«Ο ηθικός πανικός και η επένδυση στην τεχνολογία επιτήρησης ή την αυστηροποίηση των ποινών στα σχολεία, δεν αποδίδουν πουθενά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι ΗΠΑ. Για να μπεις στα σχολεία περνάς από ανιχνευτή μετάλλων και ένοπλες φυλάξεις. Και είναι πρώτοι στα κρούσματα βίας από παιδιά» λέει στο tvxs ο ψυχίατρος Γιώργος Νικολαϊδης, διευθυντής του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, ο οποίος υποστηρίζει πως καμία έρευνα δεν επιβεβαιώνει πως έχουν αυξηθεί τα κρούσματα σχολικού εκφοβισμού στη χώρα.

Αφορμή για τη συνέντευξη, τα νέα μέτρα που ανακοίνωσε το Υπ. Παιδείας για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού τα οποία δίνουν έμφαση στην αυστηροποίηση των ποινών. Το σχολείο θα μπορεί να δίνει αποβολές μέχρι και 5 ημέρες ενώ σήμερα δίνει έως 2 και να αποφασίζει για αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος του μαθητή, μάλιστα με απλή γνώμη συμβούλου εκπαίδευσης και χωρίς σύμφωνη γνώμη ΚΕΔΑΣΥ.

Ανάμεσα στα τιμωρητικά μέτρα και ο αποκλεισμός από δράσεις, πολιτιστικές ή αθλητικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικές εκδρομές/μετακινήσεις (δεν υπήρχε) από Σύλλογο Διδασκόντων. Από τον Σεπτέμβρη επίσης θα απαγορεύεται η διαγραφή απουσιών από τον σύλλογο διδασκόντων με συγκεκριμένες εξαιρέσεις.

Όσον αφορά στην ανάγκη ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών ο υπουργός κ. Πιερρακάκης δήλωσε πως «…η γενική οδηγία η οποία υπήρξε και η πράξη η οποία υπήρξε τα τελευταία χρόνια, ήταν ο διπλασιασμός του αριθμού των Ψυχολόγων και των Κοινωνικών Λειτουργών στα σχολεία περίπου από 2.000 στις 4.000. Θα επενδύσουμε ακόμη περισσότερο σ αυτό και θα μας δώσει τη δυνατότητα να έχουμε μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κάλυψη των σχολείων με Ψυχολόγους και Κοινωνικούς Λειτουργούς».

Δεν υπάρχει αύξηση των κρουσμάτων bullying. Ποιον εξυπηρετεί ο ηθικός πανικός;

«Σε αντιδιαστολή με την δημόσια συζήτηση που θεωρεί δεδομένο ότι υπάρχει αύξηση κρουσμάτων και χρειάζονται επιπρόσθετα μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου, είναι οι έρευνες που δεν δείχνουν κάτι τέτοιο» λέει ο Γ. Νικολαϊδης.

«Αν κανείς δει τα πρόσφατα στοιχεία του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών που μετράει το φαινόμενο από το 1998, -έρευνα που γίνεται με τη μεθοδολογία που ακολουθείται σε όλο τον κόσμο- θα διαπιστώσετε ότι το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού στη χώρα μας ποσοτικά, παρουσίασε αύξηση στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης (2009 – 2012). Έπειτα τα ποσοστά έμειναν σταθερά και την τελευταία δεκαετία πέφτει. Και τις απαντήσεις αυτές παίρνουμε και όσον αφορά τα παιδιά που αναφέρουν πως υπήρξαν θύτες και από τα θύματα.

Το λέω γιατί ο αυτός ο ηθικός πανικός ότι απειλούνται τα παιδιά από έκρηξη βίας που προσπαθούν να περάσουν, ελέγχεται όσον αφορά τα πραγματολογικά χαρακτηριστικά. Το ίδιο προκύπτει κι από στοιχεία της Eurostat για την παραβατικότητα ανηλίκων. Υπήρξε αύξηση στην οικονομική κρίση μετά σταθεροποιήθηκε».

Πού οδηγεί η αυστηροποίηση των ποινών όταν μιλάμε για παιδιά και νέους;

«Όπως είπα και νωρίτερα, όχι στην καταπολέμηση της όποιας βίας υπάρχει. Αυτό είναι γνωστό, ανέφερα το παράδειγμα των ΗΠΑ. Πιστεύετε ότι ένα παιδί δεν θα ασκήσει σχολικό εκφοβισμό γιατί θα φοβηθεί την 5ήμερη αποβολή ενώ δεν φοβόταν την 3ήμερη;

Η επιχειρηματολογία μπάζει σε κάθε βήμα. Η αστηροποίηση του πλαισίου πουθενά δεν λειτούργησε, από Ευρώπη έως Αμερική. Καταλήγοντας λέω πως ούτε αύξηση έχουμε, ούτε αντιμετωπίζεται έτσι η βία.

Μάλλον πρέπει να αναζητηθούν αλλού τα αίτια αυτής της πρακτικής αυστηροποίησης».

Τα δελτία ειδήσεων προβάλλουν κάθε λίγο συμμορίες ανηλίκων και διαπιστώνεται η δράση τους και από γονείς. Είναι κάτι νέο αυτό, δεν είναι;

«Δεν ισχύει ότι δεν κυκλοφορούσαν παλιά παιδιά με μαχαίρια. Επίσης όλα αυτά τα παιδιά δεν μπήκαν στον χώρο του ποινικού εγκλήματος μεγαλώνοντας.

Υπάρχει διαστρέβλωση πραγματικότητας στην οποία στηρίζεται αυτή η επιχειρηματολογία. Αν δεν φύγουμε από τη διαστρέβλωση δεν θα αντιμετωπίσουμε τη βία που υπάρχει».

Ποιες ήταν οι συνέπειες στον ψυχισμό και τη συμπεριφορά των παιδιών στις χώρες που εφαρμόστηκε αυστηροποίηση των ποινών;

«Αυτό οδηγεί σε αύξηση βίας. Τα παιδιά νιώθουν, ότι ο ένας απειλεί τον άλλο. Ότι ο διπλανός είναι απειλή, άρα θα αυξηθούν τα κρούσματα βίας στα σχολεία. Ο φοβισμένος επιτίθεται αυτό ισχύει στα ζώα και στον άνθρωπο και στην κοινότητα».

Η αυστηροποίηση όσον αφορά τη χρήση των κινητών τηλεφώνων θα αποτρέψει κάτι;

«Το μόνο κομμάτι σχολικού εκφοβισμού που αυξάνεται στην Ελλάδα, είναι ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός. Υπό αυτή την έννοια, το κινητό είναι ένα μέσο άσκησης. Όμως σε έναν φόνο δεν φταίει το μαχαίρι φταίει ο δολοφόνος . Ό,τι ότι γίνεται διαμέσου κινητού μπορεί να γίνει και με άλλους τρόπους. Το ότι χρησιμοποιείται σαν μέσο, έχει να κάνει με το ότι γενικεύεται η χρήση στα παιδιά. Το χρησιμοποιούν για φλερτ, για μάθημα, για πρόκληση οδύνης».

Οι σημερινοί έφηβοι γεννήθηκαν μέσα στην κρίση, μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον απανωτών κρίσεων και στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουν πως είναι να ζει κανείς σε μια πιο ασφαλή κοινωνία. Είναι τελικά κοινωνικά τα αίτια του φαινομένου ή υπάρχουν κι άλλες ερμηνείες;

«Τα παιδιά αυτά δεν έχουν ζήσει εκτός κρίσης όπως σωστά λέτε. Αυτό που αλλάζει είναι το ποιοτικό στοιχείο.

Τα λιγότερα κρούσματα που έχουμε σήμερα σε σχέση με το 2010, έχουν σκληρότητα και αναλγησία και αυτό, το αποδίδω στις κρίσεις. Δεν έχουν ζήσει την επαγγελία ότι αύριο η ζωή θα είναι καλύτερη.

Και στην οικονομική αλλά και στην υγειονομική κρίση, πρυτάνευσε το «αποσυνδέσουν από τον διπλανό σου». Στην πανδημία ακόμα χειρότερα, ο άλλος εμφανιζόταν ως κίνδυνος για σένα.

Διαβρώσαμε την ικανότητα των παιδιών να βλέπουν στον άλλο την ικανοποίηση των αναγκών τους. Είπαμε: ο διπλανός είναι ανταγωνιστής ή θανάσιμη απειλή. Και μας κάνει εντύπωση που δείχνουν τώρα αναλγησία μεταξύ τους».