Καταλυτικά μέσα εδραίωσης της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης επανέρχονται στην ατζέντα της ΕΕ η οποία εξαγγέλλει θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις στους κανόνες λειτουργίας τους. Ζήτημα με την αξιολόγηση των χωρών που εντάσσονται στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης θέτει η Γαλλία.

Ads

Ισχυρή αφορμή για τον νέο κύκλο συζήτησης αποτέλεσε η τελευταία υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τον οίκο Moody’ s (αντίστοιχα κρίθηκε και η περίπτωση της Ισπανίας). Το θέμα έθεσε ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου, για να δηλώσει στη συνέχεια ο προεδρεύων της Ευρωζώνης Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ότι η συγκεκριμένη αξιολόγηση εξέπληξε πολλούς «ευρω-υπουργούς», ιδίως σε σχέση με τη χρονική στιγμή την οποία εκδηλώθηκε: λίγες ώρες πριν από την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής της 11ης Μαρτίου.

Κατόπιν εντολής του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωζώνης (Eurogroup), δια χειρός του αρμόδιου για θέματα εσωτερικής αγοράς Μισέλ Μπαρνιέ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει έως τον Ιούνιο προτεινόμενα μέτρα τα οποία θα αλλάζουν το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των οίκων αξιολόγησης σε ό,τι αφορά τις χώρες – μέλη του Ευρώ, με την επισήμανση ότι «οι τελευταίες ημέρες αναδεικνύουν πόσο σημαντικό είναι να υπάρξει μεγαλύτερη και καλύτερη ρύθμιση στην αγορά των οίκων αξιολόγησης».

Οι αλλαγές φέρονται να στοχεύουν στη μείωση της εξάρτησης από τις αξιολογήσεις, σε ένα μεγαλύτερο βαθμό διαφάνειας στο πλαίσιο του υπερσυγκεντρωμένου -όπως αυτός έχει διαμορφωθεί- τομέα, στην αντιμετώπιση θεμάτων σύγκρουσης συμφερόντων και στη βελτίωση των όρων αξιολόγησης που αφορά στο δημόσιο χρέος. Σε αυτό το πλαίσιο, η Κομισιόν θα επιδιώξει τα όποια μέτρα να συμβαδίζουν με τους αντίστοιχους κανόνες στις ΗΠΑ.

Νέα παρέμβαση Λαγκάρντ

Την ίδια ώρα, η υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Κριστίν Λαγκάρντ εξέφρασε την πεποίθηση ότι οι διεθνείς οίκοι δεν θα πρέπει να αξιολογούν την πιστοληπτική ικανότητα χωρών οι οποίες στηρίζονται από το μηχανισμό ΕΕ και ΔΝΤ, φέρνοντας το παράδειγμα της Ελλάδας.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Γαλλίδα υπουργός τοποθετείται αναφορικά με το «σκοτεινό» ρόλο τον οποίο φαίνεται να διαδραματίζουν οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης σε αυτή την εκτεταμένη οικονομική κρίση. Με παλαιότερες δηλώσεις της έχει φέρει στο προσκήνιο το ζήτημα εμπέδωσης «ηθικών κανόνων» στη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Ο ρόλος των οίκων αξιολόγησης

(απόσπασμα από παλαιότερο δημοσίευμα της Ημερησίας)

Οι οίκοι αυτοί αξιολογούν («διαβαθμίζουν») την πιστοληπτική ικανότητα κρατών, επιχειρήσεων και άλλων φορέων που εκδίδουν χρεόγραφα (π.χ. ομολογιακά δάνεια) με στόχο την άντληση κεφαλαίων από τις αγορές.

Η πιστοληπτική διαβάθμιση αντιστοιχεί στην πιστοληπτική αξιοπιστία, υπολογίζει δηλαδή την ικανότητα κάποιου να αποπληρώσει ένα δάνειο. Επηρεάζει δε άμεσα το επιτόκιο του δανείου, καθώς τα επιτόκια εξαρτώνται από το ρίσκο που συνεπάγεται η συγκεκριμένη επένδυση. Έτσι, ένα ομόλογο χαμηλής διαβάθμισης έχει υψηλό επιτόκιο (απόδοση) προκειμένου να προσελκύσει αγοραστές, αφού το ίδιο αποτελεί ούτως ή άλλως μια επισφαλή επένδυση. Αντιστρόφως, ένα ομόλογο υψηλής διαβάθμισης (π.χ. με αξιολόγηση AAA) προσφέρει μικρότερο επιτόκιο, αφού η επένδυση θεωρείται πολύ χαμηλού ρίσκου.

Κάθε οίκος αξιολόγησης έχει αναπτύξει το δικό του σύστημα διαβάθμισης για τους δανειζόμενους του Δημοσίου αλλά και για τις επιχειρήσεις. Η Fitch Ratings ανέπτυξε ένα σύστημα αξιολόγησης το 1924 που υιοθέτησε και η Standard & Poor’s. Το σύστημα αξιολόγησης της Moody’s είναι λίγο διαφορετικό. Μάλιστα, η Moody’s υποστηρίζει πως οι διαβαθμίσεις της ενσωματώνουν μια θεμελιωδώς ανώτερη προσέγγιση, που δεν αντικατοπτρίζει μόνο την πιθανότητα χρεοκοπίας αλλά και τη σοβαρότητα της ζημίας σε περίπτωση χρεοκοπίας.

Η Fitch Ratings και η Standard & Poor’s χρησιμοποιούν ένα σύστημα γραμμάτων, από το «AAA» (που δίδεται στους πλέον αξιόπιστους δανειολήπτες, που δεν παρουσιάζουν προβλέψιμο ρίσκο σε ό,τι αφορά τις μελλοντικές πληρωμές τόκων και κεφαλαίου) μέχρι το «D» (που δίδεται στους δανειολήπτες που έχουν ήδη αφήσει ακάλυπτες κάποιες υποχρεώσεις).

Η Moody’s ακολουθεί ένα σύστημα γραμμάτων και αριθμών, από το «Aaa» (για τους ποιοτικότερους τίτλους, με τον μικρότερο βαθμό ρίσκου), μέχρι το «C» που είναι και η χαμηλότερη διαβάθμιση που προβλέπει ο οίκος.

Για την ιστορία

Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s ιδρύθηκε το 1909 από τον Τζον Μούντι.

Αντιστοίχως, ο οίκος Fitch ιδρύθηκε από τον Τζον Νόουλς Φιτς το 1913.

Ο οίκος Standard & Poor’s είναι ο γηραιότερος όλων, καθώς η ιστορία του ξεκινά το 1860, από τον Χένρι Βάρνομ Πουρ. Ωστόσο, με τη σημερινή μορφή του υφίσταται από το 1941, μετά τη συγχώνευση του οικονομικού εκδοτικού οίκου Poor’s με τη Standard Statistics Bureau, που εξέδιδε ημερήσιους δείκτες για ενενήντα μετοχές που ο ιδρυτής της, Λούθερ Λι Μπλέικ, είχε αρχίσει να παρακολουθεί από το 1906.

Η Fitch είναι ο μικρότερος οίκος αξιολόγησης από τους «τρεις μεγάλους», καλύπτοντας πιο περιορισμένο μερίδιο της αγοράς από την S&P και τη Moody’s.

Η Standard & Poor’s καταρτίζει και παρακολουθεί και τους χρηματιστηριακούς δείκτες S&P, ενώ εκδίδει μια μεγάλη γκάμα χρηματοοικονομικών και επενδυτικών εκθέσεων.