Τα πρωτόκολλα ασφαλείας των πτήσεων και ο «κανόνας των δύο» (rule of two) έρχονται σε πρώτο πλάνο, μετά το παγκόσμιο σοκ που προκάλεσε η ηθελημένη «βουτιά θανάτου» του Airbus της Germawings στις γαλλικές Άλπεις.

Η αποκάλυψη ότι ο συγκυβερνήτης Αντρέας Λούμπιτς οδήγησε «συνειδητά» στη συντριβή το αεροπλάνο κλειδώνοντας εκτός πιλοτηρίου τον κυβερνήτη, οδήγησε τουλάχιστον τέσσερις αεροπορικές εταιρίες να αλλάξουν εν μία νυκτί τα πρωτόκολλα ασφαλείας του κόκπιτ: Οι ευρωπαίκές easyJet, η Norwegian Air Shuttle και οι καναδικές Canada Air και Αir Transat ανακοίνωσαν ότι από σήμερα θα εφαρμόζουν τον «κανόνα των δύο», δηλαδή την αναγκαστική παρουσία στο κόκπιτ ενός μέλους του πληρώματος στην  περίπτωση που βγουν έξω , ακόμη και για λίγα λεπτά, είτε ο κυβερνήτης, είτε ο συγκυβερνήτης.

Η βρετανική υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας ανακοίνωσε επίσης ότι ζήτησε απ’ όλους τους αερομεταφορείς της χώρας να επανεξετάσουν και να αλλάξουν το πρωτόκολλο – ένα πρωτόκολλο, που ήδη εφάρμοζαν οι αμερικανικές αεροπορικές εταιρίες, όχι όμως και οι ευρωπαϊκές.

Ο «κανόνας των δύο» βασίζεται σε ντιρεκτίβα της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Αεροπορίας των ΗΠΑ που ορίζει ότι: «Οι αμερικανικές αεροπορικές εταιρίες οφείλουν να ακολουθούν διαδικασία κατά την οποία, όταν ένας από τους πιλότους βγαίνει από το κόκπιτ για οποιονδήποτε λόγο, ένα άλλο εκπαιδευμένο μέλος του πληρώματος πρέπει να μπει στο πιλοτήριο, να κλειδώσει την πόρτα και να παραμείνει εκεί μέχρι ο πιλότος να επιστρέψει στη θέση του».

Με βάση τις αντίστοιχες, έως τώρα οδηγίες της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασφάλειας Αεροπορίας, οι πιλότοι πρέπει «να παραμένουν στις θέσεις τους κατά τη διάρκεια της πτήσης, εκτός εάν η απουσία τους είναι αναγκαία είτε για διαδικασίες που σχετίζονται με τα καθήκοντά τους, είτε για λόγους φυσικών αναγκών». Σ’ αυτή την περίπτωση «ο πιλότος μπορεί να βγει από το κόκπιτ, υπό την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον ένας πιλότος με τα αναγκαία προσόντα παραμένει στη θέση του και έχει πάντοτε τον έλεγχο του αεροσκάφους».

Ο «κανόνας των δύο» θα μπορούσε, θεωρητικά τουλάχιστον, να αποτρέψει την απονενοημένη κίνηση του Λούμπιτς που φαίνεται πως μπλόκαρε, ενεργοποιώντας το κουμπί “deny” (άρνησης), κάθε δυνατότητα του κυβερνήτη να επιστρέψει στο κόκπιτ.

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2011, οι πόρτες των κόκπιτ επανασχεδιάστηκαν ώστε να είναι θωρακισμένες και απροσπέλαστες από πυροβολισμούς και χειροβομβίδες. Απέκτησαν επίσης άκρως εξελιγμένα συστήματος κλειδώματος, που επιτρέπουν στους κυβερνήτες να μπλοκάρουν την είσοδο οποιουδήποτε επιδιώξει να επιτεθεί στο πιλοτήριο. Ακριβώς αυτά τα συστήματα όμως, εκμεταλεύθηκε όπως φαίνεται ο 28χρονος συγκυβερνήτης τoυ Α320 για να οδηγήσει το αεροσκάφος στην συντριβή, προκαλώντας την απίστευτη τραγωδία των Αλπεων.

Όπως τα πρωτόκολλα περί της απουσίας των πιλότων από το κόκπιτ διαφέρουν από εταιρία σε εταιρία, έτσι διαφέρουν και οι διαδικασίες του ελεγχόμενου συστήματος κλειδώματος της πόρτας (CLD). Στην περίπτωση της Germanwings ο, σχετικά μακρύς χρόνος, ελεγχόμενου κλειδώματος φαίνεται πως έδωσε την ευκαιρία στον Λούμπιτζ να πάρει τον έλεγχο και να το οδηγήσει στην πτώση.

Με βάση την γενική πρακτική και διαδικασία που ακολουθεί η Airbus, σε φυσιολογικές συνθήκες οι κυβερνήτες μπορούν να ανοίξουν την πόρτα από μέσα για να επιτρέψουν την είσοδο σε μέλη του πληρώματος. Οι πιλότοι έχουν δίπλα τους έναν διακόπτη με τις θέσεις «ξεκλείδωμα», «φυσιολογικό», «κλείδωμα». Όταν, για παράδειγμα, ο αεροσυνοδός φέρνει φαγητό, ο πιλότος – αφού ελέγξει την εικόνα από το βίντεο ασφαλείας – πατάει τον διακόπτη στη θέση «ξεκλείδωμα».

Σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης, οι πιλότοι μπορούν να υπερασπιστούν το πιλοτήριο πατώντας τον διακόπτη «κλείδωμα». Σ’  αυτή την περίπτωση ένα κόκκινο φως ανάβει στο πιλοτήριο και η πόρτα κλειδώνει αυτόματα για πέντε λεπτά.

Σε δεύτερο επίπεδο ασφαλείας, υπάρχει και κωδικός εκτάκτου ανάγκης για την είσοδο στο κόκπιτ, στην περίπτωση που εκτιμηθεί ότι οι πιλότοι είναι αναίσθητοι ή για τον όποιον λόγο, εξουδετερωμένοι. Ένας πιλότος που έχει τις αισθήσεις του όμως, μπορεί να μπλοκάρει και αυτόν τον κωδικό – με στόχο, βεβαίως, πάντα να αποτρέψει την είσοδο του τρομοκράτη. Σ’ αυτή την περίπτωση πατάει τον διακόπτη “deny” και, παρά την εισαγωγή του κωδικού εκτάκτου ανάγκης, η πόρτα λοκάρει. Ένας ειδικός ήχος ακούγεται για 30 δευτερόλεπτα και η πόρτα ανοίγει μόνον αν το επιτρέψει ο πιλότος από μέσα. Οι ειδικοί ασφάλειας πτήσεων, ωστόσο, επισημαίνουν πως η τραγωδία της Germanwings θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα σε ό,τι αφορά την τροποποίηση ή την ενίσχυση αυτών των πρωτοκόλλων ασφαλείας.

«Αυτό που θα συμβεί», σημειώνει ο ειδικός ασφαλείας Ντέηβιντ Γλιβ, «είναι ότι όλοι θα εισάγουν τον κανόνα των δύο, έχοντας πάντοτε και δεύτερο μέλος του πληρώματος στο πιλοτήριο. Είναι όμως πολύ δύσκολο, ακόμη κι έτσι, να προβλέψεις και να αποτρέψεις τέτοιου είδους ακραίες καταστάσεις».