Η ανίχνευση όλο και περισσότερων κρουσμάτων με μεταλλαγμένα στελέχη του νέου κορονοϊού έχει προκαλέσει ανησυχία και στην Ελλάδα, καθώς ήδη στη χώρα έχει εντοπιστεί πλήθος κρουσμάτων από τη βρετανική μετάλλαξη, αλλά και το πρώτο κρούσμα της αφρικανικής.

Μάλιστα ο εντοπισμός της «αφρικανικής» μετάλλαξης έχει δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερο προβληματισμό, καθώς τα στοιχεία από μελέτες δείχνουν πως τα εμβόλια των Johnson & Johnson και Novavax εμφανίζουν μόλις 50% αποτελεσματικότητα σε ασθενείς με το συγκεκριμένο μεταλλαγμένο στέλεχος, ενω και για τα υπόλοιπα υπάρχοντα εμβόλια δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί στην πράξη εάν μπορούν να το αντιμετωπίσουν. Η «εποχή των μεταλλάξεων» δημιουργεί νέες ανασφάλειες σε μια περίοδο για την οποία μερικούς μήνες πριν, ο δυτικός τουλάχιστον κόσμος πίστευε ότι θα μετρά αντίστροφα για το τέλος της πανδημίας.

Όπως είπε και ο καθηγητής λοιμωξιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Νίκος Σύψας, αναφερόμενος συγκεκριμένα στην αφρικανική μετάλλαξη του ιού «είναι σαν να έχουμε στην Ελλάδα έναν καινούργιο ιό». «Υπάρχει ο κίνδυνος να γυρίσουμε αν όχι στο ‘’σημείο μηδέν’’, πολύ κοντά σε αυτό, στην εποχή της Γουχάν», είπε. «Δυστυχώς ειδικά για την νοτιαφρικανική μετάλλαξη υπάρχουν ισχυρότατες ενδείξεις ότι τα εμβόλια είναι λιγότερο αποδοτικά», δήλωσε αναφερόμενος σε σχετικές μελέτες για τα εμβόλια της Johnson και της Novamax. «Όχι καθόλου αλλά πολύ λιγότερο», είπε για να διευκρινίσει πως η αποτελεσματικότητα των εμβολίων περιορίζεται περίπου στο 50%.

Σχετικά με το εμβόλιο της Pfizer, το οποίο είναι το μόνο που έχουμε αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, ο Νίκος Σύψας είπε πως προς το παρόν υπάρχουν κάποιες μελέτες – όχι πεδίου αλλά εργαστηριακές – που δείχνουν ότι το εμβόλιο αυτό είναι αποτελεσματικό ακόμα και με τις μεταλλάξεις. «Αυτό όμως μένει να το δούμε και στην πραγματική ζωή και όχι στο εργαστήριο», σημείωσε. 

Επίσης, σύμφωνα με τον καθηγητή Πολιτικής της Υγείας LSE Ηλία Μόσιαλο, το εμβόλιο της Johnson&Johnson έχει υψηλή αποτελεσματικότητα στις σοβαρές περιπτώσεις του νοτιοαφρικανικού στελέχους. «Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι τώρα για το εμβόλιο της Novavax. Δεν ξέρουμε ακόμα για το εμβόλιο της AstraZeneca» δήλωσε επίσης ο κ. Μόσιαλος στον ΑNT1, προσθέτοντας πως «Pfizer και BioNTech ανακοίνωσαν πως τα εμβόλιά τους “δουλεύουν” για το στέλεχος της Νοτίου Αφρικής».

Ο Ηλίας Μόσιαλος, όπως και ο Νίκος Σύψας, άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξει και τρίτη δόση εμβολίου, καθώς τόνισαν ότι οι εταιρίες επεξεργάζονται παραλλαγή του εμβολίου «που εάν δούμε ότι δεν δουλεύουν τα εμβόλιά τους, θα μπορέσουμε να κάνουμε μια ενισχυτική δόση με την παραλλαγή του εμβολίου». Σε κάθε περίπτωση, «τα εμβόλια όσον αφορά το αγγλικό στέλεχος είναι πολύ ασφαλή» συμπλήρωσε ο κ. Μόσιαλος.

Οσον αφορά στη βρετανική μετάλλαξη του κορονοϊού, o Ηλίας Μόσιας τόνισε πως διαφέρει σε δύο πράγματα από το αρχικό στέλεχος του κορονοϊού: «Πρώτον ότι τώρα γνωρίζουμε πλέον από αρκετές μελέτες ότι η διασπορά είναι μάλλον μεγαλύτερη κατά 50-74% σε σχέση με το επικρατούν στέλεχος στην Ευρώπη και στη χώρα μας και υπάρχει μία πιθανότητα, παρότι αυτή βασίζεται σε τρεις μελέτες που χρησιμοποίησαν το ίδιο δείγμα και έχουν μεθοδολογικά σφάλματα, να είναι η θνητότητα ανεβασμένη κατά 30%. Πρέπει να πω όμως εδώ ότι μελέτησαν τη θνητότητα στα νοσοκομεία και με το παλιό και με το νέο στέλεχος και η θνητότητα ήταν απολύτως η ίδια. Οπότε ίσως η διαφορά που βρίσκουν του 30% αύξηση να οφείλεται σε μεθοδολογικά σφάλματα… Αν έχουμε επομένως έναν συνδυασμό μεγάλης μεταδοτικότητας κατά 50-74% και αυξημένης θνητότητας η κατάσταση θα αρχίσει να γίνεται επικίνδυνη, πολύ πιο επικίνδυνη σε όλη την Ευρώπη».

Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, κατά την αποψινή ενημέρωση από το υπουργείο Υγείας, εμφανίστηκε καθησυχαστική σχετικά με τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού, κάνοντας λόγο για «αδικαιολόγητο πανικό». «Είναι υπερβολή να θεωρούμε ότι μένουμε ανοχύρωτοι ή ευάλωτοι όταν ακούμε ότι είναι μειωμένος αριθμός των αντισωμάτων», τόνισε και προσέθεσε ότι τα υπάρχοντα εμβόλια, παρέχουν ισχυρή και ευρεία προστασία.

«Δεν κάναμε καλά – καλά την δεύτερη δόση και τρέχουμε για να δούμε τι θα γίνει με την τρίτη εάν και εφόσον χρειαστεί», είπε, απαντώντας σε σχετική ερώτηση για το ενδεχόμενο να χρειαστεί και μια τρίτη δόση εμβολίου, βάσει της επισήμανσης του κ. Σύψα και του κ. Μόσιαλου πως «ήδη οι μεγάλες εταιρίες που φτιάχνουν τα εμβόλια ετοιμάζονται για το επόμενο βήμα και αυτό συνίσταται σε μια τρίτη δόση του εμβολίου το οποίο θα είναι ελαφρώς τροποποιημένο έτσι ώστε να καλύπτουν και τις μεταλλάξεις». «Νομίζω ότι με αυτά τα εμβόλια που έχουμε θα επιτύχουμε σημαντική ανοσία. Εάν διαπιστωθεί ότι φθίνει η ανοσία ίσως θα χρειαστεί μία τρίτη δόση, η οποία θα επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, όπως συμβαίνει με τη γρίπη», είπε η κ. Θεοδωρίου, προσθέτοντας ότι αυτό θα γίνει μόνο εάν συμβεί μια φοβερή μετάλλαξη ώστε ένα εμβόλιο να θεωρηθεί μη αποτελεσματικό.

Μιλώντας στο Tvxs.gr, ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ, Δημοσθένης Σαρηγιάννης, αναγνωρίζει στην ύπαρξη κρουσμάτων από μεταλλαγμένα στελέχη του κορονοϊού έναν επιπλέον λόγο για την εντατικοποίηση του εμβολιασμού, την αύξηση των τεστ και τη βελτίωση υποδομών. Εξηγεί επίσης γιατί στην παρούσα συγκυρία όλοι μπορούμε να (ξανα)κολλήσουμε αλλά κάποιοι μάλλον διατρέχουμε μικρότερο κίνδυνο απ’ ότι στην αρχή της πανδημίας να νοσήσουμε σοβαρά.

Σχετικά με το εάν πρόκειται επί της ουσίας για έναν νέο ιό, ο κ. Σαρηγιάννης συμφώνησε, τονίζοντας: «Ναι, είναι ένας νέος ιός με την έννοια ότι μέχρι να αποκτηθεί ανοσία και γι’ αυτόν, όλοι οι άνθρωποι μπορούν να κολλήσουν. Δεν είναι όμως εξίσου επικίνδυνος για όλους τους ανθρώπους διότι όσοι έχουν αποκτήσει έστω και μερική ανοσία ως προς το αρχικό στέλεχος, είτε επειδή έχουν νοσήσει όπως ο διάκονος στη Θεσσαλονίκη, είτε μέσω του εμβολιασμού, δύσκολα θα νοσήσουν βαριά από αυτά τα νέα στελέχη».

Παρά το γεγονός πως η παρατήρησή του αυτή ακούγεται σε ένα βαθμό καθησυχαστική, ο κ. Σαρηγιάννης τονίζει πως η έλευση στην Ελλάδα μεταλλαγμένων στελεχών του SARS-CoV-2 είναι ένας ακόμη λόγος για λήψη μέτρων μείωσης της εξάπλωσης του κορονοϊού, ανεξαρτήτως στελέχους.  «Εφόσον σχεδόν όλοι μπορούμε να κολλήσουμε από τα νέα αυτά στελέχη αλλά κάποιοι χάρη στην ανοσία που έχουν αποκτήσει δε θα νοσήσουν, αυτό σημαίνει πως αύξηση της εξάπλωσης θα φέρει αύξηση των ασυμπτωματικών συμπολιτών μας και άρα περαιτέρω κίνδυνο εξάπλωσης».

«Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, η έλευση μεταλλαγμένων στελεχών πρέπει να λειτουργήσει ως ένας ακόμα λόγος για να πάρουμε μέτρα ως κοινωνία. Να αυξήσουμε σημαντικά τον αριθμό των τεστ, να εφαρμόσουμε το νόμο ως προς το ποσοστό εργαζομένων σε τηλεργασία, να μπουν συσκευές απολύμανσης αέρα σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, καταστήματα και σχολεία. Αυτή θεωρητικά είναι και η χρησιμότητα των lockdown, η αξιοποίηση της μειωμένης κίνησης για βελτίωση των υποδομών ενόψει του ανοίγματος», επισημαίνει ο καθηγητής.

Στο ίδιο μήκος κύματος, μιλώντας στον ΑΝΤ1, η επιδημιολόγος Αθηνά Λινού τόνισε ότι «πρέπει να γίνουν περισσότερες εξετάσεις για να διαπιστωθεί ποια μετάλλαξη του ιού υπάρχει και παράλληλα τεστ στους εκπαιδευτικούς», ενώ εξέφρασε την άποψη πως «το ότι δεν ξέρουμε πώς μπήκε στη χώρα ο μεταλλαγμένος αφρικανικός ιός, σημαίνει ότι έχουμε πολλά παραπάνω κρούσματα».

Σχετικά με την άποψη περί ενδεχόμενης αναμονής ενός βελτιωμένου εμβολίου, το οποίο θα καλύπτει σε μεγάλο βαθμό και τις μεταλλάξεις, καθώς όπως προαναφέρθηκε οι πρώτες μελέτες δείχνουν μειωμένη αποτελεσματικότητα κάποιων τουλάχιστον εμβολίων απέναντι στο νοτιοαφρικάνικο στέλεχος, ο κ. Σαρηγιάννης, μιλώντας στο Tvxs.gr, απέρριψε κατηγορηματικά αυτή τη θέση: «Η εντατικοποίηση του εμβολιασμού είναι πολύ σημαντική στη μάχη εναντίον και αυτού του νέου στελέχους. Όσο περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάζονται, τόσο λιγότεροι άνθρωποι κινδυνεύουν να νοσήσουν σοβαρά κι άρα να χάσουν τη ζωή τους, από το αρχικό ή κάθε μεταλλαγμένο στέλεχος», σημειώνει ο καθηγητής.