Η μη περικοπή των συντάξεων είναι δεδομένη και αμετάκλητη για την κυβέρνηση, δεν είναι όμως εξίσου δεδομένο – μέχρι στιγμής τουλάχιστον – και το μοντέλο πάνω στο οποίο θα «κλειδώσει» η ακύρωση των ψηφισμένων μειώσεων. Οι αποφάσεις επ’ αυτού, σε ευρωπαϊκό επίπεδο και με δεδομένο το υψηλό πολιτικό διακύβευμα για την κυβέρνηση, θα ληφθούν μέσα στο επόμενο 20ήμερο. Ένα 20ήμερο, που αποδεικνύεται εξαιρετικά κρίσιμο για το σύνολο του πολιτικού και, προοπτικά και προεκλογικού, σχεδιασμού του Μαξίμου.

Οι πληροφορίες τόσο από κυβερνητικές, όσο και από κοινοτικές πηγές, δείχνουν πως η μη περικοπή των συντάξεων θα οριστικοποιηθεί κυριολεκτικά στο «παρά πέντε» της κατάθεσης του προϋπολογισμού του 2019 στη Βουλή, στις 21 Νοεμβρίου. Και τούτο, διότι ακόμη δεν έχει βρεθεί η «γέφυρα» που θα κλείσει το κενό ανάμεσα στις προβλέψεις της κυβέρνησης και των δανειστών για τον δημοσιονομικό χώρο – ήτοι, για το πλεόνασμα ή το υπερπλεόνασμα – του 2019.

Το δημοσιονομικό «παζάρι»

Πρόκειται για ένα κενό σχετικά μικρό και διαχειρίσιμο μεν καθώς, κατά τις ίδιες πληροφορίες, δεν ξεπερνά το 0,3% με 0,4% του ΑΕΠ, αλλά ταυτόχρονα και καθοριστικό για το πλάνο των παροχών της κυβέρνησης.  Συγκεκριμένα η ελληνική πλευρά, όπως προκύπτει και από το προσχέδιο του προϋπολογισμού, θεωρεί εφικτή την επίτευξη πλεονάσματος 3,56% το 2019 ακόμη κι εάν δεν περικοπούν οι συντάξεις και εφαρμοστούν παράλληλα θετικά μέτρα – τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στην ΔΕΘ – που φθάνουν κοντά στα 700 εκατομμύρια ευρώ.

Οι θεσμοί, παρ’ ότι το κλίμα παραμένει ευνοϊκό για την μη περικοπή των συντάξεων, θεωρούν ότι εάν εφαρμοστούν και τα θετικά μέτρα το πλεόνασμα δεν θα ξεπεράσει το 3,3% του ΑΕΠ, μια εκτίμηση που αποτυπώθηκε και στην τελευταία συνεδρίαση του EuroWorkingGroup. Ως εκ τούτου, έχουν βάλει στο τραπέζι εναλλακτικές για να καλυφθεί η δημοσιονομική απόσταση – εναλλακτικές, όμως, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν κόστος για την ελληνική κυβέρνηση και να δυσχεράνουν τον πολιτικό σχεδιασμό της.

Μία εξ αυτών των εναλλακτικών είναι η, περιορισμένη, μείωση μόνον των υψηλότερων συντάξεων. Πρόκειται για πρόταση που φέρεται να έχει καταθέσει ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ, αλλά απορρίπτεται ασυζητητί από την ελληνική πλευρά η οποία θέλει η προστασία των συντάξεων «να είναι καθαρή και πλήρης», όπως λέει χαρακτηριστικά, πηγή με γνώση των διαβουλεύσεων. Ο όρος «καθαρή» αποκλείει και κάθε συζήτηση για αναστολή, και όχι ακύρωση, του μέτρου – ήτοι, για πιθανή σύνδεσή του με ρήτρες επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων.

Οι εξαγγελίες Τσίπρα και το αφορολόγητο

Με αυτά τα δεδομένα, τα οποία η Αθήνα επιμένει ότι δεν είναι διαπραγματεύσιμα, οι υπόλοιπες εναλλακτικές που βρίσκονται στο τραπέζι είναι είτε κάποια «έκπτωση» στην εφαρμογή των θετικών μέτρων που προανήγγειλε στη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός, είτε η – μικρή – αύξηση του αφορολόγητου ορίου από την 1η Ιανουαρίου του 2019.

Η αύξηση του αφορολόγητου έχει ήδη προνομοθετηθεί προκειμένου να εφαρμοστεί από 1ης Ιανουαρίου του 2020, η κυβέρνηση όμως έχει καταστήσει σαφές ότι πρόθεσή της είναι να ακυρώσει και αυτό το μέτρο. Οπότε, θα εμφανιστεί ανακόλουθη στην περίπτωση επίσπευσης της εφαρμογής του, ακόμη και σε μικρότερη έκταση.

Κατά συνέπεια, στο επίκεντρο της συζήτησης αυτή τη στιγμή, τόσο σε πολιτικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο, είναι το ενδεχόμενο σταδιακής, και σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου, εφαρμογής των εξαγγελιών Τσίπρα, χωρίς όμως τίποτε ακόμη να έχει κριθεί.

Καθοριστικές για το τελικό μοντέλο που θα υιοθετηθεί θα είναι οι συζητήσεις που θα γίνουν στο Eurogroup της επόμενης Δευτέρας, παρ’ ότι επισήμως το ζήτημα των συντάξεων δεν βρίσκεται στην ατζέντα του. Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος ωστόσο θα σταθμίσει το κλίμα, κυρίως από την πλευρά της Γερμανίας, με την Κομισιόν και την ΕΚΤ – σε διαφορετικό επίπεδο και ύφος – να παραμένουν πάντοτε υποστηρικτικές προς την Αθήνα.

Σε κάθε περίπτωση, οι τελικές αποφάσεις θα πρέπει να ληφθούν στο έκτακτο Eurogroup που αναμένεται να συγκληθεί στις 19 Νοεμβρίου, καθώς δύο ημέρες αργότερα εκπνέει η προθεσμία για την κατάθεση του προυπολογισμού στη Βουλή. Πρόθεση της κυβέρνησης παραμένει να ακυρώσει τις ψηφισμένες περικοπές στις συντάξεις με νέο νόμο που θα φέρει στη Βουλή το αργότερο στις αρχές Δεκεμβρίου.