Tα ευρήματα της νέας έρευνας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου σε 5.000 μαθητές καταδεικνύουν τους υπαρκτούς και εν δυνάμει κινδύνους της χρήσης του internet. Μιλώντας στο tvxs.gr η εκπρόσωπος Τύπου του Κέντρου Κατερίνα Ψαρουδάκη φωτίζει σημεία της πανελλήνιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε ένα εντυπωσιακό δείγμα 5.000 μαθητών ηλικίας 12-18 ετών καταγράφοντας τις διαδικτυακές συνήθειες των νέων για το σχολικό έτος 2021-2022.

Sexting και διαδικτυακή φήμη

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η πρακτική της ανταλλαγής πολύ προσωπικών φωτογραφιών (sexting) μεταξύ των εφήβων εμφανίζεται ιδιαίτερα διαδεδομένη καθώς 1 στα 4 παιδιά έχει δεχτεί προσωπικές φωτογραφίες κάποιου άλλου και το 6% παραδέχεται ότι έχει στείλει προσωπικές φωτογραφίες.

Όπως αναφέρει η έκθεση, αυτή η τάση σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι νέοι δεν ενδιαφέρονται και πολύ για το πως διαμορφώνεται η διαδικτυακή τους φήμη από όσα ανεβάζουν στο διαδίκτυο, είναι ένα πολύ ανησυχητικό στοιχείο. Η διαδικτυακή φήμη δεν απασχολεί το 53% των παιδιών και επιπρόσθετα ένα 23% απαντά «δεν ξέρω».

Εξηγώντας η εκπρόσωπος Τύπου Κατερίνα Ψαρουδάκη γιατί αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά ανησυχητικό προϊόντος του χρόνου, αναφέρει «ας φανταστούμε ότι είμαστε 40 χρόνων και στο διαδίκτυο κυκλοφορούν φωτογραφίες από τα «άγρια» χρόνια της εφηβείας μας. Πως μας κάνει αυτό να νιώθουμε στην παρούσα ζωή μας, στο παρόν οικογενειακό και επαγγελματικό περιβάλλον;» αναρωτιέται και υπογραμμίζει πως «σε κάποιες περιπτώσεις -και όχι σπάνια- τέτοιες φωτογραφίες μπορεί να αποτελέσουν τροχοπέδη στην επαγγελματική μας ζωή και ίσως και στην προσωπική μας».

Η ίδια προσθέτει επίσης πως «η διαρροή προσωπικών δεδομένων ανηλίκων μπορεί να αποβεί επικίνδυνη αναφορικά με περιπτώσεις παρενόχληση των παιδιών από επιτήδειους».

Σημειώνεται ότι το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου από το 2016 παρέχει ενημέρωση, βοήθεια και υποστήριξη σε μικρούς και μεγάλους χρήστες του διαδικτύου υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας. Είναι επίσημος εκπρόσωπος στην Ελλάδα των Πανευρωπαϊκών Οργανισμών INSAFE / INHOPE που χαράσσουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα ασφαλές και ποιοτικό διαδίκτυο καθώς και ο αναγνωρισμένος εκπρόσωπος της Ελλάδας για το Expert Group on Safer Internet for Children της Κομισιόν.

Δεν μιλάνε τα παιδιά

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το στοιχείο ότι μόνο το 35% των παιδιών που έπεσε θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού απευθύνθηκε σε κάποιον ενήλικα για βοήθεια. «Δυστυχώς οι έρευνες επαναλαμβάνουν αυτό το εύρημα: τα παιδια δυσκολεύονται να μοιραστούν αυτό που τους συμβαίνει με κάποιον ενήλικα» τονίζει η κα Ψαρουδάκη.

«Θα λέγαμε ότι οι λόγοι είναι πολυπαραγοντικοι. Κάποια παιδιά αναφέρουν ότι δυσκολεύονται να εμπιστευτούν ενήλικες καθώς νιώθουν ότι δεν τους καταλαβαίνουν ενώ αλλά αναφέρουν ότι φοβούνται τυχόν τιμωρίες (π.χ στέρηση κινητού) και κάτι τέτοιο είναι δυσβάσταχτο για έναν έφηβο. Υπάρχουν παιδιά που αναφέρουν ότι δεν θέλουν να επιβαρύνουν τους ήδη φορτισμένους γονείς τους με ένα επιπλέον πρόβλημα» υπογραμμίζει.

Αισθάνονται παντοδύναμοι

Παρά το γεγονός ότι τα παιδιά θεωρούν την αποκάλυψη των προσωπικών δεδομένων και την επαφή με αγνώστους τους δυο μεγαλύτερους κινδύνους στο διαδίκτυο, την ίδια ώρα ένα στα δυο παιδιά συνομιλεί με αγνώστους και κάνει φίλους μέσω διαδικτύου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι έφηβοι νιώθουν «παντοδύναμοι» όπως λέει η Κατερίνα Ψαρουδάκη.

«Μπορεί να αναγνωρίζουν θεωρητικά ότι κάτι είναι επικίνδυνο όμως την ίδια στιγμή μπορεί να νιώθουν ότι τίποτα κακό δεν θα συμβεί στους ίδιους ή ότι ακόμα και αν τους συμβεί οι ίδιοι είναι πολύ δυνατοί για να το αντιμετωπίσουν. Οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές στην εφηβεία έχουν συνήθως αυτή τη βάση. Στο διαδίκτυο βέβαια υπάρχει ένα ακόμα στοιχείο που επιβαρύνει την κατάσταση και αναφερόμαστε στην έλλειψη αναστολής που δημιουργεί το μέσο προσδίδοντας έτσι μια ψεύδη αίσθηση ασφαλείας» εξηγεί.

Αλληλοϋποστήριξη 

Μια άλλη τάση που φαίνεται να κερδίζει διαρκώς έδαφος τα τελευταία χρόνια είναι η εμφάνιση του μισαλλόδοξου λόγου στο διαδίκτυο (ρητορική μίσους). Το 34% των παιδιών δηλώνει ότι έχει συναντήσει μισαλλόδοξο λόγο στο διαδίκτυο.Tο 6% των παιδιών δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού με τα κορίτσια να υπερτερούν σε αριθμό από τα αγόρια και το 13% των παιδιών δηλώνει έχει γίνει μάρτυρας εκφοβισμού. Ένα στα τέσσερα παιδιά δηλώνει ότι κάποια στιγμή στο διαδίκτυο κάποιος το προσέγγισε με κακόβουλο σκοπό. Από αυτά το 3% έπιασε κουβέντα μαζί του για να δει τις προθέσεις του.

Ωστόσο, το ενθαρρυντικό είναι ότι η πλειοψηφία των παιδιών που έχουν παρατηρήσει να εκφοβίζεται κάποιος φίλος/γνωστός τους (13%)  δεν αδιαφόρησε, αλλά προσπάθησε να στηρίξει το θύμα ιδιωτικά. Επίσης, τα παιδιά και οι νέοι φαίνεται ότι δε διστάζουν να μπλοκάρουν (block) κάποιον ή κάτι που τους έχει αναστατώσει στο διαδίκτυο δεν προχωράνε όμως τόσο εύκολα σε καταγγελία (report).

Ένα άλλο στοιχείο στο οποίο θα πρέπει να δοθεί έμφαση είναι ότι αν κάτι συμβεί στο διαδίκτυο, το 62% των παιδιών θα ζητήσει βοήθεια από τους γονείς του, το 21% από κάποιον φίλο, ένα 13% θα το αντιμετωπίσει χωρίς να ζητήσει βοήθεια και μόνο ένα 4% θα απευθυνθεί σε κάποιον εκπαιδευτικό. Ένας νέος μπορεί χρησιμοποιήσει συνδυαστικούς τρόπους για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. «Ένας έφηβος μπορεί να μπλοκάρει έναν χρήστη που τον παρενοχλεί και ταυτόχρονα να θεωρεί σωστό να το πει στους γονείς του» αναφέρει η εκπρόσωπος Τύπου του Κέντρου.

Για την κα Ψαρουδάκη, για να υπάρξει ορθή διαχείριση της κατάστασης χρειάζεται να ανοίξει ο δίαυλος επικοινωνίας γονέα παιδιού και να επενδύσουμε πολύ στη μεταξύ τους σχέση. «Ακρογωνιαίος λίθος για όλα τα προβλήματα της εφηβείας αποτελεί η σχέση εμπιστοσύνης γονέα παιδιού. Μόνο μέσα από αυτή τη σχέση μπορούμε να μειώσουμε την αντίσταση του εφήβου και να περάσουμε την εμπειρία μας και την συμβουλή μας ΚΑΙ στο διαδικτυακό κόσμο» καταλήγει η ίδια.