Η κοινή επίσκεψη Μητσοτάκη – Πομπέο στη Σούδα αφήνει ενισχυμένο στρατιωτικό αποτύπωμα των ΗΠΑ στην Ελλάδα κι ένα – ακόμη – προσκλητήριο αποκλιμάκωσης προς την Τουρκία.

Το μήνυμα Μητσοτάκη προς την Άγκυρα ότι «ήρθε η ώρα της διπλωματίας» έρχεται δύο ημέρες πριν την κρίσιμη, εξ αναβολής, σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. και εν μέσω κορύφωσης του παρασκηνίου προκειμένου να οριστικοποιηθεί η ημερομηνία έναρξης των διερευνητικών επαφών Ελλάδας και Τουρκίας.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός φρόντισε να συνοδεύσει το νέο προσκλητήριο διαλόγου με την επισήμανση ότι δεν μπορούν να γίνουν δεκτές «μονομερείς ενέργειες». Όπως φρόντισε αυτή τη φορά – σε αντίθεση με την ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη – να βάλει στο τραπέζι και το θέμα των παράνομων ενεργειών της Τουρκίας στην Κύπρο.

«Με προκλητικές ενέργειες», είπε παρουσία του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, «εκτός διεθνούς δικαίου, με μια αχρείαστα ακραία ρητορική η οποία φορτίζει το κλίμα αλλά και με τακτικισμούς που δεν βεβαιώνουν συχνά την ειλικρίνεια των προθέσεών της. Με ενέργειες δηλαδή που είναι αντίθετες στις αξίες του δυτικού κόσμου, τις οποίες δυστυχώς η Άγκυρα συνεχίζει και στα νερά της Κύπρου όπως διαπιστώσατε και εσείς κ. υπουργέ όταν βρεθήκατε στη Λευκωσία».

Η θέση αυτή Μητσοτάκη έρχεται μετά τη δυσαρέσκεια της Λευκωσίας για τη χλιαρή, έως και αδρανή, στάση της Αθήνας στην κυπριακή αξίωση για κυρώσεις κατά της Τουρκίας – μια αξίωση, που βρίσκεται πίσω τόσο από την αναβολή της συνόδου κορυφής της ΕΕ όσο και του μη ορισμού, ακόμη, ημερομηνία έναρξης των διερευνητικών συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη.

Σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, η πλευρά Ερντογάν θέτει ως προαπαιτούμενο» για την έναρξη των διερευνητικών να μην υπάρξει καμία συζήτηση για κυρώσεις κατά της Τουρκίας στην σύνοδο κορυφής, και όλη η διαμεσολαβητική προσπάθεια Μέρκελ εστιάζεται πλέον στο να πειστεί ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης να άρει την απειλή του βέτο.

Η Κύπρος απειλεί με βέτο στις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας εάν δεν ληφθούν ανάλογα μέτρα και κατά της Τουρκίας για τις παράνομες ενέργειές της στην κυπριακή ΑΟΖ. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως τόσο το Βερολίνο όσο και η αμερικανική πλευρά ζητούν και την παρέμβαση της Ελλάδας προκειμένου να αρθεί η κυπριακή απειλή του βέτο.

Στο πλαίσιο αυτό η σημερινή αναφορά Μητσοτάκη στην Κύπρο, παρουσία του Μάικ Πομπέο, ερμηνεύεται από ορισμένες διπλωματικές πηγές και ως προσπάθεια κατευνασμού της Λευκωσίας προκειμένου να φύγει, επί του παρόντος τουλάχιστον, η απειλή του βέτο και των κυρώσεων από το τραπέζι. Η γενική αίσθηση άλλωστε, και σε Αθήνα και σε Βρυξέλλες, είναι πως η πίεση προς τη Λευκωσία είναι τόσο έντονη που πολύ δύσκολα ο Νίκος Αναστασιάδης θα μπορέσει στην σύνοδο ης Πέμπτης να επιμείνει στο βέτο.

Ακόμη όμως κι εάν παρακαμφθεί το κυπριακό ζήτημα, παραμένει ανοιχτό ερώτημα η μορφή και η ατζέντα με την οποία θα προχωρήσει ο διάλογος Ελλάδας – Τουρκίας. Η Άγκυρα καθιστά με κάθε μέσο σαφές ότι επιμένει αφενός σε διευρυμένη ατζέντα – πέραν της υφαλοκρηπίδας και των θαλασσίων ζωνών – και αφετέρου θέλει συνομιλίες σε τριπλό επίπεδο: Στο γνωστό πλαίσιο του 61ου γύρου των διερευνητικών, σε «στρατιωτικό – τεχνικό» επίπεδο στο ΝΑΤΟ, αλλά και σε ένα τρίτο επίπεδο πολιτικής διαπραγμάτευσης.

Όσο για το τι θα περιλαμβάνει αυτή η διαπραγμάτευση ήταν και πάλι σαφής χθες ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας Ιμπραίμ Καλίν, ο οποίος έβαλε και ζητήματα αποστρατικοποίησης των νησιών και εναέριου χώρου. Ο ίδιος επιβεβαίωσε ότι η Άγκυρα θέλει διάλογο τόσο για τα ΜΟΕ, όσο και σε πολιτικό επίπεδο, καθώς και συνομιλίες «μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων». «Και στα τρία αυτά πεδία, πιστεύουμε ότι θα κάνουμε καλή πρόοδο πολύ σύντομα», δήλωσε.