Αγωγή κατά της Frontex κατέθεσε ένας νεαρός Σύρος, ο οποίος πριν από δύο χρόνια κινδύνεψε να χάσει τη ζωή του μαζί με άλλους πρόσφυγες κατά τη διάρκεια επαναπροώθησης, όπως καταγγέλλει, απ’ τις ελληνικές αρχές.

O 22χρονος Αλάα Χαμούντι έφτασε στη Σάμο στις 28 Απριλίου 2020 με μια βάρκα, μαζί με άλλους 21 ανθρώπους, με την ελπίδα ότι άφησε πίσω του τα χειρότερα.

Εκείνο το ξημέρωμα μαζί με τους υπόλοιπους πρόσφυγες είχαν ανέβει σε ένα απότομο παραλιακό μονοπάτι, αναζητώντας την ελληνική αστυνομία, προκειμένου να ζητήσουν άσυλο.

«Ήμουν τόσο χαρούμενος που άφησα τα πάντα πίσω μου», είπε ο Χαμούντι, ο οποίος έφυγε από το σπίτι του στη Δαμασκό σε ηλικία 12 ετών, μετακόμισε στον Λίβανο και μετά στην Τουρκία και ήλπιζε να φτάσει στη Γερμανία για να επανενωθεί με τον πατέρα του. Όμως τα πράγματα δεν πήγαν βάσει σχεδίου.

Αντίθετα, όπως καταγγέλλει, οι ελληνικές αρχές επέστρεψαν τους πρόσφυγες στην ακτή, τους έβαλαν σε μια φουσκωτή βάρκα χωρίς κινητήρα ή εξοπλισμό πλοήγησης και τη ρυμούλκησαν στη θάλασσα. «Και [μας] άφησαν σε αυτή τη μικρή σχεδία στη μέση της θάλασσας», είπε ο νεαρός Σύρος στα αραβικά, μιλώντας στον Guardian μέσω διερμηνέα.

«Το μυαλό μου σταμάτησε να λειτουργεί. Δεν ξέραμε τι να κάνουμε. Ήμασταν στη μέση της θάλασσας. Και το νερό μας περιέβαλε παντού. Και οι άνθρωποι άρχισαν να κλαίνε» ανέφερε στην συνέχεια.

«Νόμιζα ότι δεν θα επιζούσα, ήμουν κοντά στον θάνατο», είπε ο 22χρονος Σύρος.

Οι πρόσφυγες πέρασαν 17 τρομακτικές ώρες στη θάλασσα, χωρίς σχεδόν καθόλου φαγητό, νερό ή ελπίδα διάσωσης. Τις τελευταίες ώρες το θαλάσσιο ρεύμα έσπρωχνε τη σχεδία πίσω προς την Ελλάδα. Όμως ο Χαμούντι κατήγγειλε πως ένα ελληνικό jet ski πλησίασε το σκάφος, κάνοντας ζιγκ-ζαγκ για να δημιουργήσει κύματα ώστε να μετακινήσει το φουσκωτό με τους πρόσφυγες.

Τελικά η τουρκική ακτοφυλακή τους έσωσε. Τώρα, περισσότερα από δύο χρόνια αργότερα, ακόμα σε αδιέξοδο στην Τουρκία, ο νεαρός Σύρος μηνύει την ευρωπαϊκή υπηρεσία συνόρων και ακτοφυλακής, Frontex, καθώς πιστεύει ότι συμμετείχε στην επιχείρηση επαναπροώθησης.

Ο Χαμούντι θυμάται ότι είδε ένα κόκκινο φως στον ουρανό και άκουσε ένα αεροπλάνο από μακριά. Σύμφωνα με έρευνα της Bellingcat, ένα ιδιωτικό αεροσκάφος παρακολούθησης που εργαζόταν για τη Frontex πέρασε δύο φορές πάνω από τους αιτούντες άσυλο που έμειναν παρατημένοι στη θάλασσα.

Ο Ομέρ Σατζ, νομικός διευθυντής της Front-Lex, ο οποίος εκπροσωπεί το Χαμούντι, ζητά αποζημίωση 500.000 ευρώ για τον πελάτη του για πολυάριθμες φερόμενες παραβιάσεις, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στη ζωή και του δικαιώματος να ζητήσει άσυλο.

Έπειτα από χρόνια μάχης με τις εθνικές κυβερνήσεις στα δικαστήρια, ο δικηγόρος πιστεύει ότι ο καλύτερος τρόπος για να αλλάξει η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική είναι να στοχεύσει τον οργανισμό της Ε.Ε. «Το κοινό σκέλος είναι η Frontex: οι πολιτικές προέρχονται από τις Βρυξέλλες, όχι από τη Ρώμη, όχι από την Αθήνα και ούτω καθεξής».

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών έχει απορρίψει τις κατηγορίες για μη προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ανέφερε ότι οι αξιωματικοί της Ελληνικής Ακτοφυλακής «επί μήνες είχαν μεγιστοποιήσει τις προσπάθειές τους, λειτουργώντας όλο το εικοσιτετράωρο με αποτελεσματικότητα, υψηλό αίσθημα ευθύνης, άψογο επαγγελματισμό, πατριωτισμό και επίσης με σεβασμό στη ζωή όλων και τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Το υπουργείο απέρριψε όλους τους ισχυρισμούς στην περίπτωση του Χαμούντι ως «υποτιθέμενους ισχυρισμούς για υποτιθέμενες παράνομες ενέργειες», προσθέτοντας: «Οι επιχειρησιακές πρακτικές των ελληνικών αρχών δεν περιελάμβαναν ποτέ τέτοιες ενέργειες».

Η Frontex είπε ότι δεν θα σχολιάσει υποθέσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, προσθέτοντας: «Τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού της αρχής της μη επαναπροώθησης, βρίσκονται στον πυρήνα όλων των δραστηριοτήτων του οργανισμού. Η Frontex αντιμετωπίζει σοβαρά οποιεσδήποτε αναφορές για εικαζόμενες παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Κάθε τέτοια πληροφορία διαβιβάζεται αμέσως στο γραφείο θεμελιωδών δικαιωμάτων της Frontex για αξιολόγηση και έκδοση πιθανής αναφοράς σοβαρού περιστατικού».

Όπως αναφέρει ο Guardian, η Frontex έχει γίνει η απάντηση της Ευρώπης στον έλεγχο των συνόρων, μετά την άφιξη 1,26 εκατομμυρίων αιτούντων άσυλο το 2015, ένα γεγονός που βύθισε την ΕΕ σε κρίση. Με προϋπολογισμό 754 εκατ. ευρώ για το 2022, ο οργανισμός είναι ο καλύτερα χρηματοδοτούμενος οργανισμός της ΕΕ. Ωστόσο, η Frontex έχει υποστεί κατηγορίες για συνενοχή σε παράνομες επαναπροωθήσεις. Η κρίση που περνάει ο οργανισμός έφτασε στην κορύφωση του μετά την παραίτηση του επί μακρόν διευθυντή της τον Απρίλιο.

Οι αναλυτές λένε ότι οι προκλήσεις του οργανισμού είναι ακόμη μεγαλύτερες  καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες αγωνίζονται να είναι σκληροί στον έλεγχο των συνόρων. Λιγότερο από δύο μήνες πριν ο Χαμούντι διασχίσει το Αιγαίο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επαίνεσε την Ελλάδα ως την «ασπίδα» της Ευρώπης για την αποτροπή μεταναστών, αφού εκατοντάδες άνθρωποι προσπάθησαν να περάσουν τα σύνορα της ΕΕ, με την ενθάρρυνση του Τούρκου προέδρου.

Η Χαν Μπιρενς, διευθύντρια του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής Ευρώπης, με έδρα τις Βρυξέλλες, δήλωσε στον Guardian: «Η νομική και πολιτική γραμμή είναι η μη επαναπροώθηση. Αλλά αν κοιτάξετε το πολιτικό τοπίο τους τελευταίους μήνες, υπήρχε ένα είδος εναλλακτικής συμφωνίας: ορισμένα κράτη μέλη και πολιτικοί ηγέτες επιχειρηματολογούσαν για τη νομιμοποίηση των απωθήσεων».

Επιπλέον, βλέπει μια αυξανόμενη τάση για τις κυβερνήσεις να διεκδικούν «μια εγγενή αντίφαση» μεταξύ της προστασίας της εδαφικής τους ακεραιότητας και του δικαιώματος στο άσυλο, που κατοχυρώνεται στις συμβάσεις της Γενεύης, «ενώ τα τελευταία 70 χρόνια έχουμε ασχοληθεί με αυτό».

Σε αυτό το πλαίσιο, «ο κίνδυνος τώρα είναι να έχουμε μια εκτελεστική υπηρεσία που θα επινοήσει τις δικές της διαδικασίες», είπε.