Τον Μάρτιο βρέθηκα στη Λέσβο, με αφορμή τη δίκη του Αμίρ και του Ακίφ, δύο προσφύγων που έχουν καταδικαστεί σε 50 χρόνια φυλάκισης ο καθένας μόνο και μόνο γιατί η ελληνική νομοθεσία, αντιμετωπίζει σαν διακινητές ανθρώπους που θαλασσοπνίγονται με την οικογένεια τους για να μπορέσουν να επιβιώσουν.

Λίγες μέρες πριν, η θάλασσα είχε ξεβράσει 6 πτώματα προσφύγων. Κατά σύμπτωση, η κηδεία ήταν την ίδια μέρα με τη δίκη, οπότε αποφασίσαμε με τρεις αλληλέγγυους και τη δημοσιογράφο Αλ. Χριστακάκη, να παρευρεθούμε. 

Πέρασαν από μπροστά μας οι νεκροφόρες, με τα σώματα των προσφύγων γυμνά και τυλιγμένα με άσπρα σεντόνια όπως ορίζει το τελετουργικό τους στην Αφρική. Σεβαστήκαμε την επιθυμία της οικογένειας να μην περάσουμε στον χώρο της ταφής, ωστόσο κατάφερα να μιλήσω με τον αδερφό του ενός θύματος. Είχε ταξιδέψει από την Αμερική για να αναγνωρίσει τη σωρό του αδερφού του.

«Δεν είχαν πάνω τους ούτε κινητά ούτε έγγραφα, ούτε ταυτότητα, ούτε χρήματα, οπότε έπρεπε να έρθω να αναγνωρίσω τη σωρό και να τον θρηνήσω. Ο αδερφός μου αποκλείεται να ξεκίνησε από την Τουρκία χωρίς όλα αυτά. Του έστελνα χρήματα όποτε μπορούσα, σπούδαζε στην Τουρκία, αλλά ναι τελευταία ήταν ζορισμένοι οι Αφρικανοί φοιτητές λόγω διώξεων από τον Ερντογάν και προφανώς θέλησε να φύγει με την παρέα του».

Δεν είναι η πρώτη φορά που η θάλασσα ξεβράζει νεκρούς χωρίς χαρτιά, κινητά και πορτοφόλια. Αν αναρωτιέστε γιατί, την απάντηση έχουν δώσει ρεπορτάζ διεθνών ΜΜΕ αλλά και ο εργαζόμενος σε ΜΚΟ που μου μίλησε:

«Είναι σαφές ότι πρόκειται για νεκρούς-θύματα επαναπροωθήσεων. Όπως έγραψε ο Guardian και έχουν διαπιστώσει και θεσμοί, οι πρόσφυγες απαγάγονται στην Ελλάδα, τους κλέβουν τα κινητά και τα πορτοφόλια και τους ξαναρίχνουν στη θάλασσα σε ακυβέρνητες σχεδίες. Γι’αυτό δεν είχαν τίποτα πάνω τους. Αυτά δεν τα κάνει μόνο η Ελλάδα τα κάνει κι η Τουρκία και άλλες χώρες».

Η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Σοφία Βούλτεψη την Πέμπτη (9 Ιουνίου) μιλώντας στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ για να απαντήσει στις κατηγορίες για παράνομα και εγκληματικά pushback προσφύγων στο Αιγαίο ανέφερε τα εξής: «Υπάρχει έγκλημα χωρίς πτώμα; Αφού τους πετάμε στη θάλασσα πού είναι οι νεκροί;».

Ιδού λοιπόν οι νεκροί σας κ. Βούλτεψη, ιδού τα πτώματα που ψάχνετε. Η παρακάτω φωτογραφία είναι από τη συγκεκριμένη κηδεία. Από σεβασμό στους νεκρούς, δημοσιεύω μόνο τους συγγενείς που μεταφέρουν το κόντρα πλακέ πάνω στο οποίο θα τοποθετήσουν τους νεκρούς τους που τους είδα με τα μάτια μου.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτοί.  Είναι κι ο Σίντι Κέιτα, 36 ετών, από την Ακτή του Ελεφαντοστού, και ο Μάρσαλ Κουαμού ετών 33, από το Καμερούν και άλλοι που δεν θα μάθουμε ενδεχομένως τα ονόματα του όπως προκύπτει από έρευνα διεθνών μέσων (Guardian, Spiegel, Le Monde, Lighthouse Reports, Mediareport).

Επίσης τον Απρίλιο του 21, έγινε ένα ναυάγιο με 4 νεκρούς. Η βάρκα δεν βρέθηκε. Οι ψαράδες δήλωσαν το λιμενικό ειδοποιήθηκε αμέσως αλλά καθυστέρησε. Το ναυάγιο έγινε στην ακτίνα των ινοθερμικών καμερών της Frontex. Χάθηκαν 4 άνθρωποι. Τα πτώματα δεν βρέθηκαν, οι επιζήσαντες ομολόγησαν πως ήταν μαζί τους, οι συγγενείς δεν τους ξαναείδαν.

Είναι κι οι άλλοι νεκροί που ξεβράστηκαν πέρσι τον Δεκέμβρη και τους οποίους προσπάθησε να κρύψει το ελληνικό λιμενικό σύμφωνα με μάρτυρες από τη Λέσβο. Μόνο τον Δεκέμβρη του 21, μέσα σε 3 μέρες μετρήσαμε 30 νεκρούς πρόσφυγες. Γιατί; Οι πρόσφυγες για να αποφύγουν τα απάνθρωπα pushback και τις φυλακίσεις στα νησιά, επιχειρούν την πολύ πιο επικίνδυνη διαδρομή απευθείας από Τουρκία-Ιταλία.

Αυτή η κρατική διαχείριση έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνονται τα ατυχήματα και οι δυσκολίες μετακίνησης. Να αυξάνεται ο θάνατος. Δεν είναι λοιπόν μόνο αυτοί που σπρώχνονται χωρίς σωσίβια (όπως οι ίδιες οι ανακοινώσεις των λιμενικών σημειώνουν), χαρτιά και κινητά σε ακυβέρνητες σχεδίες, είναι και αυτοί που πνίγονται για να αποφύγουν ακριβώς αυτό το μαρτύριο.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian από τον Ιανουάριο του 2020, η Ελλάδα έχει ωθήσει περίπου 6.230 αιτούντες άσυλο από τις ακτές της, βάσει στοιχείων της οργάνωσης BVMN (παρατηρητήριο για τις παραβιάσεις δικαιωμάτων στα σύνορα). Η έκθεση ανέφερε ότι στο 89% των ανατροφοδοτήσεων, «το BVMN έχει παρατηρήσει δυσανάλογη και υπερβολική χρήση βίας. Αυτός ο ανησυχητικός αριθμός δείχνει ότι η χρήση βίας σε έναν καταχρηστικό, και επομένως παράνομο τρόπο, έχει γίνει μια κανονικότητα».

«Τα εξαιρετικά σκληρά παραδείγματα αστυνομικής βίας που καταγράφηκαν το 2020 περιελάμβαναν παρατεταμένους υπερβολικούς ξυλοδαρμούς (συχνά σε γυμνά σώματα), εμβάπτιση νερού, σωματική κακοποίηση γυναικών και παιδιών, χρήση μεταλλικών ράβδων για πρόκληση τραυματισμού». Σε μαρτυρίες, οι άνθρωποι περιέγραψαν πώς τα χέρια τους ήταν δεμένα σε ράβδους και τα κράνη που έβαζαν στο κεφάλι τους πριν από τους ξυλοδαρμούς για να αποφευχθούν οι ορατοί μώλωπες.

Αγωγή που κατατέθηκε εναντίον του ελληνικού κράτους τον Απρίλιο στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατηγόρησε την ελληνική κυβέρνηση ότι εγκατέλειψε δεκάδες μετανάστες σε σωσίβιες σχεδίες στη θάλασσα, αφού ορισμένοι είχαν ξυλοκοπηθεί. Η υπόθεση ισχυρίζεται ότι τα ελληνικά περιπολικά έσυραν τους μετανάστες πίσω στα τουρκικά νερά και τους εγκατέλειψαν στη θάλασσα χωρίς φαγητό, νερό, σωσίβια ή οποιοδήποτε μέσο για να ζητήσουν βοήθεια.