Οι χρήσεις γης, η ποιότητα του αέρα, η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελούν ορισμένους μόνο από τους λόγους που κατατάσσουν την Αθήνα στην 22η θέση στο σύνολο των 30 πόλεων του ευρωπαϊκού δείκτη «Πράσινης Πόλης». Η κατάσταση της πρωτεύουσας αποτυπώνεται χαρακτηριστικά στην ετήσια έκθεση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος, στην οποία επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι η πόλη λαμβάνει βαθμό μόλις 53 στα 100…

Το ιστορικό κέντρο της πόλης αλλοιώθηκε σημαντικά, παρά τις προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν με το Προεδρικό Διάταγμα «Περί καθορισμού χρήσεων γης και ειδικών όρων – περιορισμού δόμησης στην περιοχή Ψυρρή – κέντρου (Ομόνοιας)», όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά η εφημερίδα «Ελευθεροτυπία». Ενώ το 1994 υπήρχαν συνολικά 6 εστιατόρια και 4 θέατρα, το 2002 ο αριθμός τους ανήλθε σε 57 εστιατόρια και 15 μπαρ. Σήμερα περισσότερα από 500 κτίρια στο κέντρο της Αθήνας είναι εγκαταλελειμμένα. Στο Μεταξουργείο και στου Ψυρρή έχουν καταστραφεί τα περισσότερα – 211 και 110 αντίστοιχα.

Η επιτροπή επικαλείται, επίσης, μια έρευνα της Public Issue το 2008, η οποία καταγράφει ότι οι κάτοικοι των περιοχών στο ιστορικό κέντρο και γύρω από αυτό αντιμετωπίζουν καθημερινά προβλήματα όσον αφορά: στάθμευση (84%), παραβατικότητα – εγκληματικότητα (79%), ατμοσφαιρική ρύπανση (69%), ναρκωτικά (64%), υποδομές (57%), θόρυβος (56%), αστυνόμευση (54%), κατάσταση ελεύθερων χώρων (42%), απορρίμματα (42%).

Από το 1990 και έπειτα, περίπου 1.000 από τις 1.300 βιοτεχνίες της πρωτεύουσας έκλεισαν, με αποτέλεσμα να μείνει στο δρόμο και το 30% των εργαζομένων (από 55.000 σε 37.000).

Ενδεικτική είναι επίσης και η αύξηση κατά 90% που σημειώθηκε στην απασχόληση σε μπαρ και εστιατόρια. Το γεγονός αυτό μεταφράζεται σε «ένα βίαιο μετασχηματισμό της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας σε μία περισσότερο καταναλωτική και ψυχαγωγική κατεύθυνση». Την ίδια στιγμή, αναπτύσσονται η βιομηχανία της νυχτερινής διασκέδασης και η εγκατάσταση πλήθους κέντρων που επιβαρύνουν το αστικό τοπίο και αποδυναμώνουν την κλίμακα της γειτονιάς.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η κατάσταση επιδεινώνεται για μόνιμους κατοίκους αλλά και για τους μετανάστες, καθώς οι δεύτεροι υπερσυγκεντρώνονται με νόμιμα ή μη έγγραφα χωρίς αναγκαίες υποδομές και εγκλωβίζονται χιλιάδες σε καθεστώς ημιπαρανομίας με αποτέλεσμα να καθίστανται ευάλωτοι και αναλώσιμοι.

Όπως υπογραμμίζει το ρεπορτάζ της εφημερίδας, επιβαρημένη ποικιλοτρόπως η πρωτεύουσα κυριαρχεί στο λεκανοπέδιο της Αττικής πάνω στο οποίο είναι ορατές οι συνέπειες από την έλλειψη ενός σύγχρονου ρυθμιστικού σχεδίου. Η ανάπτυξη και χωρική αναδιοργάνωση της μητροπολιτικής περιοχής βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, γεγονός που πρέπει να οδηγήσει στην επιτάχυνση της ανακοίνωσης του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου από το ΥΠΕΚΑ. Σημειώνεται ότι το ισχύον Ρυθμιστικό Σχέδιο ανάγεται στο 1985, αν και επικαιροποιήθηκε σε κάποιο βαθμό το 1999 με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σημειώνεται επίσης ότι το ισχύον Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας «αγνοεί» την ύπαρξη του τραμ, του προαστιακού σιδηροδρόμου, της Αττικής οδού κ.ά.

Οι υψηλότεροι ρυθμοί επέκτασης της πόλης εμφανίζονται κατά μήκος της Αττικής Οδού προς τα δυτικά, καθώς και στον άξονα Αγία Παρασκευή με Ραφήνα, σύμφωνα με την Επιτροπή.

Αναφερόμενος στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, ο πρόεδρος της Επιτροπής βουλευτής Μαγνησίας ΠΑΣΟΚ, Κώστας Καρτάλης τόνισε ότι σύντομα η κατάσταση του θα είναι, σε ορισμένα σημεία του, μη αναστρέψιμη καθώς αποσυντίθεται ο κοινωνικός του ιστός. «Το πρόβλημα δεν λύνεται με αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και πιλοτικές μελέτες, καθώς δεν υπάρχει πίστωση χρόνου και θα ήταν λάθος να περιμένουμε άλλα δύο-τρία χρόνια για να έχουμε τα αποτελέσματα μελετών τέτοιου χαρακτήρα» προειδοποίησε ο Κ. Καρτάλης.