Άτυπη «ρήτρα» προσφυγικού στην εφαρμογή του Μνημονίου διεκδικεί ο Αλέξης Τσίπρας, δοκιμάζοντας – όχι χωρίς ρίσκο – τις νέες ισορροπίες και συμμαχίες στον άξονα των δανειστών.

Ο πρωθυπουργός επιλέγει πλέον τη στρατηγική της ευθείας σύνδεσης του βάρους που αίρει η Ελλάδα στο προσφυγικό με το αίτημα για χαλάρωση του κλοιού της μνημονιακής λιτότητας – μια στρατηγική, που ο Αλέξης Τσίπρας επιβεβαίωσε με τον πιο καθαρό τρόπο χθες, ενώπιον του προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς.

«Είναι ένα δίκαιο αίτημα», έλεγε χαρακτηριστικά χθες το βράδυ κυβερνητικός παράγοντας σημειώνοντας: «Δεν είναι ανταλλαγή, είναι η ηθική επιταγή να στηριχθεί μια κοινωνία που τιμά τον ανθρωπισμό, όντας η ίδια σε βαθιά ανθρωπιστική κρίση».

Την ηθική διάσταση του θέματος επέλεξε να τονίσει και ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας όταν συνέδεσε το προσφυγικό με τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας και τον ΦΠΑ στα νησιά, στις κοινές του δηλώσεις με τον Μάρτιν Σουλτς στο Μαξίμου: «Πρέπει να δούμε ζητήματα που, πέραν μιας οικονομικής βαρβαρότητας εμπίπτουν και σε ένα σκέλος ηθικής», είπε, προσθέτοντας: «Την ίδια στιγμή που οι νησιώτες μας ανοίγουν την αγκαλιά τους στα κύματα των προσφύγων, η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να αυξήσει τον ΦΠΑ στα νησιά. Την ίδια στιγμή που εμείς θα κάνουμε το καθήκον μας και θα δημιουργήσουμε τις καλύτερες προϋπουθέσεις ώστε αυτοί οι άνθρωποι να έχουν στέγη έστω και προσωρινή, η κυβέρνηση δέχεται πιέσεις, ακόμα και παράλογες απαιτήσεις, σχετικά με την άρση της προστασίας της πρώτης κατοικίας».

«Ναι» από τον Σουλτς, επιφυλάξεις από Μοσκοβισί

Σε πρώτο χρόνο, το μήνυμα Τσίπρα δείχνει να συναντά τη στήριξη του Μάρτιν Σουλτς και μια «θετική ουδετερότητα» από την πλευρά της Κομισιόν.
Σύμφωνα με πηγές του Μαξίμου, ο Μάρτιν Σουλτς αναγνώρισε ότι η Ελλάδα «δεν μπορεί να βρίσκεται υπό πίεση, δεδομένου του βάρους που σηκώνει στο προσφυγικό ζήτημα». Ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, μάλιστα, παρέπεμψε ευθέως και στη «ρήτρα εξαίρεσης από το Σύμφωνο Σταθερότητας – δηλαδή τη ρήτρα χαλάρωσης της λιτότητας και των δημοσιονομικών κανόνων για χώρες οι οποίες αντιμετωπίζουν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης: «Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση. ‘Εχω θέσει επανειλημμένα το θέμα ότι στο σύμφωνο σταθερότητας υπάρχει η πρόβλεψη ότι σε περίπτωση ιδιαίτερων καταστάσεων, μπορεί να δείχνει κανείς ελαστικότητα. Και στην περίπτωση αυτή πρόκειται για μια τέτοια κατάσταση», είπε χαρακτηριστικά ο Μάρτιν Σουλτς σε  συνέντευξή του στο ΑΠΕ.

Είναι η ίδια πρόβλεψη που πρώτοι είχαν επικαλεστεί δημοσίως ο Πιερ Μοσκοβισί και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, με τον γάλλο επίτροπο ωστόσο να τηρεί πιο συγκρατημένη στάση κατά την εν Αθήναις παρουσία του. Στην πράξη, ο Πιερ Μοσκοβισί δεν απέκλεισε μεν μια δημοσιονομική ελάφρυνσης της Ελλάδας λόγω των «έκτακτων συνθηκών» που διαμορφώνει το προσφυγικό, έθεσε όμως σαφώς ως προϋπόθεση και προτεραιότητα την εφαρμογή των περίφημων προαπαιτούμενων και το κλείσιμο της αξιολόγησης.

Ο νέος διχασμός στο Eurogroup

Η στάση αυτή, των λεπτών ισορροπιών, που τηρεί η Κομισιόν εκπορεύεται από τον (νέο) διχασμό εντός της ομάδας των δανειστών για την αντιμετώπιση του ελληνικού ζητήματος. Σύμφωνα με πληροφορίες από κοινοτικές πηγές, ο σκληρός άξονας του Eurogroup έχει φθάσει να εισηγείται ακόμη και εξαίρεση της Ελλάδας από μια ενδεχόμενη, γενική χαλάρωση του κανόνα της λιτότητας για τις χώρες που δέχονται τα μεγαλύτερο βάρος του προσφυγικού, όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Το βασικό επιχείρημα των υποστηρικτών αυτής της άποψης είναι πως η οποιαδήποτε κίνηση ευελιξίας προς την Αθήνα «θα γίνει το άλλοθι νέου δημοσιονομικού εκτροχιασμού από μια κυβέρνηση που, ούτως ή άλλως, δεν πιστεύει στο πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων».

‘Ετερος παράγοντας που κάνει αμφίρροπη την διαπραγμάτευση, είναι το γεγονός πως για το ελληνικό πρόγραμμα δεν αποφασίζει μόνον το Eurogroup αλλά και το ΔΝΤ. Και το Ταμείο, ουδεμία αγωνία και ανησυχία έχει για τις ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις του προσφυγικού στην Ευρώπη – αντιθέτως, παραμένει ο πιο σκληρός εκφραστής των πιέσεων προς την Αθήνα για τουλάχιστον ένα από τα πλέον εύφλεκτα κοινωνικά θέματα, το ασφαλιστικό.

Μπροστά σ’αυτό το τοπίο η κυβέρνηση αποφασίζει να δοκιμάσει τα όρια των νέων συμμαχιών της στην Ευρώπη, διεκδικώντας σε πρώτο χρόνο τουλάχιστον, την «κοινωνικά δίκαιη λύση» για τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας και επαναφέροντας στο τραπέζι και το θέμα του αυξημένου ΦΠΑ στα νησιά.

Το πλεονέκτημα σ’ αυτήν τη μάχη είναι ότι τουλάχιστον η Κομισιόν, η Γαλλία, οι ευρωσοσιαλιστές και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν επιθυμούν να διακινδυνεύσουν ούτε πολιτική, ούτε τραπεζική αστάθεια στην Ελλάδα και δείχνουν κατ’ αρχήν προθυμία να στηρίξουν, υπό όρους έστω, την Αθήνα. Το ρίσκο είναι πως, απέναντι στο ναρκοπέδιο της φράξιας Σόιμπλε, το «όπλο» του προσφυγικού μπορεί να εξαντληθεί σε ελάσσονα δημοσιονομικά ανταλλάγματα δίνοντας άλλοθι στους πιστωτές για νέες, πιο σκληρές απαιτήσεις στα μείζονα…