«Η ένταση και η γρήγορη κλιμάκωση των επιθέσεων φασιστικών ομάδων, από το ΕΠΑΛ της Σταυρούπολης έως το Νέο Ηράκλειο, είναι ανησυχητική. Όταν περνάει κανείς από την επίθεση σε φοιτητές, σε κλιμάκιο της κομματικής νεολαίας, υπάρχει ένας παραλληλισμός με τα γεγονότα του καλοκαιριού του ’13, που οδήγησαν τελικά στη δολοφονία Φύσσα» λέει στο tvxs.gr o εκπαιδευτικός Κωστής Παπαϊωάννου  τ. Γενικός Γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σήμερα διευθυντής του Σημείου για τη μελέτη και αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς.

Ο Κ. Παπαϊωάννου εξηγεί για ποιον λόγο θεωρεί πως οι θεσμοί δεν έκαναν σωστή ανάγνωση του αποτελέσματος της δίκης κατά της ΧΑ. «Τι έκανε η δικαιοσύνη, η αστυνομία, η κυβέρνηση μετά την καταδίκη της ΧΑ; Έχουν -φοβάμαι και πάλι- μια δυσανεξία στο να καταδικάσουν τα φασιστικά φαινόμενα».

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, απαντάει επίσης στο ερώτημα «γιατί τώρα;» και εξηγεί γιατί υπάρχει επιτακτική ανάγκη συνεργασίας όλων των δημοκρατικών δυνάμεων. 

► Ποιοι είναι κατά τη γνώμη σας οι λόγοι των συντονισμένων φασιστικών επιθέσεων; Γιατί τώρα; Σχετίζονται με την επέτειο του ενός χρόνου από την καταδίκη της Χρυσής Αυγής;

Αφενός, ναι, υπάρχει ένας επετειακός χαρακτήρας. Όπως εμείς κάτσαμε και σκεφτήκαμε να τιμήσουμε τον Οκτώβρη και την καταδικαστική απόφαση, ενδεχομένως κάποιοι άλλοι  -μέσα ή έξω από τη φυλακή- είπαν: να θυμίσουμε ότι είμαστε ζωντανοί. 

Υπάρχει κι ένα δεύτερο ενδεχόμενο. Η συγκυρία είναι δυνάμει προεκλογική. Τους επόμενους μήνες, εικάζεται ότι θα γίνουν εκλογές με φυγόκεντρες δυνάμεις προς τα δεξιά της κυβέρνησης. Η ΝΔ εμφανίζεται προς το παρόν στεγανωμένη στο κέντρο και στα αριστερά της, αλλά έχει ρήγμα στα δεξιά, όπως αυτό εκφράζεται με την κριτική του Σαμαρά, με το Μακεδονικό που παραμένει ανοιχτή πληγή και με τις διαμαρτυρίες των αντιεμβολιαστών.

► Άρα λέτε ότι οι φασιστικές -νεοναζιστικές ομάδες «ψαρεύουν» προεκλογικά από τους απογοητευμένους της ΝΔ;

Λέω ότι στα δεξιά της η ΝΔ έχει μεγάλο ορφανό ακροατήριο. Δεν είναι βέβαια ενιαίος χώρος, δεν είναι όλοι οι ακροδεξιοί ίδιοι με τους νεοναζί. Αλλά είναι ένας μεγάλος χώρος που στις εκλογές του 19  ψήφισε κυρίως τη ΝΔ. Και προφανώς οι πιέσεις που ασκούν μπορεί να αναγκάσουν -που το απεύχομαι- την κυβέρνηση, έως τις εκλογές να συνδιαλέγεται μαζί τους. Ο κίνδυνος είναι, πηγαίνοντας προς τις εκλογές να είναι σε μια διαρκή συνομιλία, να ασκεί μια πολιτική κατευνασμού προς την άκρα δεξιά. Αυτό και την εξυπηρετεί την κυβέρνηση και την στριμώχνει. 

► Ποια είναι η ανάγνωσή σας σχετικά με τα περιστατικά των πρόσφατων φασιστικών επιθέσεων;

Έχει σημασία να δούμε την αφετηρία. Τη Θεσσαλονίκη και δη τα ΕΠΑΛ, πρέπει να τα δει κανείς χωριστά, χωρίς να φτάσουμε σε στοχοποίηση της πόλης ή των συγκεκριμένων σχολείων. 

Η Θεσσαλονίκη έχει ιστορικό βάρος, σε σχέση με την παρουσία του παρακράτους και την ακροδεξιά, το οποίο δυνάμωσε πάλι πολύ με τα συλλαλητήρια για το μακεδονικό. Ας θυμηθούμε παλιότερα την περίοδο που σε επίπεδο θεσμών, νομαρχία δημαρχία και μητρόπολη, ήταν κάποια στιγμή σε χρώμα βαθύ μπλε… σχεδόν μαύρο. Η δεύτερη παράμετρος στη Θεσσαλονίκη είναι το οπαδικό στοιχείο.  Η ώσμωση οπαδών με κοινότητες ακροδεξιών και ομογενειακές κοινότητες, που έχουν δραστηριοποιηθεί στην ακροδεξιά. 

Σχετικά με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ΕΠΑΛ τώρα. Είναι σχολεία, που θα έπρεπε η πολιτεία να τα προσέξει περισσότερο. Σήμερα τα αντιμετωπίζει σαν αποθετήρια. Μαθαίνουμε ότι οι συγκεκριμένες ομάδες νεοφασιστών ήταν σεσημασμένοι στον χώρο του ΕΠΑΛ και ενδεχομένως τύχαιναν και ανοχής. Χρειάζονται ειδικές παρεμβάσεις, στήριξη της σχολικής κοινότητας, προγράμματα πρόληψης, εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατική παιδεία. Χρειάζεται όμως και καταστολή όταν εμφανίζονται ομάδες οργανωμένης βίας. 

► Είδαμε πως παρά τις συλλήψεις, μετά την πρώτη επίθεση, δεν πτοήθηκαν  οι νεοναζί. Τι σημαίνει αυτό; 

Όντως, μετά τις επιθέσεις στα δύο ΕΠΑΛ, στην Σταυρούπολη και τον Εύοσμο, έρχεται κλιμάκωση με επίθεση στην ομάδα της ΚΝΕ και χθες στο Ηράκλειο. Είδαμε μια γρήγορη κλιμάκωση και έντονη. Όταν περνάει κανείς από την επίθεση σε φοιτητές, σε κλιμάκιο κομματικής νεολαίας, διακρίνεται μια αναλογία με τα γεγονότα του καλοκαιριού του 13. Δεν λέω ότι είναι ίδια τα πράγματα, αλλά το μυαλό πάει εκεί. Δεν μπορούμε με ευκολία να πούμε ότι είναι η ΧΑ που «χτυπάει» αλλά η σύνδεση των προσώπων με τη ΧΑ είναι εμφανής. 

Υπάρχει σαφώς ο κίνδυνος  να αρχίσουμε να έχουμε πύκνωση των φαινομένων.

Η καταδίκη της ΧΑ ήταν ένα μήνυμα που δεν διάβασαν προσεκτικά οι θεσμοί

► Υπάρχει και ο κίνδυνος, να εκληφθούν όλα αυτά από τους πολίτες, σαν να μην έγινε τίποτα με την περσινή απόφαση του δικαστήριου, εφόσον τα τάγματα είναι ακόμα στους δρόμους; 

Κάποιοι μπορεί να πουν ότι αναιρείται το αποτέλεσμα της δίκης. Εγώ λέω αντίθετα ότι αυτά επιβεβαιώνουν το αποτέλεσμα και την αξία του. Το αποτέλεσμα είναι ωστόσο ένα  μήνυμα που φαίνεται ότι δεν διαβάστηκε προσεκτικά από τους θεσμούς. Η αστυνομία δεν πήγε να δει τι σημαίνει ότι στους κόλπους της υπάρχουν άτομα που συνδέονταν με την εγκληματική οργάνωση Η δικαιοσύνη δεν έσκυψε να δει, τι δεν έπραξε και φτάσαμε στο φθινόπωρο του ’13 ενώ είχαμε για χρόνια αδιερεύνητες υποθέσεις επιθέσεων με ρατσιστικό κίνητρο.

► Η πολιτική ηγεσία το έλαβε το μήνυμα;

Όχι. Η επίθεση ειδικά στο Ηράκλειο, είχε το modus operandi των ταγμάτων εφόδου. Επίθεση ομάδας με καλυμμένα  χαρακτηριστικά, με ναζιστικά σύμβολα, και παράγγελμα στο τέλος της επίθεσης για να φύγουν με στρατιωτικό βήμα οι νενοναζί.

Τι σημαίνει αυτό το modus operandi; Σημαίνει ότι το μήνυμα  της δίκης δεν έχει φτάσει σε όλους τους αποδέκτες. 

Τι κατάλαβε το υπουργείο παιδείας; Η ίδια η υπουργός  βγάζει ανακοίνωση που λέει  ότι η Ελλάδα νίκησε τον λαϊκισμό στην 28η Οκτωβρίου και δεν τολμάει να πει τη λέξη φασισμός. Υπάρχει μια δυσανεξία στο να καταδικάσουν το φασιστικό φαινόμενο.

Ποια είναι η θέση του υπουργείου παιδείας για όλα αυτά που έγιναν στα ΕΠΑΛ;  Είναι δυνατόν να έχεις οπλισμό στα σχολεία και να μην υπάρχει έγκαιρη παρέμβαση από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης; Δεν συγκρούονται οι μαθητές για τα μάτια μιας μαθήτριας. Έχουμε συμμορία που σκορπάει τρόμο σε μαθητές και καθηγητές!

► Τι σημαίνει το ότι επανέρχεται από στελέχη της κυβέρνησης η θεωρία των δύο άκρων;

Τα δύο άκρα εδώ και χρόνια στην ελληνική δημοκρατία, είναι η ακροδεξιά και η δημοκρατία. Το ναζιστικό φαινόμενο από τη μία και η πολιτεία από την άλλη, που χρόνια αδρανούσε και τελικά αμύνθηκε με την παραπομπή της υπόθεσης στη δικαιοσύνη. 

Επιτίθεται διαρκώς μια ομάδα την οποία αφήνουν αχαλίνωτη και η πολιτεία λέει ότι είναι δύο άκρα που συγκρούονται. Πρόκειται για αυτοεπιβεβαιούμενη προφητεία. Στην πρώτη αντίδραση που θα υπάρχει από φοιτητές ή αντιεξουσιαστές θα πει ο κ. Συρίγος  ότι συγκρούονται τα δύο άκρα. Όχι, στην πραγματικότητα, άφησαν το ένα άκρο να κλιμακώσει την ένταση, να την πυροδοτήσει και να υπάρξει σύγκρουση. 

Και αυτό είναι ενδεχομένως (το απεύχομαι), μια κλιμάκωση της στρατηγικής έντασης που είχαμε και το ’13.  Θυμίζω πως είχαμε το χτύπημα  σε συνδικαλιστές  του  ΠΑΜΕ, διάλυση της εκδήλωσης στον Μελιγαλά και τη δολοφονία του Φύσσα. Αυτό το διαβάζει κανείς μέσα από το πρίσμα της σταδιακής κλιμάκωσης μέχρι να υπάρξει μια αντίδραση. Αντέδρασε ευτυχώς πρώτα ο κόσμος, μετά η πολιτεία απάντησε συντεταγμένα με τη  δικαιοσύνη. Αυτοί, η Χρυσή Αυγή, ήταν σαφές ότι θέλανε σύγκρουση στο δρόμο. 

Στο θέμα της ανόδου της ακροδεξιάς, δεν είναι κανένας άμοιρος ευθυνών

► Υπάρχουν φωνές στην αριστερά, που ισχυρίζονται πως η ύπαρξη της ακροδεξιάς πτέρυγας της ΝΔ, ενθαρρύνει τέτοια φαινόμενα. Συμφωνείτε; 

Δεν θεωρώ ότι η ΝΔ είναι ένα ακροδεξιό κόμμα. Το ότι εργαλειακά κάποιοι χρησιμοποιούν το φαινόμενο, ναι. Αλλά υπάρχουν και στελέχη, που έχουν πραγματική ανησυχία. 

Όπως η αντισημιτική στάση τριών υπουργών, δεν αρκεί να πεις ότι είναι συνολικά ένα αντισημιτικό κόμμα, έτσι δεν μπορείς να πεις ότι η ύπαρξη ακροδεξιών στη ΝΔ την καθιστά ακροδεξιό κόμμα. Όμως κάποιος πρέπει να πει ότι, έχεις ευθύνη σαν παράταξη αν υπάρχει υπερεκπροσώπηση τέτοιων απόψεων που σύρει το κόμμα στο άκρο.

Υπάρχουν λοιπόν φωνές εντός της ΝΔ που καταλαβαίνουν ότι η χώρα έχει ανάγκη μια σοβαρή δημοκρατική συντηρητική παράταξη, με σαφείς  διαχωριστικές γραμμές από την ακροδεξιά και τον φασισμό. Αλλά δεν φωνάζουν πολύ οι φωνές αυτές. Πρέπει να αντιληφθούν γρήγορα ότι είναι ένα κανονικό μπρα ντε φερ της δημοκρατίας με τις δυνάμεις της ακροδεξιάς. Δείτε ας πούμε τις δηλώσεις Δένδια, πώς ευκρινώς διαχωρίζει τη θέση του από τη θεωρία των δύο άκρων και τις ίσες αποστάσεις. 

Πρέπει οπωσδήποτε, να ανοίξουμε διαύλους επικοινωνίας με αυτές τις φωνές. Και συνεχίζω να λέω, ότι επείγει η συνεργασία όλων των δημοκρατικών δυνάμεων απέναντι στο φασιστικό φαινόμενο. Γιατί στο θέμα της ανόδου της ακροδεξιάς, κανένας δεν είναι άμοιρος ευθυνών.