Κάποτε, για τους ψαράδες της περιοχής Bahodopi στην Ινδονησία, το να επιστρέψουν σπίτι τους με μια καλή ψαριά με σκουμπρί, τόνο, αστακό ή καλαμάρι ήταν εύκολη υπόθεση. Τα τελευταία χρόνια όμως, αναγκάζονται να εκτελούν δρομολόγια πολλών ωρών στη θάλασσα να βρουν 2-3 κιλά. Και όμως αυτές οι κοινότητες φαίνεται να πληρώνουν την πράσινη μετάβαση της Δύσης.

Τα σπίτια των ψαράδων, έχουν φόντο πίσω τους πανύψηλους γερανούς και τους λευκούς καπνούς των καμινάδων της Morowali Industrial Park (IMIP), ενός εκτεταμένου συγκροτήματος επεξεργασίας νικελίου στην επαρχία του Κεντρικού Σουλαουέζι. Εκεί φιλοξενείται μια σειρά από κινεζικές εταιρείες και συνεργάτες τους, με επικεφαλής τον κολοσσό του ανοξείδωτου χάλυβα Tsingshan Holding Group.

Το νικέλιο θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό για τον πλανήτη καθώς χάρη σε αυτό δημιουργούνται οι μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που προκρίνουν στην ΕΕ στο πλαίσιο προώθησης καθαρών πηγών ενέργειας. Η Ινδονησία φιλοξενεί το μεγαλύτερο απόθεμα στον κόσμο, περίπου το 1/4 των αποδεδειγμένων αποθεμάτων του πλανήτη.

«Μπορούμε να δούμε ότι η ενεργειακή μετάβαση εξαρτάται από τις μπαταρίες, οι μπαταρίες εξαρτώνται από το νικέλιο και η ανάπτυξη του νικελίου εξαρτάται από την Ινδονησία. Χωρίς το ινδονησιακό νικέλιο, δεν θα υπάρξει ενεργειακή μετάβαση», είπε ο Στίβεν Μπράουν, σύμβουλος νικελίου με έδρα την Αυστραλία, στο Nickel Summit. στην Τζακάρτα τον Αύγουστο.

Έτσι εξηγείται γιατί είναι συγκεντρωμένοι τόσοι κολοσσοί σε αυτή την περιοχή των πλανήτη με τους φτωχούς ψαράδες, όπως αναφέρεται σε εκτενές αφιέρωμα του ιστότοπου asia.nikkei. Τα εργοστάσια της IMIP συγκαταλέγονται σε μια σειρά έργων που σχετίζονται με τις μπαταρίες, και βρίσκονται σε διάφορα στάδια, συνολικού ύψους επενδύσεων τουλάχιστον 29 δις. δολ., σύμφωνα με το Συντονιστικό Υπουργείο Ναυτιλιακών Υποθέσεων και Επενδύσεων της Ινδονησίας. Τα έργα διευθύνονται κυρίως από κινεζικές εταιρείες.

Το τίμημα της ανάπτυξης

Μακροπρόθεσμα, η Ινδονησία βλέπει τα τεράστια αποθέματά της σε νικέλιο ως μέσο για να αναρριχηθεί στην παγκόσμια αλυσίδα της συγκεκριμένης βιομηχανίας. Από το να είναι ένας απλός προμηθευτής πρώτων υλών πριν από μερικά χρόνια, η μεγαλύτερη οικονομία της Νοτιοανατολικής Ασίας ελπίζει να γίνει κατασκευαστής μπαταριών και τελικά ηλεκτρικών οχημάτων.

Πολλά από τα εργοστάσια στο βιομηχανικό πάρκο – αρκετά είναι ακόμη υπό κατασκευή-  παράγουν νικέλιο για μπαταρίες για λογαριασμό κινζικών ομίλων που, με τη σειρά τους, προμηθεύουν μπαταρίες σε μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της βιομηχανίας ηλεκτρικών αυτοκινήτων, όπως Tesla, Volkswagen και BMW. Η αυτοκινητοβιομηχανία και η Big Tech προσπαθεί να εξασφαλίσει προμήθειες νικελίου για την παραγωγή μπαταριών.

Η προσπάθεια της Ινδοκίνας να ενταχθεί στην πράσινη βιομηχανική επανάσταση έλαβε χώρα στο πλαίσιο των χαλαρών περιβαλλοντικών κανονισμών, ένας από τους παράγοντες που της επέτρεψαν να προσελκύσει επενδύσεις.

Θανάσιμος περιβαλλοντικός κίνδυνος

«Η Ινδονησία είναι ο αδιαμφισβήτητος βασιλιάς του κόσμου του νικελίου», είπε ο Μπράουν. «Ωστόσο, ο κίνδυνος [περιβαλλοντικός, κοινωνικός και διακυβέρνησης] στην Ινδονησία θεωρείται υψηλότερος από ό,τι σε άλλα μέρη σε όλο τον κόσμο».

Το νερό κάτω από τα σπίτια των ψαράδων που στηρίζονται σε ξύλινους πασάλους πάνω, όχι απλώς έχει γίνει θολό, αλλά συχνά γίνεται τόσο ζεστό που τα ψάρια διώχνονται μακριά. Οι κάτοικοι κατηγορούν τα ζεστά λύματα που ξεχύνονται από τα εργοστάσια. «Τα παιδιά δεν μπορούν πια να κολυμπήσουν γύρω από το σπίτι», πρόσθεσε μια γυναίκα στην περιοχη.  Οι αναθυμιάσεις που θολώνουν τον αέρα του Bahodopi, κατά ειρωνικό τρόπο, τροφοδοτούν το μέλλον της καθαρής ενέργειας.

Οι κάτοικοι στο ψαροχώρι συχνά παραπονιούνται για αναπνευστικά προβλήματα, κατηγορώντας την αιθάλη από τον άνθρακα που εκφορτώνεται για την τροφοδοσία των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της IMIP. Η σκόνη μεταφέρεται από τον άνεμο στα σπίτια των κατοίκων της περιοχής. Ακόμη και στα σπίτια των πλουσιότερων κατοίκων, η αιθάλη επικαλύπτει τα κεραμικά δάπεδα. «Πρέπει να πλύνουμε ξανά τα πιάτα και τα κουτάλια πριν φάμε», είπε ένας κάτοικος.

Άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι ξεκάθαρα ορατά στο Bahodopi. Οι εξορυκτικές δραστηριότητες σκοτώνουν τα δάση. Τα κόκκινα απορρίμματα από τα ορυχεία ξεβράζονται σε ποτάμια και ρυάκια που διασχίζουν χωριά, μετατρέποντας τα προηγουμένως καθαρά νερά σε κοκκινωπά – και συχνά τοξικά, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Η αντίθεση

Τα τελευταία 8 χρόνια το νικέλιο έχει μετατρέψει την ήσυχη παράκτια συνοικία Bahodopi σε μια βιομηχανική πόλη που ακμάζει, κυρίως χάρη στο IMIP, το οποίο ξεκίνησε το 2014. Ο αριθμός των κατοίκων αυξήθηκε από περίπου 10.000 σε πάνω από 100.000 κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, σύμφωνα με τοπική εκτίμηση. Οι περισσότεροι από τους νεοφερμένους είναι νεαροί άντρες 20 ή 30 ετών, που έρχονται από όλο το νησί Sulawesi και άλλα μέρη της Ινδονησίας για να εργαστούν είτε για την IMIP, είτε για τους ενοικιαστές της, είτε για προμηθευτές ορυχείων είτε για υπεργολάβους. Οι μικρές επιχειρήσεις έχουν αναδυθεί για να καλύψουν αυτόν τον ταχέως αναπτυσσόμενο πληθυσμό. Πάγκοι τροφίμων, φαρμακεία και καταστήματα, που πωλούν τα πάντα, από ρούχα μέχρι κινητά τηλέφωνα, εκτείνονται μίλια κατά μήκος του κεντρικού δρόμου που διασχίζει το Bahodopi και την περιοχή IMIP.

Πάντως για τις οικογένειες των ψαράδων στην κοινότητα Bahodopi, η πρόοδος στο περιβάλλον δεν μπορεί να έρθει πολύ σύντομα. Μερικά πλέον λειτουργούν μικρά περίπτερα στο πλάι που εξυπηρετούν τους υπαλλήλους του IMIP, αλλά αυτό δεν αρκεί για να αντισταθμίσει το χαμένο εισόδημά τους. «Τι να κάνουμε τη ζωή μας αν συνεχίσει να είναι έτσι», είπε μια από τις συζύγους ενός ψαρά. «Σε τι είδους δουλειές μπορούμε να στραφούμε όταν είμαστε μόνο απόφοιτοι δημοτικού;».