στο θέατρο κάτι ανάλογο είχε γίνει το 2012 όταν χρυσαυγίτες και ομάδες θρησκόληπτων είχαν βάλει στο στόχαστρο την παράσταση Corpus Christi του Λαέρτη Βασιλείου.

Η απάντηση της διευθύντριας του φεστιβάλ στην Μητρόπολη

Η Γενική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, Ελίζ Ζαλαντό, απάντησε με επιστολή στον κ. Φιλόθεο, σημειώνοντας πως δεν θα μπορούσε να ζητήσει την απαγόρευση ή την απόσυρση της αφίσας «διότι αυτό αντίκειται στο Κράτος Δικαίου», ενώ παράλληλα προσκαλεί τον Μητροπολίτη να παρακολουθήσει την ταινία «για να διαπιστώσετε ιδίοις όμμασι ότι το ντοκιμαντέρ αυτό διατρέχεται από την επιθυμία της δημιουργού να καταγράψει τις αγωνίες ανθρώπων που υποφέρουν διότι περιορίζεται η ελευθερία τους».

Επιπλέον η Ελί Ζαλαντό, αναφέρεται στην τρανσοφοβική επίθεση το βράδυ του περασμένου Σαββάτου στην πλατεία Αριστοτέλους» και με αφορμή αυτό υπογράμμισε ότι «αυξάνονται επίσης τα απολυταρχικά καθεστώτα που περιορίζουν την ελευθερία, καταπατούν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και αμφισβητούν την έννοια της Δημοκρατίας».

Επισημαίνει ακόμη ότι «οι πράξεις απαγόρευσης ή λογοκρισίας είναι αντίθετες όχι μόνο στις αξίες μου αλλά και αντίθετες στους νόμους του κράτους μας» και η επιστολή κλείνει με την διαπίστωση ότι «ο Σταυρός του Κυρίου δεν είναι μόνον ένα σύμβολο πίστης, μια απλή εικόνα που αναπαράγεται στατικά ανά τους αιώνες, αλλά και ένας συμπεριληπτικός τόπος και ένας εν κινήσει τρόπος που αγκαλιάζει τον πεπτοκώτα άνθρωπο, τον πάσχοντα άνθρωπο, τον εσαεί ξένο, τον οποίο οφείλουμε να υποδεχόμαστε με ταπεινότητα, κατανόηση και αγάπη».

Τι προηγήθηκε

«Αὐτές οἱ διαφημίσεις ὑπό το πρόσχημα μιᾶς ἀμφίβολης καλλιτεχνικὰ γραφιστικῆς προσέγγισης, ἀγγίζουν－ἐνίοτε δὲ καὶ ὑπερβαίνουν－ τὰ ὅρια τῆς κακόβουλης πρόκλησης», ανέφερε ο μητροπολίτης Φιλόθεος σχολιάζοντας την αφίσα της ταινίας. Ο Φιλόθεος ζήτησε από τη γενική διευθύντρια του φεστιβάλ κ. Ζαλαντό να μην αναρτηθεί η αφίσα από τα «Αδέσποτα κορμιά», διότι «είναι βαθύτατα προκλητική για το θρησκευτικό συναίσθημα των χριστιανών της πόλης».

Πριν από την επίσημη αντίδραση της Εκκλησίας είχε προηγηθεί επίθεση από το κόμμα Νίκη με τον βουλευτή του κόμματος, Κομνηνό Δελβερούδη, να χαρακτηρίζει την αφίσα προκλητική και βλάσφημη.

Η Ελίνα Ψύκου, η σκηνοθέτιδα του ντοκιμαντέρ που εστιάζει στα δικαιώματα των γυναικών στη Ευρώπη έχει δώσει τη δική της απάντηση λέγοντας «το αρχικό σκεπτικό ήταν ένα σώμα (κορμί όπως λέει και ο τίτλος της ταινίας) που συνδυάζει τη γέννηση και τον θάνατο, τα ανθρώπινα πάθη, το γυναικείο και το ανδρικό βίωμα, δηλαδή τον άνθρωπο. Αυτή την ανθρωποκεντρική προσέγγιση κάποια άτομα τη βρίσκουν βλάσφημη. Όπως κι εγώ έχω το δικαίωμα και την απόλυτη ελευθερία να εκτυπώνω, να αναρτώ και να αφισοκολλώ το πόστερ της ταινίας μου και σε λίγες ημέρες να την προβάλω».

Ολόκληρη η επιστολή της Ελίζ Ζαλαντό

Παναγιώτατε,

Διάβασα με προσοχή την επιστολή που μου αποστείλατε, η οποία καθόλου δεν με υπέβαλε σε ταλαιπωρία- όπως πολύ ευγενικά αναφέρετε. Εν αντιθέσει, χάρηκα που μου κοινοποιήσατε τις εξόχως ενδιαφέρουσες απόψεις σας.

Καταρχάς, σας ευχαριστώ για τις θερμές ευχές σας για την επιτυχία του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, καθώς και για το γεγονός ότι «σας γεμίζουν χαρά και ελπίδα οι καλλιτεχνικές μας δραστηριότητες, οι πρωτοβουλίες μας για ενίσχυση της κινηματογραφικής κοινότητας, οι συναντήσεις δημιουργών και καλλιτεχνών – ιδίως νέων».

Το κεντρικό θέμα της επιστολής σας είναι το ντοκιμαντέρ της κ. Ελίνας Ψύκου Αδέσποτα κορμιά που συμμετέχει στο Διεθνές Διαγωνιστικό του φετινού μας Φεστιβάλ.

Θα χαρώ να συναντηθούμε μετά το τέλος του Φεστιβάλ μας και να συζητήσουμε από κοντά αυτό το θέμα. Μέχρι τότε επιτρέψτε μου να σας εκφράσω κι εγώ, με φιλόκαλη και ειλικρινή διάθεση, μερικές σκέψεις που έκανα κατά την ανάγνωση της επιστολής σας.

Στην πραγματικότητα οι σκέψεις μου εδράζονται σε δύο άξονες. Ο πρώτος είναι καθαρά νομικός και δικαιοκρατικός.

Όπως πολύ σωστά αναφέρετε, το ντοκιμαντέρ της κ. Ψύκου «εξερευνά τη σωματική αυτονομία στην Ευρώπη των πολλών ελευθεριών». Σας προσκαλούμε στην προβολή για να διαπιστώσετε ιδίοις όμμασι ότι το ντοκιμαντέρ αυτό διατρέχεται από την επιθυμία της δημιουργού να καταγράψει τις αγωνίες ανθρώπων που υποφέρουν διότι περιορίζεται η ελευθερία τους.

Ως γυναίκα, μητέρα και εργαζόμενη, βλέπω κι εγώ με ανησυχία ότι ο κόσμος, εν έτει 2024, μοιάζει να πηγαίνει πίσω. Η βία, οι επιθέσεις κατά των γυναικών, οι γυναικοκτονίες αυξάνονται συνεχώς. Αυξάνονται και οι επιθέσεις κατά αδυνάτων και διαφορετικών. Μόλις χθες στην πλατεία Αριστοτέλους, μια ανάσα από την έδρα του Φεστιβάλ μας, είδαμε με φρίκη και αγανάκτηση μια αήθη και βίαιη επίθεση εναντίον δυο διεμφυλικών ατόμων, τα οποία διασώθηκαν καθαρά από τύχη. Αυξάνονται επίσης τα απολυταρχικά καθεστώτα που περιορίζουν την ελευθερία, καταπατούν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και αμφισβητούν την έννοια της Δημοκρατίας.

Η Δημοκρατία είναι ένας θεσμός υπέροχος που μας καλεί να συμβιώνουμε με άτομα, τα οποία ενδεχομένως έχουν διαφορετικές απόψεις από τις δικές μας. Αν αυτές οι απόψεις δεν κηρύσσουν το μίσος και δεν καλούν σε παράνομες πράξεις, αν δεν απειλούν τις θεμελιώδεις αρχές της ελευθερίας και της Δημοκρατίας κι αν δεν παραβαίνουν τους υπάρχοντες νόμους, τότε οφείλουμε να τις ακούμε μέσα στο πλαίσιο μιας κοινωνίας αποδοχής και αγάπης.

Κατανοώ ότι η διαφημιστική αφίσα της ταινίας Αδέσποτα Κορμιά εκφράζει ίσως απόψεις αντίθετες από τις δικές σας. Το ίδιο είμαι σίγουρη ότι συμβαίνει και με άλλα καλλιτεχνικά έργα που παρουσιάζονται σε κινηματογραφικές αίθουσες, τηλεοπτικούς σταθμούς, αίθουσες τέχνης και μουσεία. Μα κι εγώ όμως βλέπω έργα που δεν μου αρέσουν και ακούω απόψεις που είναι αντίθετες στις δικές μου. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θα μπορούσα να ζητήσω την απαγόρευσή τους, ή την απόσυρσή τους, διότι αυτό αντίκειται στο Κράτος Δικαίου.

Το ίδιο συμβαίνει και με την αφίσα της ταινίας Αδέσποτα Κορμιά. Ως καλλιτεχνικό έργο μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους και να προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Χωρίς να έχουμε καμία σχέση με τη δημιουργία της, έχουμε ακούσει στο Φεστιβάλ πολλές διαφορετικές απόψεις: από θετικές και εγκωμιαστικές, έως προσβλητικές και απειλητικές.

Όμως ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος επίσημος φορέας μπορεί να την απαγορεύσει από τη στιγμή που δεν παραβιάζει το Σύνταγμα και τους νόμους.

Αντιλαμβάνομαι λοιπόν τον προβληματισμό σας για τη συγκεκριμένη αφίσα. Σας παρακαλώ, όμως, να κατανοήσετε κι εσείς ότι οι πράξεις απαγόρευσης ή λογοκρισίας είναι αντίθετες όχι μόνο στις αξίες μου αλλά και αντίθετες στους νόμους του κράτους μας.

Υπάρχει όμως κι ένας δεύτερος άξονας πάνω στον οποίο εδράζονται οι σκέψεις μου, κι αυτός είναι περισσότερο θεωρητικός.

Μου γράφετε ότι τα τελευταία χρόνια διάφοροι καλλιτέχνες «χρησιμοποιούν τα ιερά Πρόσωπα της Πίστης για να διαφημίσουν εκδηλώσεις και δημιουργήματα τέχνης, υπερβαίνοντας τα όρια της κακόβουλης πρόκλησης και της κακοποιητικής πρόθεσης».

Η αλήθεια είναι ότι συμβαίνει και αυτό, όχι όμως με την αφίσα της κ. Ψύκου, η οποία δεν πιστεύω ότι προσβάλλει «την ελεύθερη διάθεση της αγάπης μας για τον Χριστό, την Εκκλησία Του και τα ιερά Πρόσωπα της Πίστης μας». Δεν υπάρχει κάτι προσβλητικό ή χλευαστικό σε αυτή την αφίσα. Δεν ακολουθεί βεβαίως τη γνωστή εκκλησιαστική τεχνοτροπία, όμως εκατοντάδες καλλιτέχνες από την Αναγέννηση ως τις μέρες μας χρησιμοποίησαν διαφορετικές τεχνοτροπίες για να απεικονίσουν τα Πάθη του Χριστού και να τα ταυτίσουν αλληγορικά με τις αγωνίες των αενάως πασχόντων ανθρώπων. Πιστεύω δηλαδή ότι η συγκεκριμένη αφίσα, όπως μου γράφετε κι εσείς, επιδιώκει «την ψυχική ανάταση και Ανάσταση, την αποκατάσταση του ανθρώπου στο πρωτόκτιστο κάλλος της Θεότητος.»

Επιτρέψτε μου τέλος, Παναγιώτατε, να εκφράσω την άποψη ότι ο Σταυρός του Κυρίου δεν είναι μόνον ένα σύμβολο πίστης, μια απλή εικόνα που αναπαράγεται στατικά ανά τους αιώνες, αλλά και ένας συμπεριληπτικός τόπος και ένας εν κινήσει τρόπος που αγκαλιάζει τον πεπτοκώτα άνθρωπο, τον πάσχοντα άνθρωπο, τον εσαεί ξένο, τον οποίο οφείλουμε να υποδεχόμαστε με ταπεινότητα, κατανόηση και αγάπη. Με τον ίδιο τρόπο που υποδεχθήκαμε τον Ιησού με τα παρακάτω λόγια του Ύμνου: «δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ἵνα κρύψω ἐν τάφῳ, ὃς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τὴν κεφαλὴν ποῦ κλίνῃ»