Μια από τις μεγαλύτερες υποθέσεις απάτης με κοινοτικά κονδύλια αποκαλύπτεται στην Ελλάδα, με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία να διερευνά δεκάδες περιπτώσεις παράνομης διεκδίκησης επιδοτήσεων για βοσκότοπους που ξεκίνησαν το 2017. Το σχέδιο, που φέρεται να έχει κοστίσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση περίπου 45 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, αποκαλύπτει ένα εκτεταμένο δίκτυο απάτης με πιθανή εμπλοκή κρατικών αξιωματούχων.

To πολυσέλιδο ρεπορτάζ, που υπογράφει η Νεκταρία Σταμούλη, αποτελεί το κύριο θέμα της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης του POLITICO που μόλις κυκλοφόρησε.

Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκεται ο Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ), ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη διανομή των κοινοτικών επιδοτήσεων στην Ελλάδα.

Ο μαγικός πολλαπλασιασμός των βοσκότοπων

Το σχέδιο της απάτης άρχισε να ξετυλίγεται μετά τις αλλαγές στην ευρωπαϊκή νομοθεσία το 2017, που διεύρυναν τον ορισμό των επιλέξιμων εκτάσεων για βοσκή στη Μεσόγειο. Η Ελλάδα, που είχε πιέσει για αυτή την αλλαγή, είδε τις επιλέξιμες εκτάσεις της να διπλασιάζονται – και μαζί τους τις ευκαιρίες για απάτη.

Σύμφωνα με την έρευνα, άτομα κυρίως από την Κρήτη υπέβαλαν αιτήσεις για επιδοτήσεις βοσκοτόπων σε όλη την Ελλάδα, από τη Μακεδονία μέχρι την Πελοπόννησο και τα νησιά. Το ιδιαίτερα ύποπτο στοιχείο ήταν ότι καμία από τις αιτήσεις δεν αλληλεπικαλυπτόταν, υποδηλώνοντας την ύπαρξη κεντρικού συντονισμού.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση δύο ατόμων από το Ρέθυμνο που έλαβαν περίπου 73.000 ευρώ σε επιδοτήσεις για μισθωμένη γη στην Τζια. Την επόμενη χρονιά, άλλοι δύο παραγωγοί από το Ρέθυμνο μίσθωσαν την ίδια γη, με τους φερόμενους ιδιοκτήτες να αλλάζουν “σαν τα πουκάμισα”, σύμφωνα με την έκθεση που υποβλήθηκε στους εισαγγελείς.

Απομάκρυνση όσων προσπάθησαν να σταματήσουν το σκάνδαλο

Η αποκάλυψη του σκανδάλου ξεκίνησε από την προϊσταμένη του Τμήματος Εσωτερικού Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ, Παρασκευή Τυχεροπούλου, η οποία εντόπισε σημαντικές παρατυπίες στις δηλώσεις βοσκοτόπων. Αντί όμως να επιβραβευθεί για την ανακάλυψή της, η ίδια βρέθηκε στο στόχαστρο, με αποκλεισμό από τις βάσεις δεδομένων του οργανισμού και κλείδωμα του γραφείου της.

Οι προσπάθειες για την αποκάλυψη και διερεύνηση της απάτης συναντούσαν συνεχώς σημαντικά εμπόδια. Κάθε φορά που οι διοικήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ επιχειρούσαν να λάβουν μέτρα, απομακρύνονταν από τους εκάστοτε υπουργούς Γεωργίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Γρηγόρη Βάρρα, ο οποίος αποφάσισε να μπλοκάρει 3.500 ΑΦΜ ύποπτων αιτήσεων.Τρεις από αυτές τις υποθέσεις στάλθηκαν στους Έλληνες εισαγγελείς. Αργότερα δραστηριοποιήθηκε σε αυτή την έρευνα και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

Ο Βορίδης απομακρύνει τον Βάρρα

Τον Νοέμβριο του 2020, ο τότε υπουργός Γεωργίας Μάκης Βορίδης απαίτησε την παραίτηση του Βάρρα και η έρευνα πάγωσε. Τρία στελέχη του ΟΠΕ- ΚΕΠΕ δήλωσαν ότι ο Βάρρας αναγκάστηκε να αποχωρήσει λόγω της έρευνας, όπως ανέφεραν τότε και τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης.

Ο Βορίδης το αρνείται αυτό. «Ποτέ δεν είπα στον Βάρρα τίποτα για την έρευνα, ούτε θα μπορούσα να το κάνω, καθώς δεν είχα την εξουσία να το κάνω», δήλωσε στο POLITICO. «Αυτή ασκείται αποκλειστικά από τον πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ »

«Ο Βορίδης έχει έκτοτε προαχθεί σε υπουργό Επικρατείας του Κυριάκου Μητσοτάκη », σχολιάζει το ρεπορτάζ του POLITICO.

Το 2021, η διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ έδωσε εντολή στους ελεγκτές του να περιορίσουν τους ελέγχους τους σε ένα μόνο έτος και δήλωσε ότι δεν υπήρχε ανάγκη να ελεγχθούν οι τίτλοι ιδιοκτησίας.

«Αυτές οι οδηγίες δημιούργησαν την εντύπωση … ότι υπήρχαν υπάλληλοι εντός του οργανισμού που ήταν έτοιμοι να παρέχουν μια ομπρέλα προστασίας και κάλυψης για τα κυκλώματα καταχρηστικής χρήσης κονδυλίων της ΕΕ», δήλωσε ο δικηγόρος της Τυχεροπούλου.

Οι παρεμβάσεις Αυγενάκη

Το 2023, ένας άλλος πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο Ευάγγελος Σημανδράκος, μπλόκαρε 6.000 αριθμούς ΑΦΜ που ήταν ύποπτοι για ανακριβείς δηλώσεις. Ο Σημανδράκος δέχθηκε σύντομα επίθεση από τον τότε υπουργό Γεωργίας Λευτέρη Αυγενάκη, ο οποίος εκπροσωπεί εκλογική περιφέρεια στην Κρήτη.

Ο Αυγενάκης απαίτησε την παραίτησή του, ισχυριζόμενος προβλήματα με τις πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ. Ο Σημανδράκος αρχικά αρνήθηκε, ισχυριζόμενος ότι η πίεση οφειλόταν στη συνεχιζόμενη έρευνα. Τελικά υπέβαλε την παραίτησή του και αντικαταστάθηκε από τον αναπληρωτή του Κυριάκο Μπαμπασίδη.

Ο Αυγενάκης δεν θέλησε να σχολιάσει την υπόθεση, στο POLITICO.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη επιβάλει πρόστιμο 283 εκατομμυρίων ευρώ στην Ελλάδα για κακοδιαχείριση στον ΟΠΕΚΕΠΕ αναφορικά με τις πληρωμές κοινοτικών ενισχύσεων για τα έτη 2020, 2021 και 2022. Επιπλέον, ο οργανισμός έχει τεθεί σε καθεστώς επιτήρησης για 12 μήνες.

Παρά τις καταδίκες ορισμένων εμπλεκομένων, συμπεριλαμβανομένων των απατεώνων από το Ρέθυμνο που καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης 12 έως 24 μηνών, το σκάνδαλο συνεχίζει να ξετυλίγεται. Νέες υποθέσεις έρχονται στο φως, όπως αυτή ενός πρώην υπεργολάβου του υπουργείου Γεωργίας που κατηγορείται μαζί με μέλη της οικογένειάς του για παράνομη διεκδίκηση επιδοτήσεων για 450 στρέμματα στον Γράμμο.

Η υπόθεση έχει ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς έρχεται στο φως λίγο πριν την έναρξη των συζητήσεων της ΕΕ για τον νέο προϋπολογισμό 2028-2034.

Αναδεικνύει σοβαρά ζητήματα διαφθοράς και κακοδιαχείρισης στον ελληνικό δημόσιο τομέα, ενώ παράλληλα θέτει υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών ελέγχου των κοινοτικών κονδυλίων. Η συνεχιζόμενη έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας αναμένεται να αποκαλύψει περισσότερες λεπτομέρειες για το εύρος και τη λειτουργία του κυκλώματος.