Οι ήδη άθλιες συνθήκες για τους αιτούντες άσυλο στον υπερπλήρη καταυλισμό της Μόριας στη Λέσβο μπορεί να επιδεινωθούν και να πάρουν διαστάσεις ανθρωπιστικής καταστροφής καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, εάν δεν ληφθούν επειγόντως μέτρα, αναφέρει το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

«Χιλιάδες άτομα, τα οποία αναζητούν προστασία στην Ευρώπη, στερούνται τα πλέον θεμελιώδη δικαιώματα για ανθρωπιστική και αξιοπρεπή μεταχείριση στη Λέσβο», δήλωσε ο Todor Gardos, ερευνητής του Παρατηρητηρίου για την Ευρώπη. Η πολιτική γεωγραφικού περιορισμού, που υποστηρίζει η ΕΕ, επιδεινώνει τη μακροχρόνια ταλαιπωρία των αιτούντων άσυλο, μετατρέποντας τη Λέσβο σε υπαίθρια φυλακή.

Κατά τη διάρκεια μίας επίσκεψης στη Λέσβο, στις 16-17 Οκτωβρίου, το Παρατηρητήριο διαπίστωσε τις υπερπλήρεις, ακατάλληλες συνθήκες στέγασης και την απόγνωση στον καταυλισμό της Μόριας και στον παρακείμενο άτυπο καταυλισμό γνωστό ως «Ελαιώνας», που φιλοξενεί όσους δεν χωρούν στον επίσημο καταυλισμό. Πήρε συνέντευξη από 26 αιτούντες άσυλο από το Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Συρία και τη Σομαλία, συμπεριλαμβανομένων οικογενειών και γυναικών και ανδρών που ταξιδεύουν ασυνόδευτοι.

Τον Σεπτέμβριο, η Περιφέρεια Βόρειου Αιγαίου, που ευθύνεται για τη δημόσια υγεία, είπε ότι ο καταυλισμός στη Μόρια ήταν επικίνδυνος για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον λόγω του υπερπληθυσμού, των ανεξέλεγκτων διαρροών λυμάτων, των σπασμένων αγωγών αποχωρητηρίων και γενικά λόγω των κακών συνθηκών υγιεινής με κίνδυνο μετάδοσης ασθενειών. Οι συνθήκες στον καταυλισμό παρέμεναν ακατάλληλες για στέγαση παρόλο που η περιφέρεια διέταξε στον υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής και στη διαχείριση του καταυλισμού στη Μόρια τη βελτίωση των συνθηκών με προθεσμία 30 ημερών. 

Σύμφωνα με την οργάνωση, κατά τον χρόνο της επίσκεψης περισσότεροι από 7.200 αιτούντες άσυλο ήταν καταχωρημένοι στη Μόρια, συμπεριλαμβανομένων 2.000 ατόμων στον Ελαιώνα, υπερδιπλάσιοι της επίσημης χωρητικότητας των 3.100 ατόμων.  Ενώ ο πληθυσμός είχε μειωθεί σε περίπου 6.500 μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, UNHCR, ο διευθυντής του καταυλισμού αναγνώρισε ότι δεν μπορούσε να εγγυηθεί προσήκουσες συνθήκες διαβίωσης με τέτοιο βαθμό υπερπληθυσμού.

«Υπό την πολιτική γεωγραφικού περιορισμού που επιβάλλεται από τη Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας του Μαρτίου 2016, οι ελληνικές αρχές περιορίζουν τους αιτούντες άσυλο στα νησιά του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένης της Λέσβου, έως ότου οι αιτήσεις ασύλου τους κριθούν, μία διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει μήνες ή ακόμα και χρόνια. Οι ευάλωτοι αιτούντες άσυλο μπορούν να μεταφερθούν στην ηπειρωτική χώρα, αλλά οι καθυστερήσεις στη διεξαγωγή των αξιολογήσεων ευαλωτότητας και η έλλειψη δομών στέγασης στην ηπειρωτική χώρα σημαίνουν ότι χιλιάδες επιλέξιμα άτομα και οικογένειες παραμένουν εγκλωβισμένα στο νησί» αναφέρει.

Προσθέτει, ότι κατ’ εκτίμηση 18.000 αιτούντες άσυλο περιορίζονται στα ελληνικά νησιά, οι περισσότεροι στη Λέσβο και στη Σάμο, ενώ το ποσοστό των γυναικών και παιδιών ξεπερνάει μόλις το 50%. Σύμφωνα με την UNHCR, περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι, που έχουν χαρακτηριστεί ως «ευάλωτοι» και επιλέξιμοι για μεταφορά, παραμένουν εγκλωβισμένοι στα νησιά.

Ο υπερπληθυσμός παραμένει σοβαρό πρόβλημα, με μεγαλύτερο αριθμό νέων αφίξεων παρά μετακινήσεων. Μεταξύ του Ιουνίου και του Οκτωβρίου, περισσότεροι από 16.200 πρόσφυγες και μετανάστες – με τα παιδιά να αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεγαλύτερο του ενός τρίτου – έφθασαν στα ελληνικά νησιά, κυρίως στη Λέσβο και στη Σάμο. Ενώ με τις ad hoc μετακινήσεις κατά την περίοδο αυτή επωφελήθηκαν 12.800 αιτούντες άσυλο, επί της ουσίας οι συνθήκες στη Λέσβο παραμένουν εξίσου ακατάλληλες. «Στην πράξη, περισσότεροι αιτούντες άσυλο βρίσκονται στη Μόρια από ό,τι στα μέσα Δεκεμβρίου 2017, όταν η κυβέρνηση, υπό την πίεση ενός συνασπισμού μη κυβερνητικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένης της Human Rights Watch, ανακοίνωσε επείγουσες μετακινήσεις για την πρόληψη ανθρωπιστικής κρίσης εν μέσω συνθηκών δριμέος ψύχους.

»Ενώ οι ελληνικές αρχές φέρουν την άμεση ευθύνη για την πολιτική γεωγραφικού περιορισμού και τις άθλιες συνθήκες στα νησιά, η ΕΕ φέρει τη συλλογική ευθύνη για την αδυναμία να επιδείξει αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και να μετακινήσει τους αιτούντες άσυλο εκτός Ελλάδας για τη διεκπεραίωση των αιτημάτων τους αλλού», λέει η οργάνωση.