Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην Ιθαγένεια και την Υπηκοότητα; Όποια/ος γεννιέται στην Ελλάδα, δικαιούται αυτομάτως την ελληνική ιθαγένεια ή πρέπει να πληροί περισσότερες προϋποθέσεις; Παίρνει ταυτότητα μέσα σε λίγους μήνες; Και τι συμβαίνει με τις τιμητικές πολιτογραφήσεις; Πόσο εύκολο είναι τελικά, να γίνει κάποιος Έλληνας;

Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία απαντά το έντυπο «Ελληνική Ιθαγένεια: Γνωστοί Μύθοι – Άγνωστες Αλήθειες», το οποίο συντάχθηκε από τον οργανισμό Generation 2.0 for Rights, Equality & Diversity σε συνεργασία με την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και με χρηματοδότηση από το Active citizens fund.

Μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον γεμάτο με μετακινήσεις ανθρώπων, η ελληνική Πολιτεία από το 2010 βρίσκεται σε μια διαδικασία διαμόρφωσης των κριτηρίων και του τρόπου με τον οποίο θα δέχεται ανθρώπους ως «δικούς της». Στο έντυπο διαβάζουμε ότι πρώτο βήμα υπήρξε ο νόμος 3838/2010, με δύο από τις καινοτομίες του να εκπίπτουν το 2013 στο ΣτΕ ως αντισυνταγματικές. Ύστερα ήρθε ο Ν.4332/2015, που έδωσε τελικά το δικαίωμα κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας στα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν και/ή μεγάλωσαν στην Ελλάδα, μέχρι τον Ν.4604/2019 και πρόσφατα τον Ν.4735/2020, που έφεραν σημαντικές αλλαγές στο σύστημα της πολιτογράφησης.

Εδώ είναι οι 11 μύθοι σχετικά με την ελληνική ιθαγένεια, εν συντομία, που εξηγούν και τελικά απομυθοποιούν το Generation 2.0 RED και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικότερα τις αλήθειες γύρω από τους 11 μύθους στο έντυπο «Ελληνική Ιθαγένεια: Γνωστοί Μύθοι – Άγνωστες Αλήθειες» εδώ.

Μύθος 1: Άλλο ιθαγένεια και άλλο υπηκοότητα
Οι όροι «ιθαγένεια» και «υπηκοότητα» είναι ταυτόσημοι και δηλώνουν τον νομικό δεσμό που συνδέει το άτομο με την Πολιτεία.

Μύθος 2: Τα παιδιά των πολιτών τρίτων χωρών παίρνουν την ιθαγένεια κατευθείαν μόλις γεννηθούν στη χώρα
Τα παιδιά που γεννιούνται στην Ελλάδα από γονείς με ιθαγένεια άλλου κράτους δεν παίρνουν την ελληνική ιθαγένεια αυτόματα, αλλά μόνο αφού εγγραφούν στην Α’ Δημοτικού και μόνο εφόσον πληρούνται τα αυστηρά κριτήρια πολυετούς νόμιμης διαμονής των γονέων τους στην Ελλάδα.

Ένας άλλος τρόπος για ν’ αποκτήσει την ιθαγένεια ένα παιδί που έχει γεννηθεί στην Ελλάδα –ή ένα νεαρό άτομο που ήρθε σε μικρή ηλικία– είναι να ολοκληρώσει επιτυχώς 9 χρόνια σε δημοτικό και γυμνάσιο ή 6 χρόνια σε γυμνάσιο και λύκειο ή να έχει απολυτήριο ελληνικού λυκείου και πτυχίο ελληνικού ΤΕΙ ή ΑΕΙ.

Τα μόνα παιδιά που αποκτούν ιθαγένεια με τη γέννησή τους, αν και προέρχονται από αλλοδαπούς γονείς, είναι η λεγόμενη «τρίτη γενιά». Τα εγγόνια των μεταναστών που έχουν εγκατασταθεί στην Ελλάδα γίνονται Έλληνες με τη γέννησή τους.

Μύθος 3: Το ελληνικό Κράτος μοιράζει ταυτότητες, γίνονται μαζικές «ελληνοποιήσεις» ακόμα και παράτυπων μεταναστών
Η διαδικασία για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας από ανθρώπους με μεταναστευτική καταγωγή έχει συγκεκριμένα και αυστηρά κριτήρια βάσει νόμου και γίνεται με δύο τρόπους:

α) με αίτηση-δήλωση για παιδιά και νέες/νέους δεύτερης γενιάς, επειδή γεννήθηκαν στη χώρα και/ή φοίτησαν στο ελληνικό σχολείο,
β) με πολιτογράφηση, δηλαδή με αίτηση ενήλικα, για όσα άτομα ζουν στη χώρα

Σημειώνεται ότι οι δικαιούχοι πολιτογράφησης θα πρέπει να πιστοποιήσουν, μέσω γραπτών εξετάσεων του Υπουργείου Εσωτερικών, τις γνώσεις τους στην ελληνική γλώσσα και σε τέσσερις θεματικές ενότητες: Ιστορία, Γεωγραφία, Πολιτικοί θεσμοί και Πολιτισμός της χώρας. Τέλος, χρειάζεται να πληρούν οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια, όπως σταθερή εργασία, φορολογία όλων των τελευταίων ετών διαμονής στη χώρα, οικογενειακούς δεσμούς κ.ο.κ.

Μύθος 4: Όσα άτομα έχουν παιδιά που έχουν πάρει την ελληνική ιθαγένεια ή είναι παντρεμένα με Ελληνίδα/Έλληνα πολίτη, παίρνουν αυτόματα την ιθαγένεια μετά από κάποια χρόνια
Οι γονείς ή οι σύζυγοι Ελλήνων πολιτών δεν παίρνουν απευθείας ελληνική ιθαγένεια λόγω του οικογενειακού τους δεσμού, απλώς ο δεσμός συνεκτιμάται θετικά στην κρίση της διοίκησης – και δικαίως.

Μύθος 5: Οι γραπτές εξετάσεις, αντί για την προφορική εξέταση που ίσχυε μέχρι πρόσφατα, θα κάνουν το σύστημα πολιτογράφησης αδιάβλητο
«Οι περισσότερες από τις ερωτήσεις που περιέχει η Τράπεζα Θεμάτων δεν συμβάλλουν στη διακρίβωση της ένταξης των εξεταζόμενων και απαιτούν στείρα απομνημόνευση των απαντήσεων. Πώς προκύπτει ότι ένας μετανάστης είναι ενταγμένος επειδή έμαθε ποιο ήταν το σημαντικότερο ίδρυμα του Ποντιακού Ελληνισμού τον 17ο αιώνα; Ή αλλιώς, πόσοι Έλληνες γνωρίζουν τι ήταν η Φεντερασιόν; Πολιτογράφηση δεν σημαίνει εισαγωγή σε κάποια ανώτατη σχολή αλλά κτήση της ιδιότητας του πολίτη», τονιζουν οι συντάκτες του εντύπου.

Μύθος 6: Τα αυστηρά οικονομικά κριτήρια που προστέθηκαν πρόσφατα στην πολιτογράφηση ήδη ισχύουν για τις άδειες διαμονής.
«Η πρόβλεψη για επαρκές εισόδημα αυστηροποιεί υπέρμετρα τις ουσιαστικές προϋποθέσεις που τα ενδιαφερόμενα άτομα θα πρέπει να πληρούν και αγνοεί πλήρως την ελληνική οικονομική πραγματικότητα των τελευταίων ετών», σημειώνεται μεταξύ άλλων στο έντυπο.

Μύθος 7: Η διαδικασία για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας ολοκληρώνεται μέσα σε περίπου έναν χρόνο από την αίτηση
«Σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Ιθαγένειας, τον Μάιο του 2021 οι εκκρεμείς αιτήσεις ξεπερνούσαν τις 30.000. Η εξέταση των αιτήσεων αυτών –ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα– μπορεί να παρατείνεται από 7 έως και 8 χρόνια από την ημερομηνία κατάθεσής τους», παρατηρούν η Generation 2.0 RED και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Μύθος 8: Από την στιγμή που δημοσιεύεται η απόφαση για την κτήση ιθαγένειας, το άτομο αποκτά αυτόματα όλα τα δικαιώματα του πολίτη και το δικαίωμα να ψηφίζει
«Μετά την απόφαση για την κτήση ιθαγένειας –και την ορκωμοσία για την πολιτογράφηση– ακολουθεί η διαδικασία της δημοτολόγησης, η εγγραφή δηλαδή του νέου πολίτη στους
καταλόγους του Δήμου όπου κατοικεί. Τέλος, αφού ολοκληρωθεί και αυτό το στάδιο, ο πολίτης πηγαίνει στο Αστυνομικό Τμήμα για να εκδώσει ελληνική ταυτότητα. Η αναμονή από την απόφαση μέχρι την κλήση για δημοτολόγηση μπορεί να πάρει πολλούς μήνες», διαβάζουμε στο έντυπο.

Μύθος 9: Με την ισχύουσα νομοθεσία παίρνουν ιθαγένεια άτομα που το μόνο που θέλουν είναι να φύγουν από την Ελλάδα.
«Αναρωτιόμαστε», γράφουν οι συντάκτες του εντύπου, «ποιος θα έμπαινε στον λαβύρινθο της απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας μόνο και μόνο για να πάρει ένα “χαρτί”; Ειδικά τη
στιγμή που δεν είναι απαραίτητο σε όλες τις περιπτώσεις. Όπως και να ’χει, το κράτος αποδίδει την ελληνική ιθαγένεια σε άτομα που διαπιστώνει ότι έχουν ισχυρούς βιοτικούς δεσμούς
με τη χώρα, με βάση ιδιαίτερα αυστηρές τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις».

Μύθος 10: Ο Τομ Χανκς για να πολιτογραφηθεί Έλληνας πέρασε από τις ίδιες διαδικασίες που περνούν όλοι οι υπόλοιποι.
«Ο Τομ Χανκς πήρε την ελληνική ιθαγένεια με την ειδική σύντομη διαδικασία της τιμητικής πολιτογράφησης», απαντούν οι συντάκτες. «Η διαδικασία αυτή δεν περιλαμβάνει εξετάσεις ούτε διακρίβωση του βαθμού της οικονομικής και κοινωνικής ένταξης των αλλοδαπών. Ο Τομ Χανκς αλλά και άλλοι, όπως τα μέλη της οικογένειας Αντετοκούνμπο, ο Υπουργός Πολιτικής Προστασίας Χρήστος Στυλιανίδης, η συγγραφέας Βικτόρια Χίσλοπ, ακόμα και επιχειρηματίες της διεθνούς οικονομικής σκηνής έχουν πάρει την ελληνική ιθαγένεια μέσω αυτής της οδού», προσθέτουν μεταξύ αλλων.

Μύθος 11: Είναι πολύ εύκολο για ένα άτομο που ζει δεκαετίες στην χώρα να πάρει την ελληνική ιθαγένεια
«Διαβάζοντας προσεκτικά όλα τα παραπάνω, ο μύθος αυτός καταρρίπτεται. Δεν είναι καθόλου εύκολο για έναν άνθρωπο που ζει για δεκαετίες στη χώρα να πάρει την ελληνική ιθαγένεια»,
συμπεραίνουν στο τελευταίο σημείο η Generation 2.0 RED και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.