Στη δημοσιότητα έδωσε σήμερα ο Συνήγορος του Πολίτη την Ετήσια Έκθεση του 2009 για τις διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας και σεξουαλικού προσανατολισμού. Κύριο χαρακτηριστικό ο περιορισμένος αριθμός των αναφορών, χωρίς αυτό να σημαίνει, σύμφωνα με την ανεξάρτητη Αρχή ότι είναι περιορισμένες και οι σχετικές διακρίσεις στη χώρα μας.

Σύμφωνα με την Αρχή, ο μικρός αριθμός καταγγελιών για λόγους διάκρισης, οφείλεται στο έλλειμμα ενημέρωσης που εξακολουθεί να υπάρχει σχετικά με τις αρμοδιότητες της ενώ αποδεικνύεται ότι τα ζητήματα διακρίσεων στη χώρα σχετίζονται με αιτήματα που ξεπερνούν τη ρυθμιστική εμβέλεια της νομοθεσίας περί απαγόρευσης των διακρίσεων όπως αυτή ορίζεται στο νόμο ν.3304/2005.

Πρόκειται για αναφορές που συχνά αφορούν παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων και διακρίσεις βάσει εθνικότητας, φυλής, θρησκείας, φύλου, καθώς και εμπόδια στην ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση ή την κοινωνική ασφάλιση. Ειδικές αναφορές γίνονται σε αυθαιρεσίες κατά τη διαδικασία απονομής ιθαγένειας και χορήγησης πολιτικού ασύλου.

Παρά το γεγονός ότι οι αναφορές είναι μειωμένες, ο αριθμός τους είναι αυξημένος σε σχέση με αυτόν που παρουσιάστηκε στην έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2008. Οι αναφορές φτάνουν τις 54, ενώ στις 40 από αυτές διαπιστώθηκε διάκριση. Οι 29 από αυτές αφορούσαν τη φυλετική καταγωγή, οι 6 την αναπηρία, οι 4 την ηλικία και η μία την εθνοτική καταγωγή. Ο Συνήγορος του Πολίτη χαρακτηρίζει ενθαρρυντική την έστω και μικρή αύξηση των καταγγελιών για διακρίσεις λόγο αναπηρίας καθώς αρκετές είχαν θετική έκβαση.

Στην έκθεση για το έτος 2009, επανέρχονται στο προσκήνιο διαπιστώσεις του ΣτΠ που αποτυπώθηκαν σε αντίστοιχη έκθεση της Αρχής το 2005 και αφορούσαν στη γενική αποτίμηση του νέου τότε νομοθετικού πλαισίου. Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει επισημάνει ότι τις δυσχέρειες που αναμένεται να εμφανίσει η νομοθετική επιλογή επιμερισμού αρμοδιοτήτων σε τρεις εποπτικούς φορείς, δύο εκ των οποίων στερούνται ανεξάρτητου χαρακτήρα.

Η τελευταία έκθεση επιβεβαιώνει ότι η διαβίβαση των αναφορών στους εποπτικούς φορείς και κυρίως στην Επιτροπή Ίσης Μεταχείρισης του υπουργείου Δικαιοσύνης δεν φαίνεται να κινητοποιεί τους μηχανισμούς για περαιτέρω διερεύνηση των υποθέσεων. Επιπλέον, η Αρχή επισημαίνει ως αναγκαία την ανάληψη πρωτοβουλιών από την πλευρά της κυβέρνησης για ουσιαστική ενεργοποίηση των αρμοδιοτήτων της σε αντίθετη περίπτωση η επανεκτίμηση της εν λόγο νομοθετικής επιλογής είναι, σύμφωνα με τον ΣτΠ, επιβεβλημένη.

Οι αδυναμίες στη ρυθμιστική εμβέλεια του ν.3304/2005, έχουν επανειλημμένα επισημανθεί στις Εκθέσεις της Αρχής για τις διακρίσεις. Ιδιαίτερο προβληματισμό εξακολουθούν να δημιουργούν οι ερμηνευτικές δυσχέρειες κατά της εξειδίκευση της έννοιας «παροχή υπηρεσιών», ιδίως ως προς τη δράση κρατικών οργάνων που ανήκει κατ’ αρχήν στον πυρήνα της κυριαρχικής και όχι της παροχικής διοίκησης, αλλά και οι δομικού χαρακτήρα διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι Ρομά.

Μάλιστα κατά το έτος 2009, δεν διαπιστώθηκε καμία σημαντική βελτίωση σε επίπεδο κεντρικού ή περιφερειακού σχεδιασμού στο ζήτημα της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης ή και των επιμέρους προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι Ρομά. Ωστόσο, παρεμβάσεις της Αρχής είχαν κάποιο θετικό εν μέρει αποτέλεσμα καθώς απέτρεψαν εκδιώξεις πληθυσμών Ρομά από χώρους στους οποίους έχουν αυθαιρέτως εγκατασταθεί. Στην έκθέση επισημαίνεται πάντως ως ιδιαίτερα κρίσιμη η κοινωνική ένταση που προκαλείται από αντιδράσεις πολιτών που διαμένουν σε περιοχές κοντά στις οποίες έχουν εγκατασταθεί Ρομά καθώς και η απουσία μηχανισμών και φορέων δημόσιας διαμεσολάβησης εκτός των παρεμβάσεων που πραγματοποιεί η Αρχή.

Σημειώνεται ότι ο Συνήγορος του Πολίτη ήδη από το 2007, έχει προχωρήσει σε πιλοτικό δίκτυο επικοινωνίας και συντονισμού με περιφερειακές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της προστασίας και στήριξης των Ρομά, προκειμένου να καταστεί εφικτή η άμβλυνση των δυσχερειών επαφής με τη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα. Στην έκθεση επισημαίνεται τέλος η πρόθεση της Αρχής για τη δημιουργία αντίστοιχων δικτύων και σε άλλα πεδία διακρίσεων.