Από τον προσεχή Ιούνιο αναμένεται να ξεκινήσει το νέο σύστημα επιλογής προϊσταμένων στο Δημόσιο σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Το σχετικό νομοσχέδιο βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση από την Πέμπτη φέρνοντας αλλαγές στο παρόν καθεστώς, κριτική και αντιδράσεις. Η Ένωση αποφοίτων της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης (ΕΝΑΠ) θεωρεί ότι το συγκεκριμένο σχέδιο «δεν αποτελεί μεταρρύθμιση» ενώ με την εφαρμογή του «ελλοχεύει ο κίνδυνος της ολικής επαναφοράς του κομματικού κράτους». Από την πλευρά του ο καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και βραβευμένος για το έργο του Παναγιώτης Καρκατσούλης τονίζει  ότι ενώ η βασική στόχευση του νομοσχεδίου είναι σωστή η εφαρμογή του είναι εξόχως προβληματική ιστορία.

Βάσει του νέου συστήματος καταργούνται κριτήρια όπως η επετηρίδα και η μοριοδότηση. Επιπλέον μειώνει τη σημασία των τυπικών προσόντων που εξετάζονται μόνο κατά το πρώτο στάδιο προκειμένου να διαπιστωθεί αν οι υποψήφιοι πληρούν τα βασικά στοιχεία που περιγράφονται στην προκήρυξη της θέσης. Ακολουθούν γραπτές εξετάσεις και συνέντευξη στην οποία θα δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα.

Στη διαδικασία θα συμμετέχει ο ΑΣΕΠ αλλά και ιδιώτες αξιολογητές. Ανάλογα με τη θέση θα κυμαίνεται το ποσοστό της βαθμολογίας που θα προκύπτει από τις γραπτές εξετάσεις και τη συνέντευξη. Για τις θέσεις των γενικών διευθυντών η βαθμολογία θα προκύπτει κατά 30% από τις γραπτές εξετάσεις και κατά 70% από τη συνέντευξη, για τους διευθυντές η αναλογία θα είναι αντίστοιχα 40%-60%, ενώ για τους τμηματάρχες θα είναι 50%-50%. Δηλαδή όσο ανώτερη η θέση τόσο πιο αυξημένος ο ρόλος της συνέντευξης.

Στόχος είναι το νομοσχέδιο θα κατατεθεί άμεσα στη Βουλή και να ξεκινήσει η εφαρμογή του προκειμένου μέχρι τον Φεβρουάριου του 2016 να έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες για την ανάδειξη των επικεφαλής της Δημόσιας Διοίκησης, δηλαδή 1.848 προϊσταμένων, 81 γενικών διευθυντών, 383 διευθυντών και 1.384 τμηματαρχών.

Επιφυλάξεις και αντιδράσεις για την εφαρμογή του νόμου

«Η βασική στόχευση του νόμου είναι σωστή – ότι δηλαδή οι προϊστάμενοι όλων των βαθμίδων πρέπει να κρίνονται με βάση τις πραγματικές τους ικανότητες και τις δυνατότητές τους να λύνουν προβλήματα  – η εφαρμογή του είναι εξόχως προβληματική ιστορία» τονίζει στο tvxs.gr, ο Παναγιώτης Καρκατσούλης, καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και βραβευμένος ως ο καλύτερος δημόσιος υπάλληλος του κόσμου το 2012.

«Φιλοδοξεί να κόψει τον ομφάλιο λώρο με μια πρακτική πολλών χρόνων που όριζε ότι ουσιαστικά προάγεται κάποιος με βάση, για παράδειγμα την αρχαιότητα, αλλά πρέπει να αλλάξουν πολλά πράγματα για να μπορέσει αυτό να γίνει. Κι έχω την εντύπωση ότι από το στάδιο της πρώτης του εφαρμογής μέχρι την πλήρη του εφαρμογή θα απαιτηθούν πολλές αλλαγές προκειμένου να λειτουργήσει. Έχω πολλές επιφυλάξεις για το κατά πόσον υπάρχουν οι απαιτούμενες επεξεργασίες κι ένα αναπτυγμένο σχέδιο δράσης. Και βεβαίως και οι πόροι. Ένα τέτοιο σχέδιο θα είναι εξαιρετικά δαπανηρό. Επιπλέον οι εργαζόμενοι θα πρέπει να επιμορφωθούν. Θα πρέπει να επενδυθούν χρήματα σε αυτούς. Η επιμόρφωση κοστίζει και οι επιλέξιμοι για τις θέσεις θα είναι χιλιάδες. Πρέπει επίσης να αλλάξει και ο τρόπος που αξιολογούνται οι υπάλληλοι – όχι οι προϊστάμενοι – αλλά και μια σειρά άλλων πραγμάτων. Σε κάποια από αυτά τα ζητήματα υπάρχουν επαρκείς απαντήσεις σε κάποια άλλα όχι».

Από την πλευρά της η ΕΝΑΠ θεωρεί ότι το συγκεκριμένο σχέδιο δεν αποτελεί μεταρρύθμιση. «Η αντικατάσταση των τυπικών προσόντων από μια γραπτή εξέταση και μία συνέντευξη δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή ούτε στο πλαίσιο μια ορθολογικής προσέγγισης ούτε από μια επιστημονική σκοπιά. «Στατικό»  είναι το αποτέλεσμα μιας απλής γραπτής εξέτασης και όχι οι γνώσεις και οι δεξιότητες που αποκτήθηκαν έπειτα από χρόνια ακαδημαϊκών σπουδών, όπως έχει αναγνωρίσει και ο ίδιος ο κ. Υπουργός με παλαιότερη ερώτησή του στον κ. Μανιτάκη» σημειώνει η Ένωση σε σχετική ανακοίνωσή της.

^{Σχόλια από τη δημόσια διαβούλευση (Πατήστε πάνω για μεγέθυνση)}

Τυπικά προσόντα και συνέντευξη

Σύμφωνα με την ΕΝΑΠ η κατάργηση των τυπικών προσόντων δημιουργεί τεράστια ερωτηματικά. «Είναι δυνατόν να μην έχουν θέση στην αξιολόγηση προσόντων οι επαγγελματικές γνώσεις, οι ακαδημαϊκοί τίτλοι σπουδών, οι ξένες γλώσσες;  Είναι δυνατόν να θεωρούνται «στατικά» προσόντα τα πτυχία στην εποχή της γνώσης; Είναι δυνατόν να μην προσμετρούνται τίτλοι από ακαδημαϊκά ιδρύματα και να αντικαθίστανται από μια γραπτή εξέταση και μία συνέντευξη;» τονίζει η Ένωση και υπογραμμίζει ότι όσο «δομημένη» κι αν είναι η συνέντευξη είναι εντελώς αδύνατον να αποτελέσει αξιόπιστο εργαλείο διάγνωσης όλων αυτών των χαρακτηριστικών που φιλοδοξεί το νομοσχέδιο. «Η πραγματικότητα είναι ότι οι επιτροπές/συμβούλια που θα την διεξαγάγουν θα είναι απολύτως ελεγχόμενες από το πολιτικό σύστημα» προσθέτει.

«Θέλω να πιστεύω ότι η συνέντευξη θα έρχεται ως επιστέγασμα μιας διαδικασίας κρίσεων και δοκιμασιών στις οποίες οι υποψήφιοι θα έχουν υποβληθεί. Δεν θα είναι απλώς διακοσμητική και πολλώ δε μάλλον δεν θα είναι μια κατάσταση που θα εξυπηρετεί άλλες σκοπιμότητες όπως έχει γίνει στο παρελθόν. Εξαρτάται από το πως θα γίνει αυτή τη φορά» σημειώνει από την πλευρά του ο Παναγιώτης Καρκατσούλης.

Ιδιώτες αξιολογητές

Η ΕΝΑΠ έχει ενστάσεις και για τη συμμετοχή των ιδιωτών στη διαδικασία της αξιολόγησης. «Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί μέσο εξυγίανσης. Οι ίδιοι από ποιον θα αξιολογούνται; Από ποιον θα επιλέγονται και με τι κριτήρια; Μήπως από τις πολιτικές ηγεσίες ώστε να προωθηθούν οι ημέτεροι;»

Από την πλευρά του ο Παναγιώτης Καρκατσούλης τονίζει: «Δεν έχω πρόβλημα με τους ιδιώτες αξιολογητές αρκεί να ξέρω – και υποθέτω ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που δουλεύει στο δημόσιο αυτό θέλει να ξέρει – ποιος βάζει τους κανόνες και ποιος τους ελέγχει. Αντιλαμβάνομαι ότι δεν μπορούν τόσοι πολλοί εργαζόμενοι να κριθούν από ανθρώπους ομότεχνους. Κι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει η δυνατότητα στο δημόσιο για να γίνει τέτοιου εύρους αλλαγή. Το ότι υπάρχει μια τεχνογνωσία στον ιδιωτικό τομέα, βεβαίως υπάρχει. Εκείνο που είναι όμως σημαντικό είναι το ποιος θα θέσει τους κανόνες που θα πρέπει να είναι σαφείς για το πως αυτές οι εταιρείες θα κάνουν τη δουλειά τους ώστε να γνωρίζει κι αυτός που αξιολογείται πως και γιατί αξιολογείται. Όλα αυτά μένουν να απαντηθούν δεν έχουν απαντηθεί».

^{Σχόλια από τη δημόσια διαβούλευση}

Μεταβατικοί προϊστάμενοι

Ένα άλλο ζήτημα που προκύπτει είναι οι «μεταβατικοί προϊστάμενοι». Με την έναρξη του νέου νόμου παύει αυτοδικαίως η άσκηση καθηκόντων ευθύνης των προϊσταμένων οργανικών μονάδων των δημοσίων υπηρεσιών και των νομικών προσώπων δημοσίου. Με απόφαση του οικείου υπουργού ή του αρμόδιου για τοποθέτηση προϊσταμένων οργάνου τοποθετούνται εντός δεκαπέντε ημερών νέοι προϊστάμενοι. Η θητεία τους θα λήξει αυτοδικαίως με την επιλογή και τοποθέτηση προϊσταμένων σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου νόμου.

«Οι προϊστάμενοι που κρίθηκαν με αντικειμενικές διαδικασίες και διακρίνονται από υψηλά προσόντα αντικαθίστανται, με απευθείας αναθέσεις, από αυτούς που αποτελούν κομματικές επιλογές! Ο ισχυρισμός ότι πρόκειται για μεταβατική κατάσταση δεν επιβεβαιώνεται γιατί κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί κάποτε πλήρως. Το πιθανότερο είναι ότι απλώς θα αντικατασταθούν όσοι επελέγησαν με κρίσεις και έχουν υψηλά προσόντα, από τους κομματικούς ημέτερους και ως γνωστόν ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Ούτως ή άλλως είναι απαράδεκτο να αντικατασταθεί στέλεχος που επελέγη με αντικειμενικό τρόπο από κομματική επιλογή έστω και για μία ώρα.  Δυστυχώς, ελλοχεύει ο κίνδυνος της ολικής επαναφοράς του κομματικού κράτους και του θριάμβου του πελατειακού συστήματος» τονίζει σχετικά η ΕΝΑΠ.

«Εδώ πέφτουμε πάνω στο κενό» σημειώνει ο Παναγιώτης Καρκατσούλης. «Υπήρχε μια κατάσταση εδώ και κάποια χρόνια ανομίας και παρανομίας με τις αναθέσεις προισταμένων να γίνονται επί της ουσίας χωρίς κανένα κανόνα. Αυτό από μόνο του στερεί τη νομιμοποίηση από κάποιον να κρίνει έναν υπάλληλο. Αν αυτοί που επιλεγούν τώρα επιλεγούν με διαδικασία αξιόπιστη χωρίς κενά που δεν αφήνει παρερμηνείες, εντάξει. Και πάντα βέβαια για μεταβατική περίοδο. Αν όμως η διαδικασία δεν είναι αξιόπιστη θα υπάρξει πρόβλημα. Υπάρχουν, όπως αντιλαμβάνεστε, πάρα πολλά «εάν», «εφόσον» και «υπό την προϋπόθεση ότι». 

^{Σχόλια από τη δημόσια διαβούλευση}

Τι ζητά η ΕΝΑΠ

Η ΕΝΑΠ ζητά την άμεση και πλήρη εφαρμογή του ν.3839/10 ως δράση πραγματικής μεταρρύθμισης και ένδειξη θέλησης σύγκρουσης με το κομματικό κράτος και τις πελατειακές σχέσεις. «Με το νόμο 3839/10, για πρώτη φορά στην ιστορία του, το ελληνικό κράτος έσπασε την επετηρίδα και απέκτησε προϊσταμένους υψηλών προσόντων που αναδείχθηκαν αξιοκρατικά και αντικειμενικά, χωρίς καμία κομματική παρέμβαση. Αντί να εφαρμοστεί πλήρως ο νόμος, του οποίου η συνέχεια μπλοκαρίστηκε από τα κομματικά δίκτυα, σήμερα επιχειρείται το ξήλωμά του επειδή δεν άφηνε κανένα περιθώριο κομματικών παρεμβάσεων». 

^{Σχόλια από τη δημόσια διαβούλευση}