Κατά τον πρόεδρο του γερμανικού ινστιτούτου Ifo Κλέμενς Φουεστ πρόκειται για «κήρυξη πολέμου». Κατά την πολιτική ανάγνωση της υπόθεσης πρόκειται για το υπόγειο μπλόκο του σκληρού άξονα του Βερολίνου και του συστήματος Σόιμπλε στο σχέδιο Λαγκάρντ για πάση δυνάμει στήριξη των οικονομιών της ευρωζώνης μέσω των προγραμμάτων αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ. Και κατά την βασική οικονομική ανάγνωση, πρόκειται για ευθεία απειλή αποκλεισμού των αδύναμων χωρών της ευρωπεριφέρειας – της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης – από το χρήμα που ετοιμάζεται να «κόψει» η ΕΚΤ για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Το γεγονός είναι πως, μία ημέρα πριν από την σύνοδο κορυφής της ΕΕ και σε μια εξαιρετικά κρίσιμη καμπή για την ευρωζώνη, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας έκρινε «εν μέρει αντισυνταγματικό» το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης – το γνωστό QE – της ΕΚΤ. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης αποφάσισε ότι το QE που έτρεξε την τελευταία πενταετία με αγορές κρατικών ομολόγων 2 τρις δεν συνιστά μεν έμμεση χρηματοδότηση των κρατών-μελών της ευρωζώνης, αλλά εμπεριέχει στοιχεία μη τήρησης της αρχής της «αναλογικότητας» και πιθανώς παρεκκλίνει της εντολής της ΕΚΤ για την διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών. Ως εκ τούτων, κάλεσε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προσκομίσει εντός τριών μηνών αποδείξεις για την τήρηση της αναλογικότητας, ειδάλλως η γερμανική ομοσπονδιακή τράπεζα, η Bundesbank, θα πρέπει να αποσυρθεί από το πρόγραμμα πουλώντας ομόλογα άνω των 500 δις ευρώ που έχει στην κατοχή της.

Στο δια ταύτα, το μήνυμα του γερμανικού δικαστηρίου είναι πρωτίστως πολιτικό και δευτερευόντως οικονομικό: Παρ’ ότι αφορά το παλαιό QE, στοχεύει ουσιαστικά στο νέο, έκτακτο Πρόγραμμα Πανδημίας της ΕΚΤ (PEPP) ύψους 750 δις. Και ουσιαστικά, όπως επισημαίνουν τραπεζικές πηγές, επιχειρεί να μπλοκάρει το σχέδιο Λαγκάρντ για επέκταση αυτού του νέου νομισματικού «μπαζούκα» στα 1,2 τρις ευρώ.

Το «κλειδί» αυτού του μπλόκου βρίσκεται, κατά τις ίδιες πηγές, στο σκεπτικό της απόφασης του Δικαστηρίου που αναφέρει πως το QE δεν κρίνεται οριστικά και συνολικά αντισυνταγματικό διότι έθετε όρια και προϋποθέσεις για τις αγορές κρατικών ομολόγων. Οι προϋποθέσεις αυτές όμως, που συνοψίζονταν κυρίως στο ότι δεν ήταν επιλέξιμα για αγορές από την ΕΚΤ τα ομόλογα των χωρών που δεν διέθεταν επενδυτική βαθμίδα, δεν υφίστανται στο νέο έκτακτο Πρόγραμμα Πανδημίας – άρα, το προφανές μήνυμα είναι πως θα υπάρξουν προσφυγές και ισχυρή νομική βάση απόρριψης και του νέου προγράμματος.

Η πρώτη χώρα που ευνοείται από την άρση των περιορισμών περί επενδυτικής βαθμίδας είναι η Ελλάδα, η οποία προσδοκά να επωφεληθεί από το PEPP με αγορές ομολόγων της ύψους έως και 16 δις. Το Πρόγραμμα Πανδημίας ευνοεί και την Ιταλία, έγκυροι αναλυτές ωστόσο θεωρούν ότι μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της Καρλσρούης η Κριστίν Λαγκάρντ θα πιεστεί έντονα και είναι πιθανό να αναγκαστεί να υπαναχωρήσει από το σχέδιο επέκτασης του PEPP στα 1,2 τρις. Και τούτο διότι, κατά τις ίδιες εκτιμήσεις, μια – εξαιρετικά πιθανή – νέα προσφυγή και κατά του PEPP στο γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο θα έχει ως συνέπεια να καταπέσει το Πρόγραμμα Πανδημίας.

Πέραν της νομικής διάστασης όμως, η βασική παράμετρος του θέματος είναι η πολιτική και το γεγονός ότι η απόφαση του Δικαστηρίου της Καρλσρούης έτυχε της άμεσης και δημόσιας στήριξης της Ανγκελα Μέρκελ.

Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές πρόκειται για σαφές μήνυμα ότι η καγκελαρία παραμένει δέσμια του σκληρού νομισματικού και δημοσιονομικού δόγματος, σε μια στιγμή που διακυβεύονται κρίσιμες αποφάσεις για την ευρωζώνη και την χρηματοδότηση των κρατών που επλήγησαν από την πανδημία. Ο δε «πόλεμος» για τον οποίο μιλά ο επικεφαλής του Ifo δεν είναι άλλος από τον πόλεμο που φαίνεται να κηρύσσει το καλβινιστικό μπλοκ του Βερολίνου κατά της Λαγκάρντ και μιας «πολιτικοποιημένης» ΕΚΤ – ήτοι, κατά της επιλογής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να πάρει πάνω της το βάρος της ευρωπαϊκής ανασυγκρότησης μετά την πανδημία υπερβαίνοντας το τείχος της Γερμανίας και των βορείων συμμάχων της…