Ακριβής αριθμητική καταγραφή των αστέγων στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Οι κοινωνικές οργανώσεις, όμως, υποστηρίζουν ότι ο αριθμός τους φτάνει τους 20.000, με τουλάχιστον τους μισούς να προσπαθούν να επιβιώσουν στην Αθήνα και σε άλλα αστικά κέντρα. Ακόμη  μεγαλύτερο ενδιαφέρον και σημασία έχει η ποιοτική καταγραφή των αστέγων: τα τελευταία τρία χρόνια στους μετανάστες άστεγους έχουν προστεθεί και πολλοί Έλληνες οι οποίοι μη μπορώντας να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις βρέθηκαν στο δρόμο, εγκαινιάζοντας μια καινούργια πληθυσμιακή υποκατηγορία, αυτή των «νεο-αστέγων». Το Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα, στα πλαίσια της έρευνας για το ντοκιμαντέρ «Τριάντα ημέρες στη ζωή της Ελλάδας» ακολούθησε για εβδομάδες έναν από αυτούς και κατέγραψε τόσο την καθημερινότητά του, όσο και τον τρόπο που βίωσε τον προεκλογικό πυρετό για τις κρίσιμες εκλογές της 6ης Μαΐου.
 

Ads

Στις 6 Μαϊου πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας οι πιο κρίσιμες εκλογές των τελευταίων δεκαετιών. Μερικές μέρες μετά, η χώρα μας βρίσκεται και πάλι σε προεκλογική περίοδο και ο ελληνικός λαός καλείται να αποφασίσει για το μέλλον του. Λίγες εβδομάδες πριν από τις επαναληπτικές εκλογές ο Στέλιος Κούλογλου και το Ρεπορτάζ  Χωρίς  Σύνορα  παρακολουθούν πως πέντε εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι βίωσαν  τον προεκλογικό πυρετό για τις εκλογές της 6ης Μαΐου. Ένας από αυτούς είναι ο Λέων, 65 ετών, ο οποίος από τον Νοέμβριο του 2011 φιλοξενείται στον ξενώνα της ΜΚΟ Κλίμακα. Μιλώντας στο φακό της εκπομπής εκφράζει τη γνώμη του για την οικονομική κρίση, το πολιτικό σύστημα και τα κόμματα. Ακόμα πιο σημαντικό είναι, όμως, ότι η συνομιλία μαζί του ανοίγει ένα παραθυράκι σε έναν κόσμο δύσκολα προσβάσιμο και άγνωστο στους περισσότερους: αυτόν μιας μεγάλης πλέον μερίδας συμπολιτών μας που δεν έχει αυτό που για τους περισσότερους είναι [ακόμα] αυτονόητο: στέγη και καθημερινή τροφή.
 
«Έχω σπουδάσει καλές τέχνες στην Αγγλία. Η πρώτη μου εργασία ήταν υπάλληλος σε ένα ταξιδιωτικό γραφείο. Ο πρώτος μου μισθός ήτανε τριπλάσιος από αυτόν ενός δημοσίου υπαλλήλου, σε αυτό ήμουνα τυχερός. Κάποια στιγμή, μπήκα σε μια εταιρεία ελευθέρων σπουδών και δίδασκα αγγλικά. Έμεινα σε αυτή την εταιρεία 18 χρόνια και όταν έφυγα από κει γιατί ήτανε μια υπόσχεση αν θέλεις που χα δώσει και στον εαυτό μου, μετά τα 45 μου θα αυτό-συνταξιοδοτηθώ για να κάνω αυτό που θέλω. Εγώ ήθελα να ζωγραφίσω, τι μπορούσα να κάνω, αγιογραφίες. Οι πρώτες μου αγιογραφίες διατέθηκαν στην αγορά εύκολα, άρχιζα κι έκτιζα ένα όνομα. Και άρχιζαν και οι παραγγελίες και ρολάρανε πάρα πάρα πολύ εύκολα, χωρίς να τις κυνηγώ χωρίς τίποτα. Αυτό κράτησε μέχρι το 2008 και μετά άρχισε το δεν υπάρχει δουλειά, δεν υπάρχει παραγγελίες λόγω της κρίσεως», εξιστορεί ο Λέων. Από το 2008 και μετά τα πράγματα άλλαξαν και οι παραγγελίες ελαττώθηκαν τόσο πολύ που στο τέλος του 2011 έφτασε σε σημείο να έχει ξοδέψει όλα τα χρήματα που είχε μαζέψει, δεν μπορούσε να πληρώσει το ενοίκιο του σπιτιού του και βρέθηκε στο δρόμο.
 
Mια από τις πρώτες ερωτήσεις που έχει κανείς είναι πως βιώνουν οι άνθρωποι αυτοί τη μετάβαση από την ασφάλεια του σπιτιού τους στο δρόμο, χωρίς να έχουν καμία σχετική εμπειρία ή γνώση πως να επιβιώσουν στο κρύο, αλλά και την ολοένα αυξανόμενη βια των δρόμων. Τις πρώτες 45 ημέρες που έμεινε άστεγος, λέει ο Λέων, στις αρχές Οκτωβρίου, κοιμήθηκε σε ένα παγκάκι στον Άγιο Παντελεήμονα. «Η πρώτη μέρα ήταν μαρτυρική και ξέρετε γιατί ήταν μαρτυρική; Γιατί δεν είχα υπολογίσει ότι το μέταλλο απορροφάει πολύ εύκολα τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και στη μεταφέρει άγρια και δεν είχα προμηθευτεί κανένα κάλλυμα κανένα χαρτόνι να κάθομαι απάνω και πάγωσα», εξηγεί δείχνοντας το παγκάκι.
 
Από τα μέσα Νοεμβρίου είναι φιλοξενούμενος στον ξενώνα της ΜΚΟ Κλίμακα. Η υπεύθυνη του προγράμματος στήριξης αστέγων της οργάνωσης, Άντα Αλαμάνου συναντά ολοένα και περισσότερους ανθρώπους υψηλότερης μόρφωσης και κοινωνικής στάθμης, κάποιοι από τους οποίους είναι πτυχιούχοι άνεργοι, ενώ άλλοι χρεοκόπησαν λόγω χρεών σε κάρτες ή δάνεια. «Το 11% των αστέγων έχει πανεπιστημιακή εκπαίδευση, ενώ μόλις το 9% είναι αναλφάβητοι”, επισημαίνει. “Tο κέντρο στήριξης αστέγων λειτουργεί ως μια ανοιχτή δομή, όπου παρέχει πολύπλευρες υπηρεσίες, από πρακτικά προβλήματα καθημερινής επιβίωσης, όπως είναι τα λουτρά, μπορεί να έρθουν εδώ να κάνουν μπάνιο, να πάρουν καθαρά ρούχα, ενώ δίνεται γεύμα δύο φορές την εβδομάδα», απαριθμεί τις παροχές της οργάνωσης.
 
Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, οι νεοάστεγοι, αντιμετωπίζουν με μεγάλο σοκ αυτή την αλλαγή στην πραγματικότητά τους, διότι δεν είχανε συνηθίσει ούτε σε κατάσταση φτώχειας, ούτε σε κατάσταση να ζούνε, χωρίς να μπορούνε να επιβιώσουνε σε αξιοπρεπείς συνθήκες. Είναι πάρα πολύ δύσκολη η κατάσταση γι’ αυτούς. Ειδικά για ανθρώπους που δεν γνωρίζουν πραγματικά πού να αποτανθούν, που δεν γνωρίζουν ποιες υπηρεσίες υπάρχουν και πραγματικά αισθάνονται ένα τεράστιο κενό στη ζωή τους, σημειώνει η κ. Αλαμάνου. Πρόκειται για «ένα πρόβλημα που συνεχώς θα αυξάνεται, θα διογκώνεται και που δεν αφορά μόνο τα θύματα του προβλήματος αυτού, είτε είναι άστεγοι, είτε είναι άνεργοι, αλλά την κοινωνία στο σύνολό της», τονίζει.
 
Ακόμη, ο φακός της εκπομπής ακολουθεί το Λέοντα σε συναντήσεις με φίλους του που αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα και συζητούν τόσο για την καθημερινότητα, όσο και για τις προεκλογικές εξαγγελίες και τις απόψεις τους για το αν θα αλλάξουν τα πράγματα. Τις απόψεις αυτές, καθώς και τα ζητήματα που τον απασχολούν εκφράζει ο ίδιος και σε μια ενδιαφέρουσα συζήτησή του με τον Νάσο Αλευρά, υποψήφιο βουλευτή με το ΠΑΣΟΚ.
 
Φτάνει το πρωί των εκλογών. «Ξεκινάω για να ψηφίσω σήμερα  6 Μαΐου με μισή καρδιά, ούτε ένα τέταρτο καρδιάς θα έλεγα. Κανένας δεν αξίζει την ψήφο μου», λέει ο Λέοντας. Δεν είναι ο μόνος που έχει αυτή την άποψη.
 
Δείτε το ντοκιμαντέρ του Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα «Τριάντα ημέρες στη ζωή της Ελλάδας» στην ιστοσελίδα της εκπομπής www.rwf.gr.