Στην Ελλάδα του 2018, τα γενικά σχολεία είναι ακόμα απροσπέλαστα για τα ΑΜΕΑ. Δεν υπάρχουν ασανσέρ και ράμπες για άτομα με κινητικά προβλήματα, δεν υπάρχει η κατάλληλη Κατάρτιση εκπαιδευτικών. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες απραξίας, το 2017 έγινε μία καταγραφή από το υπ. παιδείας της κατάστασης των σχολείων, ενώ το ΦΕΚ σχετικού νομοσχέδιου βγήκε πριν λίγες ημέρες.

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο είχε απασχολήσει τη δημοσιότητα κυρίως μετά την αντίδραση του προέδρου του συλλόγου των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων που αντιδρούσε στην υποχρέωση των ιδιωτικών σχολείων να δέχονται ΑμεΑ όπως ορίζει ο νέος νόμος.

Ο  Παναγιώτης Κασσιανός , διευθυντής Ειδικής Αγωγής του Υπουργείου Παιδείας απαντά στα ερωτήματά μας σχετικά με την πορεία των διαδικασιών και τα χρονοδιαγράμματα. Θα γίνουν ποτέ προσβάσιμα όλα τα σχολεία για όλους και όλες, ποια είναι τα χρονοδιαγράμματα του υπουργείου και αν θα απασχοληθεί μόνιμο προσωπικό στην Ειδική Αγωγή με δεδομένο ότι η σχέση προάγει την εκπαίδευση.

Πάρθηκε από την παρούσα κυβέρνηση πρώτη φορά η πρωτοβουλία καταγραφής του κατά πόσο προσβάσιμα είναι τα γενικά σχολεία σε ΑΜΕΑ. Ένα χρόνο μετά που βρισκόμαστε; Τα σχολεία είναι ακόμα απροσπέλαστα; Υπάρχει χρονοδιάγραμμα; Πότε θα δούμε αλλαγές;

Οι λειτουργικές ανάγκες των σχολείων καθώς και οι ανάγκες επισκευών και παρέμβασης στα σχολικά κτίρια αποτελούν, κατά βάση, αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η οποία και επιχορηγείται από το Υπουργείο Εσωτερικών για το σκοπό αυτό. Εδώ υπάρχει σημαντικό μέρος ευθυνών στην τοπική αυτοδιοίκηση καθώς παρατηρείται το φαινόμενο εγκατάλειψης των σχολικών κτιρίων σε συγκεκριμένους Δήμους ενώ σε άλλους υπάρχει φροντίδα, σωστός προγραμματισμός και αποδοτική διαχείριση των λαμβανόμενων επιχορηγήσεων.

Επί δεκαετίες ουδέποτε το υπουργείο παιδείας είχε ασχοληθεί με το θέμα της φυσικής προσβασιμότητας των σχολικών κτιρίων. Αυτή τη στιγμή έχει ολοκληρωθεί -για πρώτη φορά- η αποτύπωση και καταγραφή των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που στερούνται προσβασιμότητας σε άτομα με κινητική αναπηρία, μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς. Τα στοιχεία είναι στενάχωρα. Ένα μεγάλο ποσοστό των σχολικών κτιρίων, δεν διαθέτει καν το ελάχιστο, δηλαδή ράμπα πρόσβασης.

Μετά την αποτύπωση της κατάστασης το Υπουργείο Παιδείας έδωσε οδηγίες στους Περιφερειακούς Διευθυντές Εκπαίδευσης να συνεργαστούν με τους Δήμους της περιοχής ευθύνης τους για την αντιμετώπιση και αποκατάσταση αυτού του ελλείμματος, με αφορμή τη σημαντική οικονομική ενίσχυση των Δήμων της χώρας μέσω του προγράμματος ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ΙΙ με τίτλο «Επισκευή, συντήρηση σχολικών κτιρίων & αύλειων χώρων και λοιπές δράσεις».

Το αναλυτικό πρόγραμμα στα γενικά σχολεία δεν είναι προσβάσιμο σε όλα τα παιδιά και δεν εκπαιδεύονται κατάλληλα οι εκπαιδευτικοί. Θα αλλάξει αυτό;

Υπάρχει πρόοδος σε αυτό το θέμα, καθώς το Υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) αφενός έχει υλοποιήσει έργο για την ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού, το οποίο ήδη είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ και μέρος αυτού  προγραμματίζεται να προσφέρεται και σε έντυπη μορφή στα σχολεία της χώρας, και αφετέρου σχεδιάζει την ανάπτυξη ενός εθνικού σχεδίου διαρκούς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών όπου μέρος αυτού θα περιλαμβάνει την επιμόρφωση και υποστήριξη των εκπαιδευτικών σε ζητήματα διαφοροποιημένης παιδαγωγικής και ενταξιακής εκπαίδευσης.

Η άρνηση του προέδρου των ιδιωτικών σχολείων να δεχτεί την υποχρέωση των ιδιωτικών να δέχονται ΑΜΕΑ είχε προκαλέσει την αντίδραση του υπουργού. Τι προβλέπει το νομοσχέδιο;

Τον περασμένο Αύγουστο το Υουργείο Παιδείας νομοθέτησε (ν. 4485/2018) το αυτονόητο δικαίωμα της ισότιμης πρόσβασης και στην ιδιωτική εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και προέβλεψε ρητά την απαγόρευση άρνησης εγγραφής των ανωτέρω μαθητών από τις διευθύνσεις των ιδιωτικών σχολείων γι αυτό το λόγο. Πράγματι, η αντίδραση του Συνδέσμου Ιδιωτικών Σχολείων, η οποία εκφράστηκε μέσω υπομνήματος, φανέρωσε επικίνδυνες νοοτροπίες αποκλεισμού και άρνησης αποδοχής του δικαιώματος για παροχή ίσων ευκαιριών των ατόμων με αναπηρία σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής και γι αυτό το λόγο ο κ. Γαβρόγλου επέστρεψε το υπόμνημα ως απαράδεκτο. Σε κάθε περίπτωση η παραπάνω ρύθμιση αποτελεί νόμο του κράτους και η απαρέγκλιτη εφαρμογή της είναι υποχρέωση όλων.

Γιατί δεν έχουμε μόνιμους εκπαιδευτικούς στην Ειδική Εκπαίδευση; Πως θα χτίσουν σχέση  τα παιδιά με τους εκπαιδευτικούς σε ένα περιβάλλον ρευστό;

Το Υπουγρείο Παιδείας έχει καταστήσει άμεση προτεραιότητα τη βελτίωση των συνθηκών εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές με κατεύθυνση τον ενταξιακό προσανατολισμό του εκπαιδευτικού συστήματος. Με στόχο την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση και την παροχή δυνατότητας φοίτησης κάθε μαθητή ή μαθήτριας στο κατάλληλο σχολικό πλαίσιο σε κάθε γωνιά της χώρας, έχει υπάρξει σειρά πρωτοβουλιών όπως: α) η ίδρυση και στελέχωση 570 νέων Τμημάτων Ένταξης στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 36 νέων Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, β) η αύξηση του προσλαμβανόμενου προσωπικού όλων των ειδικοτήτων, γ) ο καθορισμός του τρόπου υλοποίησης προγραμμάτων συνεκπαίδευσης μεταξύ μαθητών γενικών και ειδικών σχολείων και δ) η πρόβλεψη λειτουργίας ολοήμερου προγράμματος στα ειδικά σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Παρά ταύτα αποτελεί μεγάλο έλλειμα η απουσία μόνιμου εκπαιδευτικού προσωπικού στις δομές ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης καθώς μόλις το 30% των εργαζομένων στις παραπάνω δομές είναι μόνιμοι και το 70% είναι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί και μέλη του ειδικού εκπαιδευτικού και βοηθητικού προσωπικού. Η συνθήκη αυτή δεν επιτρέπει τη δημιουργία σταθερότητας στην εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία και γι αυτό το λόγο το Υπουργείο Παιδείας προτάσσει την κάλυψη θέσεων με μόνιμο προσωπικό κατά τους μελλοντικούς μόνιμους διορισμούς στην εκπαίδευση.

Σε ποιο ποσοστό χρηματοδοτείται από τα ΕΣΠΑ η Ειδική Αγωγή;

Καταρχήν πρέπει να σημειώσουμε ότι, κατά τα 2 τελευταία σχολικά έτη, η αύξηση του προσωπικού που εργάζεται σε όλες τις δομές που παρέχουν ειδική αγωγή και εκπαίδευση είναι εντυπωσιακή αν λάβουμε υπόψη μας τον σχεδόν διπλασιασμό των προσλήψεων προσωπικού αλλά και το δυσμενές δημοσιονομικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αυτό υλοποιήθηκε. Οι προσλήψεις αναπληρωτών στην ειδική αγωγή το σχ. έτος 2013-14 ήταν 6.308 ενώ κατά το τρέχον σχ. έτος έχουν φτάσει τις 11.838. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί με το 70% των εργαζομένων στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση και η δαπάνη αυτή καλύπτεται μέσω ΕΣΠΑ.

Αν επιτευχθούν όλοι οι στόχοι σας και τα σχολεία είναι πλέον από όλες τις απόψεις προσβάσιμα σε ΑΜΕΑ και συνεχίσει όλος ο δημόσιος χώρος μας να είναι απροσπέλαστος θα έχει γίνει μισή δουλειά. Συνεργάζεστε και με άλλα υπουργεία για το θέμα;

Υπάρχει διυπουργική επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των υπουργείων Επικρατείας, Παιδείας, Υγείας, Εσωτερικών και Κοινωνικής Πρόνοιας και αφορά σειρά ζητημάτων που καλύπτουν θέματα διασύνδεσης των υπηρεσιών υγείας, πρόνοιας και εκπαίδευσης, όπως η πρώιμη Παρέμβαση, η Διά Βίου Εκπαίδευση και Υποστήριξη των ΑμεΑ, η προσβασιμότητα και η εξασφάλιση του δικαιώματος για ισότιμη συμμετοχή σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής των ΑμεΑ.

Πρόσφατα έμειναν εκτός καταλόγου 154 εκπαιδευτικοί της ειδικής αγωγής εξαιτίας μιας προβληματικής διαδικασίας από την Περιφερειακή Διεύθυνση Αττικής. Οι κατάλογοι για το υπόλοιπο εκπαιδευτικό προσωπικό δεν έχουν βγει γεγονός που προκαλεί ανησυχία και σε άλλους εκπαιδευτικούς. Το υπουργείο παιδείας θα αναλάβει σχετική πρωτοβουλία; Τι έχετε να πείτε σε αυτούς τους εργαζομένους;

Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία η διαδικασία πρόσληψης αναπληρωτών Ειδικού Εκπαιδευτικού και Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού ενεργείται από τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης (ΠΔΕ) και τελεί υπό την εποπτεία του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ). Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι, όπως μας ενημέρωσε η ΠΔΕ Αττικής, ποσοστό άνω του 50% των απορριφθέντων μελών του Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού δεν κατέθεσαν το βασικό πτυχίο που απαιτείται για την πρόσληψή τους, επομένως ο αριθμός των απορριφθέντων για τυπικούς λόγους μη συμπλήρωσης όλων των πεδίων της σχετικής αίτησης-δήλωσης είναι κατά πολύ μικρότερος. Για το συγκεκριμένο θέμα, το Υπουργείο Παιδείας έχει επικοινωνήσει τόσο με την ΠΔΕ Αττικής όσο και με το ΑΣΕΠ και καταβάλλεται προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα όποια ζητήματα και να μην υπάρξουν αδικίες σε βάρος των εργαζομένων.