Oι άλλοτε φιλόξενοι Έλληνες είναι πλέον εχθρικοί και κάποιοι βίαιοι, απέναντι στους μετανάστες, αναφέρει εκτενές αφιέρωμα της απεσταλμένης των New York Τimes στα ελληνοτουρκικά σύνορα, Matina Stevis – Gridneff, η οποία στη διάρκεια της κρίσης των τελευταίων ημερών, μεταδίδει με μεγάλη ακρίβεια τα γεγονότα και αποτυπώνει την κατάσταση που επικρατεί. 

Περιγράφει τις ειδήσεις και δημοσιεύει εικόνες που τα ελληνικά ΜΜΕ, αποφεύγουν. Κυρίως καταγράφει την ανεξέλεγκτη δράση ένοπλων ακροδεξιών ομάδων, που υποκαθιστούν το κράτος και έχουν πάρει το νόμο στα χέρια τους, μετά την κατάσταση που δημιουργήθηκε στα ανατολικά σύνορα.  

Αναλυτικά το άρθρο των NYT:

Οι αγρότες και οι συνταξιούχοι φορούσαν μαύρα ρούχα και βαριές μπότες, μιμούμενοι τις ειδικές δυνάμεις της Ελλάδας και έτρεχαν σε αγροτικό δρόμο, σε βραδινή περιπολία, αναζητώντας μετανάστες που προσπαθούσαν να διασχίσουν τα βόρεια χερσαία σύνορα με την Τουρκία. «Θα σας πιάσουμε την επόμενη φορά!» φώναξαν σε μια μικρή ομάδα αντρών που κατάφεραν να ξεφύγουν. Μερικά χιλιόμετρα νοτιότερα, στη συνοριακή νήσο Λέσβο, εξαγριωμένοι ντόπιοι εμποδίζουν την αποβίβαση στην προβλήματα μιας λέμβου γεμάτης με μετανάστες από την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένης μιας εγκύου γυναίκας και παιδιών. «ΟΧΙ πια!», φώναζαν με κατάρες.

Στη γη και στη θάλασσα, ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο κατά μήκος των ματωμένων συνόρων της Ελλάδας με την Τουρκία: Αυτό δεν είναι πια το 2015. Τότε, ενώ ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης χτυπήθηκε από θυμό και φόβο, καθώς περισσότεροι από ένα εκατομμύριο αιτούντες άσυλο έφταναν από μακρινούς πολέμους, οι Έλληνες βοήθησαν στη διάσωση των προσφύγων στη θάλασσα ή τους χαιρέτησαν με συμπόνια καθώς διέσχιζαν τη χώρα προς τη βόρεια Ευρώπη. Οι κάτοικοι της Λέσβου είχαν προταθεί ακόμη και για βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Τώρα, η αντίδραση είναι εμφανώς εχθρική. Η νέα, κεντροδεξιά, ελληνική κυβέρνηση ανέστειλε προσωρινά την αποδοχή αιτήσεων ασύλου και δεσμεύτηκε να απελάσει όλους όσους έρχονται για να αποθαρρύνει τους μετανάστες. Και οι απλοί πολίτες, πολλοί από τους οποίους έχουν βαρεθεί, παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους.

Οι χωρικοί από τις συνοριακές πόλεις σχηματίζουν ομάδες «πολιτοφυλακής» για να περικυκλώνουν τους μετανάστες. Οι νησιώτες έχουν δημιουργήσει οδοφράγματα για να εμποδίσουν τους πρόσφυγες να φθάσουν στα στρατόπεδα. Άλλοι επιτέθηκαν σε εργαζόμενους σε εργαζόμενους οργανώσεων και  δημοσιογράφους, κατηγορώντας τους ότι βοήθησαν τους μετανάστες να έρθουν στο νησί.

Ντόπιοι επιχειρούν να εμποδίζουν την αποβίβαση μεταναστών στο λιμάνι της Λέσβου. Aris Messinis/Agence France-Presse

Για τους Έλληνες, η απογοήτευση είναι ορατή και η κατάσταση είναι διαφορετική από πριν από πέντε χρόνια. Αυτή τη φορά, η Τουρκία, η οποία φιλοξενεί πάνω από 3 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, άνοιξε τις πύλες σε χιλιάδες μετανάστες προς την  Ελλάδα προσπαθώντας να πιέσει την Ευρώπη για βοήθεια στη σύγκρουση στη Συρία.

Σε αντίθεση με το 2015, αυτή η κρίση δείχνει πολύ λιγότερο αυθόρμητη αλλά μάλλον κατασκευασμένη και αρκετοί Έλληνες δεν θέλουν τίποτε από αυτά. Η ελληνική κυβέρνηση ανταποκρίθηκε, κλείνοντας τα σύνορα, αναπτύσσοντας το στρατό και αναπτύσσοντας πολεμική ρητορική εναντίον της Τουρκίας, την οποία κατηγορεί για την ενορχήστρωση.

Όπως διαπιστώνουν οι Έλληνες, η μεταναστευτική κρίση που ξεκίνησε πριν από 5 χρόνια δεν τελειώνει ακόμη. Τα προβλήματα που δημιούργησε στη χώρα, επέμειναν και εξανέμισαν σχεδόν κάθε σταγόνα γενναιοδωρίας από ανθρώπους που είχαν υπερηφανευθεί για τη συμπόνια τους.

Μετανάστες περνάνε τον Έβρο. The New York Times

Αιτούντες άσυλο στο Λιμάνι της Μυτιλήνης. Tyler Hicks/The New York Times

Μετανάστες συγκρούονται με ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας στο πέρασμα του Παζάρ Κουλέ. The New York Times

Τα στρατόπεδα προσφύγων στη Λέσβο και σε άλλα νησιά συνεχίζουν να επεκτείνονται και να ανοίγουν πληγές. Eπηρεάζουν τις τοπικές κοινότητες που αισθάνονται ότι έχουν πάρει λίγη υποστήριξη από την κυβέρνηση ή την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκριτικά λίγοι από τους μετανάστες έχουν μετακινηθεί στην ηπειρωτική χώρα και ακόμη λιγότεροι έχουν εγκαταλείψει την Ελλάδα για να την ανακουφίσουν  από το βάρος. 

Αντ’ αυτού, συνέχισαν να φτάνουν χιλιάδες ακόμα, ακόμη και αφού η Τουρκία διέκοψε τις ροές των απελπισμένων αιτούντων άσυλο από το Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Συρία, στο πλαίσιο συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Όταν οι Σύροι άρχισαν να έρχονται πριν από πέντε χρόνια, δώσαμε ρούχα, μαγειρέψαμε για αυτούς, παίξαμε τα μωρά τους», είπε μια γυναίκα με το όνομα Φωτεινή που ζει στο χωριό Μόρια, που συνορεύει με το περίφημο στρατόπεδο προσφύγων στη Λέσβο, όπου περισσότεροι από 15.000 μετανάστες φιλοξενούνται σε εγκαταστάσεις σχεδιασμένες για 3.000 άτομα.

«Πέντε χρόνια αλληλεγγύης», πρόσθεσε. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε πια. Θέλουμε τη ζωή μας πίσω». Αυτή και άλλοι ντόπιοι είχαν συγκεντρωθεί γύρω από μια μικρή πυρκαγιά στην άκρη του δρόμου, σχηματίζοντας ένα αυτοσχέδιο οδόστρωμα με στόχο να σταματήσουν τους μετανάστες από το να εισέλθουν στο χωριό. Στη Λέσβο, υπάρχουν και άλλοι, βίαιοι. Ομάδες των ντόπιων χτύπησαν έναν Γερμανό φωτορεπόρτερ και έναν ανταποκριτή και επιτέθηκαν στον τοπικό επικεφαλής της υπηρεσίας προσφύγων των Ηνωμένων Εθνών. Μέλη των μη κυβερνητικών οργανώσεων εγκατέλειψαν το νησί αφού έγιναν θύματα επιθέσεων και παρενόχλησης. Τελικά πολλές οργανώσεις αποφάσισαν να απομακρύνουν το προσωπικό και τους εθελοντές τους αφού ανησυχούσαν για την ασφάλειά τους. 

Παρόμοιες σκηνές έλαβαν χώρα κατά μήκος των βόρειων συνόρων της Ελλάδας με την Τουρκία. Αν και φυλάσσεται από το στρατό, οι απλοί Έλληνες αισθάνονται υποχρεωμένοι να συνδράμουν. Κάποιες από τις πιο βίαιες ομάδες φαίνεται να έχουν κινητοποιηθεί από γνωστούς ακροδεξιούς εξτρεμιστές, αλλά ήταν προφανές ότι το κίνημα κατά των μεταναστών απολάμβανε ευρύτερη κοινωνική στήριξη στις παραμεθόριες περιοχές. Οι εξοργισμένοι αγρότες βγήκαν με τα τρακτέρ τους, κάθε ένα από τα οποία ήταν διακοσμημένα με μια μικρή ελληνική σημαία, και δήλωσαν ότι ήταν έτοιμοι να πολεμήσουν για να προστατεύσουν τη χώρα.

Μετανάστες φτάνουν στη Λέσβο το 2015. Sergey Ponomarev for The New York Times

Μια οικογένεια Σύρων έξω από το καμπ. Mauricio Lima for The New York Times

Μετανάστες περπατούν στην κορυφή ενός λόφου στην Ντόμποβα της Σολβενίας το 2015. Sergey Ponomarev for The New York Times

Για τους περισσότερους, ήταν θέμα εθνικής υπερηφάνειας και καθήκον να προστατεύσουν τα σύνορα της Ελλάδας ενάντια στην Τουρκία, έναν παλιό εχθρό. Κάποιοι ανήκαν μάλιστα στην Εθνοφυλακή, έχουν εκπαιδευτεί και κρατούν όπλα που παρέχει το κράτος και μπορούν να κινητοποιηθούν σε κατάσταση έκτακτης εθνικής ανάγκης. Ο Ελληνικός Στρατός δεν έχει κινητοποιήσει Εθνοφυλακή. Αλλά έθεσε τα σύνορα σε υψηλό επίπεδο συναγερμού, με εκατοντάδες επιπρόσθετα στρατεύματα να περιπολούν και να απωθούν τους μετανάστες και κάνοντας το τεράστιο πράσινο δέλτα του ποταμού Έβρου, μέρος των βόρειων συνόρων, να μοιάζει με πολεμική βάση.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ο επικεφαλής της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, επισκέφθηκε τα σύνορα για να ευλογήσει τους στρατιώτες που περιπολούν. Οι χωρικοί φέρνουν κρουασάν και μπουκάλια νερού σε εκείνους που φυλάνε τους συνοριακούς σταθμούς.

«Έχουμε έρθει να παραδώσουμε φαγητό και ποτά για τα αγόρια μας», είπε η Άννα Φωτίδου. Αλλά ακόμη και αυτή, ανησυχούσε ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να ξεφύγουν. «Υπάρχουν άνθρωποι ακραίων πεποιθήσεων εδώ», είπε. «Δεν νομίζω ότι πρέπει να παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους».

Ένας άντρας, ο Αθανάσιος Καμηλάρης, έκανε live streaming από μια νυχτερινή περίπολο στην οποία συμμετείχε με άνδρες, ντυμένους χοντρά, που έψαχναν για μετανάστες. «Έχω συλλάβει δύο Τούρκους λαθρεμπόρους», είπε σε ένα ποστ στο Facebook. Σε ένα άλλο post, υπάρχει ένα βίντεο που τον δείχνει να σταματά ένα γκρουπ από μετανάστες, μία κρατά ένα παιδί και η άλλη ένα βρέφος, τυλιγμένα σε κουβέρτες, αφού πέρασαν το ποτάμι για να φτάσουν στην Ελλάδα. Ο κ. Καμηλάρης, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι είναι Εθνοφύλακας και δημοσίευσε φωτογραφίες του εαυτού του με ένα τουφέκι, δεν απάντησε στα πολλαπλά ερωτήματα που του τέθηκαν. 

Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι και οι δυο μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά ακόμα και στις καλύτερες εποχές, είχαν τεταμένες σχέσεις. Μοιράζονται μια μακρά ιστορία με αιματοχυσίες και διαμάχες: Η σημερινή νεοελληνική δημοκρατία ήταν κάποτε υπό την κατοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 

Το επόμενο έτος σηματοδοτεί τη δεύτερη εκατονταετηρίδα από την ελληνική επανάσταση για ανεξαρτησία – ένα θεμελιώδες γεγονός στην ιστορία της χώρας που διδάσκεται στα σχολεία και τα σπίτια εδώ και γενιές. Στο σημερινό αδιέξοδο, η ιστορία αυτή τροφοδότησε την επαγρύπνηση των απλών Ελλήνων.

Εγκλωβισμένοι πρόσφυγες στα σύνορα, στο Παζάρ Κουλέ. The New York Times

Στη Λέσβο την Τρίτη, η αστυνομία προχώρησε στη διάλυση συγκέντρωσης μεταναστών που ήλπιζαν να φύγουν από το νησί με πλοίο. Tyler Hicks/The New York Times

Οι μετανάστες φυγαδεύουν έναν φίλο τους που πυροβολήθηκε στο πόδι κατά τη διάρκεια συγκρούσεων με Έλληνες συνοριοφύλακες στο Pazarkule την Τετάρτη. The New York Tim[/caption]

Το ξέσπασμα στα σύνορα ήταν βίαιο. Οι μετανάστες και οι ντόπιοι Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι τουλάχιστον δύο άνθρωποι πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν στις 2 Μαρτίου από ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας, οι οποίες χρησιμοποίησαν επίσης δακρυγόνα, καθώς προσπάθησαν να απωθήσουν τους μετανάστες πίσω στην Τουρκία. Ο υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας αυτή την εβδομάδα ενθάρρυνε τους μετανάστες να διασχίσουν τα σύνορα, όχι απαραίτητα από εξουσιοδοτημένα σημεία, και δήλωσε ότι η Τουρκία θα αναπτύξει χιλιάδες αστυνομικούς των ειδικών δυνάμεων και περιπολικά σκάφη Zodiac για να αποφευχθούν οι επαναπροωθήσεις. 

Η Ελλάδα χαρακτήρισε τους ισχυρισμούς για δολοφονίες και βίαιες επαναπροωθήσεις, fake news. «Η Τουρκία έχει γίνει επίσημος διακινητής μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα δεν αποδέχεται αυτή την κατάσταση», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης. «Το πρόβλημα είναι μια ασύμμετρη απειλή και παράνομη εισβολή χιλιάδων ανθρώπων που απειλούν την επικράτειά μας», δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης. 

Ωστόσο, μόνο λίγοι χιλιάδες μετανάστες κατάφεραν να εισέλθουν στην Ελλάδα από την Τουρκία από την περασμένη Πέμπτη. Ένας σχετικά υψηλός, αλλά όχι υπερβολικά μεγάλος αριθμός. Συγκριτικά, η υπηρεσία προσφύγων των Ηνωμένων Εθνών δήλωσε ότι περισσότεροι από 7.500 έφτασαν τον περασμένο Δεκέμβριο. Οι τουρκικές απειλές δημιούργησαν, ωστόσο, αίσθηση πανικού στους απλούς Έλληνες και ενίσχυσαν την κάλυψη των γεγονότων από τα ελληνικά εθνικά δίκτυα. 

Αποβίβαση μεταναστών στο ελληνικό νησί της Λέσβου την Κυριακή. Agence France-Presse

Οι ντόπιοι στη Λέσβο ανέφεραν ότι πίστευαν πως τα μέλη των διεθνών οργανώσεων συνεργάζονται με τους τους λαθρεμπόρους για να διευκολύνουν την μετακίνηση των μεταναστών στο νησί, αλλά δεν υπήρχαν ενδείξεις για τέτοια συνέργεια. Την Τετάρτη δεν έφτασαν νέες λέμβοι. Τουλάχιστον οκτώ πλοία του Πολεμικού Ναυτικού και της Ακτοφυλακής περιπολούν την ακτογραμμή στα βόρεια του νησιού, και οι ισχυροί άνεμοι που έπνεαν, δημιούργησαν θαλασσοταραχή. 

«Από τότε που ξεφορτωθήκαμε τις ΜΚΟ δεν έρχονται νέοι μετανάστες», δήλωσε ένας άνθρωπος στο οδόφραγμα του χωριού Μόρια. «Είναι μια σύμπτωση; Όχι, αυτό είναι, είμαστε έτοιμοι, παίρνουμε πίσω τον έλεγχο».

Δύο παιδιά προσφύγων παίζουν σε χωράφι δίπλα στα ελληνοτουρκικά σύνορα. The New York Times