Οι απαντήσεις σε τρία κομβικά ερωτήματα για τα όσα έγιναν στο επιχειρησιακό πεδίο τις ώρες της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι θα κρίνουν και την απόδοση πιθανών ευθυνών, είτε υπηρεσιακών, είτε πολιτικών, πέραν βεβαίως των αυταπόδεικτων και διαχρονικών ευθυνών για την εγκληματική άναρχη δόμηση στην περιοχή.

Eννέα ημέρες μετά την τραγωδία εντοπίζονται πλέον ευκρινώς συγκεκριμένες «γκρίζες» ζώνες στα όσα έγιναν, ή δεν έγιναν, σε επιχειρησιακό επίπεδο κατά την διάρκεια και τις πρώτες ώρες μετά την πυρκαγιά στο Μάτι. Η εικόνα θολώνει ακόμη περισσότερο μέσα στο πινγκ πονγκ ευθυνών και αλληλοκαταγγελιών που έχει αρχίσει να παίζεται μεταξύ – αρμοδίων και αναρμοδίων – υπηρεσιακών παραγόντων, δημάρχων και στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης και της Πολιτικής Προστασίας, καθώς και μέσα σ’ ένα μπαράζ ελεγχόμενων, και ενίοτε αναξιόπιστων και κατευθυνόμενων, καταγγελιών. Παρά ταύτα από αυτές τις «γκρίζες» ζώνες, που είναι αντικείμενο τόσο της εν εξελίξει ανακριτικής διαδικασίας όσο και των πολιτικών προβληματισμών εντός κυβέρνησης, προκύπτουν τρία καθαρά ερωτήματα:

*Το πρώτο ερώτημα είναι εάν – και από ποιους και προς ποιους – δόθηκε ή δεν δόθηκε τελικά η εντολή να εκκενωθεί το Μάτι.
*Το δεύτερο ερώτημα είναι τι συνέβη και πως έγινε η διαχείριση και η εκτροπή της κυκλοφορίας στη λεωφόρο Μαραθώνος στο κρίσιμο διάστημα ανάμεσα στις 17.45 και τις 18.25 το απόγευμα της μοιραίας Δευτέρας.
*Το τρίτο ερώτημα, είναι εάν και πως λειτούργησε το Συντονιστικό ‘Οργανο, ποια πληροφόρηση είχε για την κατάσταση και ποια εικόνα είχε μεταφερθεί στον πρωθυπουργό λίγο πριν από τα μεσάνυχτα και τη σύσκεψη στο Κέντρο Επιχειρήσεων.

Η εντολή εκκένωσης

Το θέμα της εντολής εκκένωσης «χάνεται» μέχρι στιγμής μεταξύ των αρμοδίων της Πυροσβεστικής, της περιφέρειας και των δημάρχων.
Ο υπουργός Εσωτερικών δήλωσε ότι εισήγηση για να εκκενωθεί ο οικισμός υπήρξε, αλλά παραμένει άγνωστο εάν έφθασε στους, κατά τον νόμο, αποδέκτες. «Δεν αμφισβητείται η εισήγηση της εκκένωσης, αμφισβητείται κατά πόσο αυτή η εντολή έφθασε μέχρι κάτω στους αρμόδιους της τοπικής αυτοδιοίκησης», είπε ο Πάνος Σκουρλέτης.

Στην έκτακτη συνέντευξη Τύπου της περασμένης Πέμπτης, ο αρχηγός της Πυροσβεστικής δήλωσε επίσης ότι υπήρξε πράγματι εισήγηση για εκκένωση. «Η πυροσβεστική εισηγήθηκε εκκένωση της περιοχής. Η ευθύνη για την εκκένωση ανήκει στον δήμαρχο», είπε από την πλευρά του και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος, προσθέτοντας πάντως ότι η φωτιά εξαπλωνόταν με μεγάλη ταχύτητα και δεν υπήρχε χρόνος για απομάκρυνση του πληθυσμού.

Από πλευράς δημάρχου Μαραθώνα Ηλία Ψινάκη δεν έχει υπάρξει καμία τοποθέτηση για το θέμα, ενώ ο δήμαρχος Ραφήνας Βαγγέλης Μπουρνούς επανέλαβε σήμερα ότι ουδέποτε πήρε εντολή για εκκένωση της περιοχής, και κατήγγειλε πλαστογράφηση εγγράφου του Συντονιστικού Οργάνου προκειμένου, όπως είπε, να φανεί ότι ο Δήμος του έλαβε σχετική εντολή. Η περιφερειάρχης Ρένα Δούρου διέψευσε τόσο ότι υπήρξε πλαστογράφηση όσο και ότι στο εν λόγω έγγραφο αναφερόταν ότι δόθηκε εντολή εκκένωσης.

Σύμφωνα με το άρθρο 108 του Ν.4249/2014 «η λήψη της απόφασης για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών αποτελεί ευθύνη των κατά τόπους δημάρχων, οι οποίοι έχουν τον συντονισμό του έργου πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο. ´Οταν η εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή μπορεί να επηρεάσει πάνω από έναν δήμο, η απόφαση λαμβάνεται από τον αρμόδιο περιφερειάρχη, ο οποίος μπορεί να εξουσιοδοτήσει σχετικώς τον οικείο αντιπεριφερειάρχη».

Σύμφωνα επίσης με  την εγκύκλιο 3752/25-5-2018 της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας  καθορίζεται ότι «γίνεται εκτίμηση της κατάστασης και σχετική εισήγηση από τον εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, προς τον αρμόδιο Δήμαρχο.

Στη συνέχεια λαμβάνεται απόφαση από τον αρμόδιο Δήμαρχο, για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση, ή μη απομάκρυνση».
‘Εμπειρα στελέχη της Πυροσβεστικής, πάντως, επισημαίνουν ότι σε κάθε περίπτωση χρόνος για συντεταγμένη και οργανωμένη εκκένωση της περιοχής στο Μάτι δεν υπήρχε. Οπότε, το ερώτημα που τίθεται είναι εάν υπήρξε ή όχι απόφαση να δοθεί σύσταση-εντολή στους κατοίκους να εγκαταλείψουν άμεσα τα σπίτια τους και τα αυτοκίνητα.

Η λεωφόρος Μαραθώνος

Κρίσιμο στοιχείο, το οποίο επίσης διερευνάται, είναι εάν υπήρξε ή όχι η ασφαλέστερη δυνατή διαχείριση της κυκλοφορίας στην λεωφόρο Μαραθώνος στο διάστημα πριν και αφότου η φωτιά πέρασε προς το Μάτι.

Υπήρξαν καταγγελίες από διερχόμενους οδηγούς ότι τροχονόμοι εξέτρεπαν την κυκλοφορία από την Μαραθώνος προς το Μάτι με συνέπεια να πολλαπλασιαστούν τα εγκλωβισμένα αυτοκίνητα στον φλεγόμενο οικισμό. Το Κίνημα Αλλαγής κατήγγειλε επίσης σήμερα ότι «στις 18.12 ελήφθη από την ΕΛΑΣ και την Πυροσβεστική η σπασμωδική απόφαση για το κλείσιμο της Λεωφ. Μαραθώνος (18.12), με αποτέλεσμα να εκτραπούν όλοι οι οδηγοί στο Μάτι, προκαλώντας χάος. Η ευθύνη για τον χειρισμό της κατάστασης, αφέθηκε σε δύο τροχονόμους που διχογνωμούσαν για το πού πρέπει να εκτρέπονται τα αυτοκίνητα επιτείνοντας τη σύγχυση».

Ο αρχηγός της ΕΛΑΣ Κωσταντίνος Τσουβάλας στην συνέντευξη Τύπου της περασμένης Πέμπτης δήλωσε πως οι δίοδοι εξόδου από το Μάτι προς την Μαραθώνος ήταν διαρκώς ανοιχτοί και ότι η λεωφόρος έκλεισε πλήρως μόνον για δέκα λεπτά προκειμένου να περάσει η φωτιά. Όπως είπε εάν δεν είχε ληφθεί αυτό το μέτρο, τα θύματα θα ήταν πολλαπλάσια.

Κατά τις πληροφορίες, την επιχειρησιακή ευθύνη στην περιοχή είχαν ο επικεφαλής της ΓΑΔΑ και ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Αστυνομίας Νοτιοαναλτοικής Αττικής.

Το Συντονιστικό Οργανο

Ασαφές παραμένει ακόμη το τοπίο και ως προς την εικόνα που είχε έως αργά το βράδυ το Συντονιστικό ‘Οργανο για την έκταση και τα θύματα της πυρκαγιάς και, κατ’ επέκταση για τις πληροφορίες που μεταφέρθηκαν στην πολιτική ηγεσία και εν τέλει στον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Σημερινά δημοσιεύματα, επικαλούμενα το ημερολόγιο του Κεντρικού Λιμεναρχείου Ραφήνας προς το Θάλαμο Επιχειρήσεων του Λιμενικού Σώματος, αναφέρουν την ύπαρξη σήματος στις 19.08 το οποίο ανέφερε ότι «πραγματοποιήθηκαν συνεχείς ροές διασωθέντων στο λιμένα Ραφήνας καθώς και ανευρεθέντων σορών ατόμων από την περιοχή έξωθεν λιμένα Ραφήνας έως και Ν.Ο. Μάτι Αττικής καθώς και της ευρύτερης θαλάσσιας περιοχής».
O υφυπουργός Ναυτιλίας Νεκτάριος Σαντορινιός διέψευσε ότι υπήρξε σήμα που γνωστοποιούσε την ύπαρξη νεκρών και είπε πως στις 19.08 ήταν η ώρα που ξεκίνησε η επιχείρηση του λιμενικού. Είπε ακόμη πως στις 22.30 που πήγε ο ίδιος στο λιμάνι της Ραφήνας δεν είχε ακόμη ενημέρωση για νεκρούς.

Ο πρόεδρος των εργαζομένων στο ΕΚΑΒ, Γιώργος Μαθιόπουλος είχε δηλώσει χθες στον ΣΚΑΙ ότι «από τις 21:50 μέχρι τις 23:00 είχαν παραληφθεί οι πρώτοι τέσσερις νεκροί».

Ο υπουργός Υγείας Παύλος Πολλάκης είπε σήμερα στην ΕΡΤ πως λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, την ώρα της σύσκεψης με τον πρωθυπουργό, υπήρχαν πληροφορίες για δύο νεκρούς που όμως δεν είχαν επιβεβαιωθεί ακόμη.