Παραλείψεις, παραδόσεις που δεν έγιναν ποτέ και σοβαρές ευθύνες της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας για το δυστύχημα στα Τέμπη προκύπτουν από τα στοιχεία που παρουσιάζει η «Εφημερίδα των Συντακτών».

Αρχικά, υπενθυμίζεται ότι ανάμεσα στο Ελληνικό Δημόσιο και την τότε ΤΡΑΙΝΟΣΕ (πλέον Hellenic Train) ίσχυε από το έτος 2016 μια σύμβαση Υποχρέωσης Δημόσιας Υπηρεσίας (ΥΔΥ) για την επιδότηση των άγονων γραμμών. Βάσει αυτής, το Δημόσιο επιδοτούσε με 50 εκατομμύρια κάθε χρόνο την αρχικά δημόσια ΤΡΑΙΝΟΣΕ που το 2017 εξαγοράστηκε από την ιταλική Ferrovia dello Stato Italiano (FSI). Εκείνη η σύμβαση ΥΔΥ έληγε στο τέλος του 2020.

Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ του Άρη Χατζηγεωργίου, στις 29 Νοεμβρίου 2019, η κυβέρνηση Μητσοτάκη υπογράφει μνημόνιο συνεργασίας με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Το μνημόνιο υπογράφεται ενόψει της νέας σύμβασης ΥΔΥ που θα έπρεπε να ισχύσει από το 2021. Μέσα στο παράρτημα του μνημονίου περιγράφονται τα «οφέλη για την ελληνική οικονομία από τη 15ετή νέα σύμβαση».

Ωστόσο, περιλαμβάνονται και συγκεκριμένες επενδύσεις στις οποίες θα έπρεπε να προχωρήσουν οι Ιταλοί ιδιοκτήτες, ύψους 645 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τον «Εφ.Συν», αφορούν νέο Τροχαίο Υλικό (Τ.Υ.), υβριδικά τρένα, ανακατασκευασμένο Τ.Υ. υψηλών ταχυτήτων (400 εκατ.), επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες (100 εκατ.) και επενδύσεις σε ακίνητα (145 εκατ. συνολικά). Το ύψος των επενδύσεων αυτών προβλέπεται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό σε «αντάλλαγμα» για την ανάθεση της νέας σύμβασης ΥΔΥ ύψους 750 εκατομμυρίων.

Με βάση αυτό το μνημόνιο, ξεκινούν διαπραγματεύσεις Δημοσίου-ΤΡΑΙΝΟΣΕ, οι οποίες καταλήγουν στο προσχέδιο της νέας σύμβασης ΥΔΥ τον Νοέμβριο του 2020.

Το πιο σημαντικό στοιχείο όμως, είναι ότι στο εγκεκριμένο προσχέδιο της παραπάνω σύμβασης, περιλαμβάνεται το άρθρο 20.4. Εκεί, το Ελληνικό Δημόσιο αναλαμβάνει τη δέσμευση να εκτελέσει με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα συγκεκριμένα έργα: 1) Τη σηματοδότηση στον άξονα Πειραιά-Αθηνών-Θεσσαλονίκης-Ειδομένης, την περίφημη σύμβαση 717 που θα έπρεπε να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2021 αλλά ακόμη εκκρεμεί. 2) Τη θέση σε λειτουργία του συστήματος ETCS στον άξονα Πειραιά-Αθήνας-Θεσσαλονίκης-Ειδομένης (σύμβαση 10005 του 2007), επίσης μέχρι το τέλος του 2021, που έχει μετατεθεί για τέλος του 2023.

Τα ανολοκλήρωτα μέχρι στιγμής έργα θα μπορούσαν να έχουν αποτρέψει την τραγωδία που σημειώθηκε στα Τέμπη, με τους δεκάδες νεκρούς.

Εκτός από τα δύο παραπάνω έργα, σύμφωνα με την «Εφημερίδα των Συντακτών», το Δημόσιο αναλάμβανε την ολοκλήρωση και πλήθους άλλων έργων (άρση βραδυποριών, ολοκλήρωση ηλεκτροδοτήσεων, ολοκλήρωση υπόγειου διαδρόμου Σεπολίων κ.λπ.). Οι Ιταλοί είχαν δικαίωμα να απαιτήσουν την ολοκλήρωση αυτών των έργων ως όρο για να φέρουν στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο νέα τρένα, ελάχιστου συνολικού κόστους 400 εκατομμυρίων.

Την ώρα όμως που όλα είναι έτοιμα για την υπογραφή, όπως αποκαλύπτει το ρεπορτάζ, στις 31/12/2020, ο τότε υπουργός Μεταφορών Γιάννης Κεφαλογιάννης στέλνει μια εμπιστευτική επιστολή, στην οποία αναφέρει πως «λόγω της πανδημίας» υπήρξαν δυσκολίες στην ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων μεταξύ Δημοσίου-ΤΡΑΙΝΟΣΕ και ζητά τη σύμφωνη γνώμη της ΤΡΑΙΝΟΣΕ ώστε να επεκταθεί η διάρκεια ισχύος της σύμβασης ΥΔΥ για έναν ολόκληρο χρόνο, μέχρι τις 31/12/2021, πράγμα που έγινε δεκτό, με την προϋπόθεση ότι το υπουργείο θα καταβάλει κάθε προσπάθεια, ώστε αυτή η νέα σύμβαση να έχει υπογραφεί μέχρι τις 31/3/2021, όπως αναφερόταν.

Η νέα σύμβαση όμως θα υπογραφεί τελικά έναν ολόκληρο χρόνο αργότερα, στις 14/4/2022, με τις υποχρεώσεις όμως του Δημοσίου, σύμφωνα με το άρθρο 20.4, για σύγχρονα συστήματα ασφαλούς κυκλοφορίας, να έχουν εξαφανιστεί.

Επιπλέον, είχαν συρρικνωθεί και οι επενδύσεις που έπρεπε να κάνουν οι Ιταλοί. Αντί για νέο τροχαίο υλικό 400 εκατ., η νέα σύμβαση ανέφερε μόνο τα ηλικίας 30 ετών ETR-470.

Όπως αναφέρει η «Εφημερίδα των Συντακτών», συνολικά οι επενδύσεις των Ιταλών συρρικνώνονται από τα συνολικά 645 εκατ. στα μόλις 62,5 εκατ. Με άλλα λόγια, το Δημόσιο χάνει επενδύσεις 582,5 εκατ. ευρώ. Το σημαντικότερο ωστόσο είναι ότι συγκεκριμένα έργα που είχαν συμφωνηθεί δεν πραγματοποιήθηκαν, φτάνοντας στο τραγικό δυστύχημα των Τεμπών.