«Το ζήτημα του φυσικού περιβάλλοντος, είναι μεγάλο εδώ και δεκαετίες. Η ορθόδοξη θεολογία, έχει δείξει την ευαισθησία που έχει, αλλά το οικολογικό είναι κοινωνικό πρόβλημα. Πως βλέπουμε τη σχέση μεταξύ μας με τη φύση. Όπως και το προσφυγικό είναι κοινωνικό θέμα. Αντί να πάρει θέση σε αυτά τα κοινωνικά ζητήματα, η ορθόδοξη θεολογία, μετατρέπεται σε ανθρωποφάγο ιδεολογία» λέει ο πρόεδρος του τμήματος Θεολογίας του ΕΚΠΑ καθηγητής κ. Δημήτρης Μόσχος, ο οποίος μιλάει στο tvxs για τη διάσταση του ευαγγελικού λόγου από τη στάση της επίσημης εκκλησίας σε μια σειρά ζητημάτων, από τα εμβόλια, το προσφυγικό έως το θέμα των ταυτοτήτων.

Αφορμή για τη συνέντευξη που ακολουθεί, στάθηκε η εξαιρετική παρέμβαση του τμήματος στο θέμα της πυρκαγιάς του Έβρου, μέσα από την ανακοίνωση που εκπέμπει sos για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα όπως το προσφυγικό και η σχέση με το περιβάλλον. «Οι νεκροί του δάσους της Δαδιάς έρχονται να στοιχειώσουν, μαζί με τους νεκρούς του ναυαγίου στην Πύλο (και χιλιάδες άλλους νεκρούς μετανάστες), τη μακαριότητα της κοινωνίας μας» γράφει μεταξύ άλλων η ανακοίνωση που συνυπογράφει ο κ. Μόσχος με τον αντιπρόεδρο κ. Κορναράκη.

«Είδαμε να ενοχοποιούνται οι μετανάστες. Φορτώνουμε στον ξένο τα δικά μας προβλήματα, πράγματα αντίθετα στο λόγο του ευαγγελίου. Η θεολογία, ως εναλλακτική ενασχόληση για την προσέγγιση του κόσμου είναι στο δημόσιο πανεπιστήμιο για να εμπλουτίσει τη συζήτηση, όχι να δογματίσει. Ακόμα και στο πανεπιστήμιο δεν συμβαίνει πάντα αυτό» υπογραμμίζει.

Αυτή η «άλλη φωνή» της θεολογίας δεν ακούγεται όσο ηχηρά ακούγονται οι μισάνθρωπες ρατσιστικές φωνές, ή η ηχηρή σιωπή της εκκλησίας κυρίως πάνω σε φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα.

Κάνουμε διακριτικά παρεμβάσεις. Αυτήν τη φορά το κερασάκι στην τούρτα, ήταν η καταστροφή από τις πυρκαγιές της μονής Οσίου Λουκά. Δεν έχει συμβεί να καούν μνημεία όπως αυτό που ήταν ένα κόσμημα με παγκόσμια προβολή.

Στην πορεία μίλησα με τον κ. Κορναράκη. Ξέρουμε πως έχουμε τη σύμφωνη γνώμη των περισσότερων συναδέλφων. Όταν πεθαίνουν άνθρωποι, υπάρχει ένας λόγος παραπάνω να πούμε κάτι. Πήραν και συνάδελφοι κι από τη θεολογική σχολή Θεσσαλονίκης και μας είπαν πόσο τους εξέφρασε κι εκείνους η ανακοίνωση.

Σε ποιους απευθύνετε την ανακοίνωση σας και ποιοι πρέπει να μπουν διάλογο που ανοίγετε;

Υπάρχουν δύο αποδέκτες: Η ελληνική κοινωνία και οι θεολόγοι που μπαίνουν στην εκπαίδευση. Έχουμε ένα βλέμμα στις παρεμβάσεις στην εκπαίδευση, ώστε να διαχυθούν εκεί πρωτίστως τα θέματα αυτά. Μετά απευθυνόμαστε και σε άλλους φορείς όπως η εκκλησία. Είναι προνομιακός συνομιλητής της σχολής ως αποδέκτης υπηρεσιών. Δεν ταυτιζόμαστε με την εκκλησία συνομιλούμε όμως.

Πως σχολιάζετε τη στάση της εκκλησίας στα φλέγοντα θέματα που σχολιάζετε; Έχει κατηγορηθεί για αφωνία αλλά και γιατί εξέχοντες εκπρόσωποι της παίρνουν θέσεις ρατσιστικές και διχαστικές.

Η προηγούμενη σύνοδος που συνεδρίασε δεν έβγαλε συγκεκριμένη ανακοίνωση. «Προσευχόμαστε για τα θύματα» και μέχρι εκεί. Δεν μίλησαν για το φρένο στη λογική της εκμετάλλευσης της φύσης, ούτε για το κοινωνικό ζήτημα. Μόνο σε τοπικό επίπεδο κάποιοι μητροπολίτες διαφωνούν με τις ανεμογεννήτριες. Αυτό δεν αρκεί.

Η διοίκηση της Εκκλησίας, όσοι έχουν θεσμικό ρόλο ή θα πάνε σε μια συντεχνιακή λογική «να μη θιχτούν προνόμια» ή υπάρχουν κύκλοι φονταμενταλιστικοί που προσπαθούν να τονώσουν ένα φανατικό κοινό, όπως έγινε με τα εμβόλια.

Οπότε, αυτό που δεν κάνει η εκκλησία, ας το κάνουμε οι θεολόγοι. Ας διαλεχθούμε εμείς με την κοινωνία.

Η εκκλησία επηρέασε μεγάλη μάζα συμπολιτών μας στην πανδημία σε σχέση με το θέμα των εμβολίων. Πως το σχολιάζετε;

Στο θέμα των εμβολίων ο κ. Κορναράκης, καθηγητής ηθικής, μου είπε ότι στην προηγούμενη κυβέρνηση Μητσοτάκη ανασυστήθηκε μια κεντρική αρχή βιοηθικής. Υπήρχε ένας εκπρόσωπος εκκλησίας σε αυτή την επιτροπή, αλλά έφυγε. Δεν ασχολήθηκε κανένας. Κι άρχισαν να λένε για τα εμβόλια ότι γίνονται από έμβρυα, θεωρίες που προέρχονται από έναν συντηρητικό καθολικό οργανισμό. Το θέμα είναι ότι δεν ακούν τις σοβαρές φωνές.

Την άλλη όψη ζητήματος εμβολίων, δεν τη συζητούν. Τα προβλήματα στην περίθαλψη, την υποστελέχωση των νοσοκομείων… δεν μιλάνε για αυτά. Διαμαρτύρονται όμως για να επανέλθουν οι υγειονομικοί που δεν έχουν κάνει εμβόλια! Άρα απευθυνόμαστε στην κοινωνία για τους εαυτούς μας. Αυτό προδίδει το ευαγγελικό ήθος που είναι ελευθερία για όλους. Όχι για εμάς μόνο.

Τώρα η εκκλησία ασκεί ξανά επιρροή στο θέμα των ταυτοτήτων. Πως το σχολιάζετε;

Ενώ υπάρχει ένα συνολικό ζήτημα που έχει σχέση με την εμπορευματοποίηση των προσωπικών δεδομένων, δεν μιλούν γι’ αυτό. Αντ’ αυτού επιλέγουν να κλείσουν τον κόσμο σε γυάλα και να πουν «ας προστατευτούμε από αντίχριστο». Είναι μια σεχταριστική λογική. Φτιάχνουμε μόνοι μας έναν κόσμο και περιχαρακωνόμαστε.

Αν θέλει κανείς να είναι πιστός σε αυτό που κηρύττει, θα πρέπει το ευαγγέλιο να το πάρει σε όλες τις πτυχές του. Τι σημαίνει αγάπη, τι σημαίνει ευαγγελισμός, που σημαίνει καλό νέο για μια καλύτερη κοινωνία. Είναι βασικά ζητήματα που δεν θίγονται και μπαίνει η λογική της θρησκοληψίας.

Η διοίκηση της εκκλησίας, θα έπρεπε να βγει να βάλει το θέμα σε βάση που αφορά το σύνολο της κοινωνίας. Να πει: μας ενδιαφέρει το πως χειρίζεται κανείς δημοκρατικά θέματα, όπως τα προσωπικά δεδομένα. Αλλά υπό ένα πρίσμα διαλόγου και περισσότερης διαφάνειας.

Αντ αυτού, έχουμε φορείς υπέρ λιγότερης ελευθερίας. Δίπλα σε όλο αυτό είναι και το κόμμα ΝΙΚΗ, που συνηγορεί, λέγοντας ότι θέλει άνιση μεταχείριση υπέρ της χριστιανικής θρησκείας, άρα λιγότερη δημοκρατία. Ελευθερία για όλους. Εκεί αποτυγχάνει η εκκλησία.

Στον χώρο της θεολογίας είναι σε εξέλιξη μια ιδεολογική μάχη. Αυτό πως μεταφέρεται στην εκπαίδευση όπου φαντάζομαι υπάρχουν θεολόγοι και των δύο αποχρώσεων.

Το μάθημα των θρησκευτικών δεν απευθύνεται σε εμάς αλλά σε όλη την κοινωνία. Αυτό λέγαμε και μας στοχοποίησαν ως πράκτορες της νέας εποχής. Η εμμονή στη σεχταριστική λογική, έχει οδηγήσει τη θεσμική εκκλησία σε μια αδράνεια. Να μη στενοχωρηθούν οι ακροατές.

Στην εκπαίδευση υπάρχει αυτή η μεγάλη μερίδα παλαιότεροι και νεότεροι, που νομίζουν ότι θα διασφαλίσουν τη θέση τους σε ένα εχθρικό περιβάλλον αν μείνουν στον φονταμενταλισμό. Ή λειτουργούν έτσι γιατί παρεμβαίνουν εκκλησιαστικοί παράγοντες και πιέζουν τους θεολόγους. Ιδίως στη Βόρεια Ελλάδα. Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων τα τελευταία χρόνια είναι αρνητική σε κάθε αλλαγή στο μάθημα των θρησκευτικών. Γίνεται όλο και πιο κλειστή.

Γι’ αυτό δημιουργήθηκε άλλος σύλλογος, το σωματείο «Καιρός για την αναβάθμιση της θεολογικής εκπαίδευσης». Εμείς του πανεπιστημιακού είμαστε πιο έξω, αλλά προσπαθούμε να το στηρίξουμε.

Αυτή η ανακοίνωση είναι ένα σημείο σε ένα πλέγμα λοιπόν, για να ανοίξουμε τη συζήτηση για θέματα δικαιοσύνης, για μια δίκαιη αντίληψη για ανάπτυξη, τι πρέπει να περιλαμβάνει η κοινωνική δράση στην κοινωνία.