Εν μέσω του κύματος του ελληνικού #metoo, σοκαριστικά είναι τα δεδομένα που καταγράφει και δημοσιοποίησε το Orlando LGBT+ – ο επιστημονικός φορέας στην Ελλάδα που εξειδικεύεται στην ψυχική υγεία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και την καταπολέμηση του στίγματος – σχετικά με τις απάνθρωπες «θεραπείες μεταστροφής».

Πρόκειται για τις παραβιαστικές, ψευδοεπιστημονικές πρακτικές «αλλαγής» του σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και της ταυτότητας του φύλου των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, πρακτικές που εμπεριέχουν κάθε μορφής βία. Ξεκινούν από την χρήση πλήρως αντιεπιστημονικών δεδομένων, που παραβιάζουν κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα, και φτάνουν στην συστηματική ψυχολογική βία, την σεξουαλική παρενόχληση και την σωματική και σεξουαλική κακοποίηση. Θύτες είναι επαγγελματίες ψυχικής υγείας (ψυχίατροι, ψυχολόγοι, σύμβουλοι κ.α.), εναλλακτικοί θεραπευτές και ιερείς/βοηθοί ιερέων.

«Δημοσιεύουμε την έρευνα, εν μέσω του κύματος του ελληνικού #metoo, για να δηλώσουμε στα άτομα που ανώνυμα κατέγραψαν τις εμπειρίες τους ότι τα πιστεύουμε και τιμούμε τις μαρτυρίες τους. Συνεχίζουμε την συλλογή στοιχείων, τα οποία θα αξιοποιηθούν για να απαγορευθούν αυτές οι απάνθρωπες πρακτικές, που γίνονται όχημα άσκησης κάθε είδους βίας, και έχουν χαρακτηριστεί ως βασανιστήρια από τον ΟΗΕ και το Διεθνές Κέντρο Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων» δηλώνουν οι επιστημονικά υπεύθυνες του Orlando LGBT+, Νάνσυ Παπαθανσίου και Έλενα-Όλγα Χρηστίδη.

Παράλληλα, το Orlando LGBT+, έχει ξεκινήσει την καμπάνια #ηταυτότητάσουδενθέλειαλλαγή, ενάντια στις θεραπείες μεταστροφής, με στόχο την έναρξη του δημόσιου και θεσμικού διαλόγου και την ενημέρωση για τις παραβιαστικές, ψευδοεπιστημονικές πρακτικές «αλλαγής» του σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και της ταυτότητας του φύλου των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Απώτερος στόχος μας είναι η ποινικοποίησή τους (και) στην χώρα μας, όπως προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε σχετικό ψήφισμά του από το 2018.

Οι μαρτυρίες

«Μου είπε ότι πρέπει να ακολουθήσω αυστηρά τις οδηγίες του, που ήταν να επιστρέψω στον δρόμο του Χριστού. Να σταματήσω τις συναναστροφές μου με τις αμαρτωλές (εννοούσε τις άλλες λεσβίες φίλες μου) και τους ομοφυλόφιλους φίλους μου. Το θηλυκό είναι φτιαγμένο από τον Θεό να ολοκληρώνει και να ολοκληρώνεται από το αρσενικό. Ο ιερέας, του οποίου το όνομα φοβάμαι να πω, έδινε οδηγίες και με ανάγκασε να κάνω σεξ μαζί του (σ.σ. με βοηθό του ιερέα). Αηδίαζα. Δεν θέλω να κάνω καταγγελία πια».

Αυτή είναι μια ενδεικτική μαρτυρία που δημοσιοποίησε το Orlando LGBT+.

Χαρακτηριστική είναι και η μαρτυρία ενός αγοριού για όσα υπέστη από σύμβουλο ψυχικής υγείας: «Μου έλεγε να επισκέπτομαι οίκους ανοχής και σιγά σιγά θα έρθει η επιθυμία για γυναίκες. Σταμάτησα να πηγαίνω στο γραφείο της και είχα σκέψεις αυτοκτονίας».

Ανθρωποι που έχουν υποστεί τέτοιου είδους βασανισμό εμφανίζουν από αγχώδεις διαταραχές μέχρι κατάθλιψη, εκδηλώνουν επεισόδια αυτοτραυματισμού, κάνουν χρήση ουσιών. Μάλιστα και στην Ελλάδα τέτοιες ψευτοθεραπείες πολλές φορές αφορούν και παιδιά, τα οποία αν υποστούν κάτι τέτοιο έχουν σχεδόν 30% πιθανότητα να προβούν σε απόπειρα αυτοκτονίας.

Οπως εξηγούν οι επιστημόνισσες που επεξεργάστηκαν τα στοιχεία, θύτες είναι σε 72 περιπτώσεις επαγγελματίες ψυχικής υγείας (ψυχολόγοι, ψυχίατροι, ψυχοθεραπευτές/ψυχαναλυτές, σύμβουλοι) και σε 3 ιατροί άλλων ειδικοτήτων (ενδοκρινολόγοι, νευρολόγος).

Τρεις άνθρωποι υπέστησαν «θεραπεία μεταστροφής» από «ενεργειακούς / εναλλακτικούς θεραπευτές» και 2 από μέλη της οικογένειάς τους, ενώ 30 από ιερείς, πνευματικούς, μοναχούς και θεολόγους.

Στην έρευνα απάντησαν κυρίως νεαρά ή έφηβα άτομα, κάποια εκ των οποίων είχαν αυτήν την τραυματική εμπειρία μία φορά, ενώ άλλοι συνέχισαν τη «θεραπεία» επί μια ολόκληρη 5ετία.

Να ποινικοποιηθούν οι «θεραπείες μεταστροφής»

Τον Ιούλιο του 2020 ο ΟΗΕ κάνει έκκληση για παγκόσμια απαγόρευση των ψευτοθεραπειών, αναφέροντας ότι προκαλούν εκτεταμένο ψυχικό πόνο με μακροχρόνιες ψυχολογικές και σωματικές συνέπειες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήδη από το 2018 έχει ψηφίσει πρόταση απαγόρευσης προς τα κράτη-μέλη για τις «θεραπείες μεταστροφής». Έχουν ήδη απαγορευτεί στη Γερμανία, τη Μάλτα και την Αλβανία, ενώ στη Γαλλία συζητείται η ποινικοποίησή τους.

Τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος που έχει υποστεί τέτοιου είδους κακοποιητικές «θεραπείες», ρωτήθηκε από την «Εφημερίδα των Συντακτών» η δρα Νάνσυ Παπαθανασίου και η Ελενα Χρηστίδη, συνιδρύτριες και επιστημονικές υπεύθυνες του Orlando LGBT+. Οπως εξηγούν, όταν δεν περιέχουν συγκεκριμένες ποινικά κολάσιμες πράξεις (π.χ. σωματική/σεξουαλική κακοποίηση), τα επιζώντα άτομα μένουν ακάλυπτα από τον νόμο.

«Αν έχουν υποστεί τέτοια ψευδοθεραπεία από επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορούν θεωρητικά να απευθυνθούν στο γραφείο καταγγελιών του υπουργείου Υγείας, που όμως δεν έχει ξεκάθαρο πλαίσιο δράσης ούτε αναφορά σε συγκεκριμένες κακοποιητικές πρακτικές», αναφέρει η δρ Παπαθανασίου.

«Δεν είναι τυχαίο ότι μέχρι τώρα δεν φαίνεται να έχει υπάρξει καμία σχετική απόφασή του που να αφορά αντιεπιστημονικές και παραβιαστικές συμπεριφορές επαγγελματία σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ λήπτη-τριας υπηρεσιών, παρά τις αναρίθμητες σχετικές καταγγελίες που φτάνουν σε ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις και σε γραφεία επαγγελματιών ψυχικής υγείας που κρατούν μια συμπεριληπτική και επιμορφωμένη στάση».

Οπως υπογραμμίζουν οι επιστημόνισσες, «η ανυπαρξία πλαισίου, σε συνδυασμό με αντίστοιχη έλλειψη εποπτείας και λογοδοσίας αναφορικά με την ποιότητα και την  επικαιροποίηση της διδασκαλίας και των συγγραμμάτων στα πανεπιστήμια, καθιστούν δύσκολο τον διαχωρισμό των πολλών άξιων, ενημερωμένων και εκπαιδευμένων συναδέλφων από άλλους που εκούσια ή ακούσια προωθούν αναχρονιστικές και επικίνδυνες πρακτικές».