Αν και έχουν περάσει μόλις δέκα ημέρες, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ήδη αλλάξει το πρόσωπο της Ευρώπης, σαφώς προς το χειρότερο, κατά κοινή διαπίστωση. Πέρα από τις μάχες στην Ουκρανία, μία από τις χώρες που προβλήθηκαν περισσότερο στην πολεμική σκακιέρα είναι η Τουρκία, η οποία φαίνεται να επωφελήθηκε από τους ισχυρούς δεσμούς τόσο με τη Μόσχα όσο και με το Κίεβο.

Η τακτική ισορροπίας της Άγκυρας μεταξύ των δύο εταίρων της, παρότι μέλος του ΝΑΤΟ και παρά την πίεση των Δυτικών να διαλέξει επιτέλους πλευρά, καλά κρατεί, αναδεικνύοντας τον Ερντογάν σε έναν δυνατό παίκτη, κάθε άλλο παρά απομονωμένο, όπως συχνά παρουσιάζεται στην Ελλάδα.

Η Τουρκία ήταν από τις χώρες του ΝΑΤΟ που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ενώ την ίδια στιγμή πουλάει στην Ουκρανία τα τουρκικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη (Bayraktar). Η Μόσχα διατηρεί σταθερή και στενή επικοινωνία με την Άγκυρα, ενώ ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμι Ζελένσκι όχι μόνο δεν έδειξε να δυσαρεστείται από τις σχέσεις Ερντογάν-Πούτιν αλλά αντίθετα, όπως δήλωσε, τις θεωρεί εποικοδομητικές.

Σχεδόν έπλεξε το εγκώμιο του Ερντογάν, απευθύνοντάς του κι ένα «μεγάλο ευχαριστώ», αναγνωρίζοντας όχι μόνο τη μέχρι σήμερερα συνεισφορά του, αλλά και το ρόλο διαμεσολαβητή που μπορεί να αναλάβει. 

Θα πληρώσει την ουδετερότητά του ο Ερντογάν ή θα ωφεληθεί; Τι θα «θερίσει» η απόφαση του Κ. Μητσοτάκη για ανοιχτή ρήξη με τη Ρωσία; Τι αλλαγές φέρνει ο πόλεμος και ποια μπορεί να είναι η επόμενη μέρα; Συζητάμε με τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Σωτήρη Ρούσσο, ο οποίος παράλληλα υπογραμμίζει στο tvxs.gr τις ιδιαίτερες ανησυχίες του για την κατάσταση.

Ο Ερντογάν αναδεικνύεται σε σημαντικό παίκτη στην ευρωπαϊκή γεωπολιτική; Είναι απομονωμένος ή επιτήδειος ουδέτερος; Θα πληρώσει μακροπρόθεσμα την ουδετερότητά του ή θα ωφεληθεί ο ίδιος και το εθνικό συμφέρον της Τουρκίας;

«Ο Ερντογάν αλωνίζει, άσχετα από τι θέλουν να βλέπουν ή να παρουσιάζουν τα ελληνικά μμε. Αυτά περί απομονωμένου Ερντογάν είναι ανοησίες. Οποιοσδήποτε νοήμων ανεξαρτήτου κομματικής τοποθέτησης δεν μπορεί να τις αποδεχτεί. Είναι θέμα κοινής λογικής. Σε όποιον λέει το αντίθετο, απαντά η ομιλία του Ζελένσκι» υποστηρίζει ο Σωτήρης Ρούσσος και εξηγεί.

«Μια χώρα σαν την Τουρκία, η οποία βρίσκεται σε απόλυτα νευραλγικό σημείο, η οποία συνορεύει με την περιφέρεια της Ρωσίας, με παραδοσιακές σχέσεις με τη Ρωσία, αν και όχι πάντα φιλικές, η γραφειοκρατία και η διπλωματία έχουν μνήμη, έχουν πίσω τους δυόμιση αιώνες συναλλαγών, αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι όλα αυτά είναι κτήμα της Τουρκίας και επηρεάζουν τις κινήσεις της.

Προφανώς και η ουδετερότητα της Τουρκίας θα την βγάλει κερδισμένη. Πάντα η ουδετερότητα της Τουρκίας την ωφελούσε. Πλήρωσε ποτέ η Τουρκία την ουδετερότητά της στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο, ή τις ιδιότυπες σχέσεις της με τη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου; Πλήρωσε ποτέ η Τουρκία το γεγονός ότι δεν συμμετείχε και δεν επέτρεψε στους Αμερικανούς τη χρήση της αεροπορικής Βάσης Ιντσιρλίκ κατά τη διάρκειας της εκστρατείας των ΗΠΑ στο Ιράκ; Μόνο κέρδη είχε με διάφορους τρόπους».

Η ελληνική πλευρά μετά την απόφαση του κ. Μητσοτάκη για στρατιωτική βοήθεια στους Ουκρανούς και τη γραμμή του «προκεχωρημένου φυλάκιου της Δύσης προς Ανατολάς» θα βγει επίσης μακροπρόθεσμα ωφελημένη;

«Η απόφαση του Έλληνα πρωθυπουργού κρίνεται εκ του αποτελέσματος. Καταρχάς δεν τον ανέφερε ο Ζελένσκι. Η Ελλάδα δυστυχώς παρά τις κινήσεις που έκανε τα τελευταία χρόνια και παρότι από τη δεκαετία του ’80 έχει παίξει σημαντικούς διαμεσολαβητικούς ρόλους, δεν έχει μπει στο πετσί αυτού του ρόλου, δεν τον έχει πιστέψει. Και κάποιες κυβερνήσεις, όπως η σημερινή, δεν τον πιστεύουν καθόλου.

Έτσι ακολουθεί απλώς τη γραμμή των μεγάλων συμμάχων της. Τίποτα άλλο. Τελεία. Αυτό δεν είναι καλό. Και εν πάση περιπτώσει δεν ανεβάζει το κύρος της χώρας. Κι όταν δεν ανεβαίνει το δικό σου κύρος κι ανεβαίνει το κύρος της αντίπαλης χώρας το πρόβλημα είναι σημαντικό.

Ποιος πιστεύει ότι σε μια κρίση Ελλάδας – Τουρκίας, ανάλογη των Ιμίων για παράδειγμα, κάποιος από τους δυτικούς συμμάχους μας θα θυμηθεί τα κατασχεμένα καλάζνικοφ που στείλαμε στους Ουκρανούς και θα έρθει εδώ με το ναυτικό και την αεροπορία του να μας βοηθήσει; Ελπίζω ότι δεν υπάρχει κανένας διπλωμάτης που να πιστεύει κάτι τέτοιο.

Αντίθετα, οι Ρώσοι δεν θα το ξεχάσουν. Το εκλαμβάνουν προφανώς ως εχθρική κίνηση και μπορεί να μην είμαστε ένα εχθρικό κράτος γι αυτούς αλλά σίγουρα δεν θα σπεύσουν και να μας βοηθήσουν. Αν αύριο το πρωί γινόταν μια κρίση μεταξύ Ελλάδας Τουρκίας και η Τουρκία ζητούσε κάποιους αεροδιαδρόμους από τη Ρωσία κι εμείς κάναμε έκκληση στη Ρωσία να μην τους δώσει, τι λέτε πως θα γινόταν;

Ήταν αναπόφευκτο για την ελληνική κυβέρνηση;

«Σαφώς και όχι. Θα μπορούσαμε να στείλουμε σημαντική και ωφέλιμη ανθρωπιστική βοήθεια, κανείς δεν θα έλεγε ότι με αυτόν τον τρόπο δεν βοηθάμε. Το να στείλεις κατασχεμένα καλάσνικοφ, τα οποία δεν ξέρεις πότε και σε ποιους θα φτάσουν δεν είναι ούτε σώφρων ούτε ωφέλιμο».

Γενικότερα, έχουμε μπει σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο, όπως λένε αρκετοί;

«Όχι γιατί δεν έχουμε συνασπισμούς. Τουλάχιστον για την ώρα. Η Ρωσία δεν έχει συγκροτήσει κάποιον συνασπισμό δυνάμεων, υπάρχουν ελάχιστες χώρες που είναι κοντά στη Ρωσία, όπως η Συρία, η Βενεζουέλα, κάποιες από την κεντρική Ασία αλλά δεν έχει συγκροτήσει ικανό συνασπισμό.

Επίσης η Ρωσία δεν είναι Σοβιετική Ένωση, δεν είναι υπερδύναμη, έχει ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο που την κάνει υπερδύναμη στρατιωτικά αλλά γενικά είναι μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη. Αν συγκροτηθεί ένας χώρος όπου θα είναι και η Κίνα μέσα, πιθανόν και η Ινδία, το Ιράν και άλλες χώρες, τότε ναι θα μιλήσουμε για συνασπισμό αλλά κατά τη γνώμη μου είμαστε μακριά από αυτό. Δεν βλέπω αυτές τις δυνάμεις να είναι πρόθυμες να εισέλθουν σε μια συμμαχία με τη Ρωσία και μάλιστα με τη Ρωσία ηγέτιδα. Αν κάποιος ηγηθεί ενός τέτοιου συνασπισμού κάποια στιγμή, νομίζω θα είναι η Κίνα».

Τι είναι αυτό που εσάς, ως παρατηρητή και γνώστη, σας ανησυχεί ιδιαίτερα;

«Με ανησυχεί εντονότερα το γεγονός ότι ο πόλεμος συνεχίζεται κι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε τέλμα, διατηρώντας έναν πόλεμο χαμηλής έντασης και μια ανοιχτή πληγή στην Ευρώπη και το γεγονός των συνεχών κυρώσεων, που θα μας οδηγήσει αναπόφευκτα σε μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση και φτωχοποίηση, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα με ήδη φτωχοποιημένο πληθυσμό.

Τέλος δεν βλέπω ποια μπορεί να είναι η πύλη εξόδου από αυτόν τον πόλεμο. Η ήττα της Ρωσίας δεν φαίνεται, ο τεμαχισμός της Ουκρανίας είναι πάρα πολύ κακό σενάριο, η αποδοχή από τους Δυτικούς μιας ουδέτερης Ουκρανίας εξαιρετικά δύσκολο, διότι θα είναι σαν να επιβεβαιώνουν την εισβολή του Πούτιν. Αν και για μένα το τελευταίο είναι η μόνη λύση, απαιτώντας βέβαια από τον Πούτιν να αποχωρήσει από όλα τα εδάφη της Ουκρανίας.

Η Δύση μπορεί να μην μπήκε σε αυτή τη σύγκρουση στρατιωτικά αλλά σε όλους τους άλλους τομείς μπήκε πολύ επιθετικά. Επειδή οι δυτικές κυβερνήσεις αυτήν τη στιγμή δεν αντέχουν να στείλουν στρατεύματα επιχειρούν να στραγγαλίσουν οικονομικά τη Ρωσία, αυτό όμως το κάνουν εις βάρος των λαών τους, αυτοί θα πληρώσουν το λογαριασμό».