Νέες καταγγελίες για επαναπροωθήσεις προσφύγων στο Αιγαίο από το ελληνικό λιμενικό βλέπουν το φως της δημοσιότητας.

Ads

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Εφημερίδας των Συντακτών, χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελούν τα πρόσφατα γεγονότα στην Ικαρία, όπου δεκάδες κάτοικοι είδαν το πρωί της Κυριακής 17 Οκτωβρίου να προσεγγίζει τις βορειοδυτικές ακτές του νησιού σκάφος που μετέφερε 23 άτομα, 14 άνδρες, 4 γυναίκες και 5 παιδιά, ανάμεσά τους ένα βρέφος τριών ημερών καθώς και ένα πέντε εβδομάδων.

Όπως αναφέρεται, ντόπιοι ενημερωμένοι από τα κοινωνικά δίκτυα και τα τοπικά ΜΜΕ έσπευσαν στην περιοχή για να βοηθήσουν μεταφέροντας τρόφιμα, κουβέρτες και ό,τι άλλο είδος πρώτης ανάγκης μπορούσαν.

Παράλληλα ειδοποίησαν τη Λιμενική Αστυνομία, η οποία φτάνοντας παρέλαβε τους πρόσφυγες υποστηρίζοντας πως θα τους μετέφερε στη Σάμο.

Ads

Οι πραγματικές προθέσεις τους όμως έγιναν αντιληπτές όταν ορισμένοι εκ των λιμενικών φρόντισαν να μαζέψουν τα κινητά των ντόπιων και να τους υποχρεώσουν να διαγράψουν όσες φωτογραφίες είχαν προλάβει να τραβήξουν. Χωρίς όμως να τα καταφέρουν, αφού κάποιοι υποψιασμένοι συνέχισαν να απαθανατίζουν τη δράση τους. Παράλληλα οι ίδιοι οι πρόσφυγες είχαν στείλει άφθονες φωτογραφίες τους σε οργανισμούς αλληλεγγύης.

Την επόμενη μέρα όμως το Λιμενικό άλλαξε την αφήγηση, αρνούμενο ως συνήθως τα συμβάντα παρά το πλήθος στοιχείων που είχε ήδη δημοσιευτεί.

Όπως επισημαίνεται στο ρεπορτάζ της Εφημερίδας των Συντακτών, στην πραγματικότητα το Ελληνικό Λιμενικό είχε εγκαταλείψει και αυτούς τους πρόσφυγες σε ένα liferaft, το οποίοι οι Τούρκοι βρήκαν να πλέει ακυβέρνητο το απόγευμα της 17ης Οκτωβρίου έξω από το Μεντερές της Τουρκίας, 8 ώρες αργότερα αφότου είχαν αποβιβαστεί στην Ικαρία. Από τις φωτογραφίες που έδωσε στη δημοσιότητα το τουρκικό λιμενικό, διακρίνονται καθαρά τα χαρακτηριστικά τουλάχιστον τριών ανθρώπων από το περιστατικό της Ικαρίας, ενώ ακόμα ένας φοράει το ίδιο μπουφάν με έναν εξ αυτών.

Λίγες ώρες αργότερα, τη Δευτέρα τα ξημερώματα, σημειώθηκαν και δύο ακόμα αφίξεις σκαφών αυτή τη φορά στη Σάμο, εκ των οποίων το ένα επαναπροωθήθηκε με συνοπτικές διαδικασίες. Ηταν μια ομάδα 27 ατόμων που αποβιβάστηκαν στη παραλία Ασπροχόρτι, ενώ προηγουμένως είχαν προσεγγίσει το νησάκι Διαπόρι στις βορειοανατολικές ακτές της Σάμου.

Η άφιξη, που τεκμαίρεται και αυτή από μαρτυρίες, δεν καταγράφηκε επισήμως πουθενά. Αντίθετα μία ακόμη άφιξη 27 ατόμων, που σημειώθηκε την ίδια ημέρα στη παραλία Ποτάμι, κατέληξε στη μεταφορά τους στη δομή καραντίνας της Σάμου όπου φιλοξενούνται συνολικά 51 άτομα. Αυτοί τη γλίτωσαν αφού στην περιοχή έσπευσαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και το ΕΚΑΒ για να παράσχουν τις πρώτες βοήθειες σε μια έγκυο που χρειάστηκε να μεταφερθεί στο Νοσοκομείο Σάμου.

Στο “σκαμνί” η Frontex για για επαναπροώθηση οικογένειας Σύρων το 2016

Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν την ώρα που αντιμέτωπη με την ευρωπαϊκή Δικαιοσύνη θα βρεθεί η Frontex για παράνομη επαναπροώθηση οικογένειας Σύρων προσφύγων από την Ελλάδα στην Τουρκία το 2016.

Ειδικότερα, σήμερα κατατίθεται η σχετική προσφυγή στο Δικαστήριο της Ε.Ε. στο Λουξεμβούργο, με την οποία η ευρωπαϊκή συνοριοφυλακή και ακτοφυλακή κατηγορείται ότι όχι μόνο δεν παρεμπόδισε την παράνομη επαναπροώθηση, όπως έχει καθήκον από τον κανονισμό λειτουργίας της και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, αλλά και συμμετείχε στην επιχείρηση με τρόπο που παραβιάζει κατάφωρα το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Πρόκειται για την πρώτη νομική ενέργεια κατά της Frontex στις δικαστικές αρχές της Ε.Ε. για υπόθεση επαναπροώθησης. Η προσφυγή της οικογένειας μέσω της δικηγορικής εταιρείας με ειδίκευση στα ανθρώπινα δικαιώματα Prakken d’Oliveira Human Rights Lawyers ανοίγει τον δρόμο για τη λογοδοσία της Frontex ενώπιον της Δικαιοσύνης.

Σύμφωνα με την Εφημερίδα των Συντακτών, η διερεύνηση των καταγγελιών εκ μέρους της υπηρεσίας χαρακτηρίστηκε από ατολμία, πολιτικούς χειρισμούς και μεθοδολογικά σφάλματα με εμφανή σκοπό τη συγκάλυψη. Κενά, παραλείψεις και καθυστερήσεις διαπίστωσε και η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών του Ευρωκοινοβουλίου που διερεύνησε την υπόθεση.

«Η προσφυγή μας θέτει το θεμελιώδες ερώτημα αν η Ε.Ε. έχει την πρόθεση να σεβαστεί τον κανόνα δικαίου και τις θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αξίες που υπονομεύονται από τη Frontex. Aυτό είναι το κρίσιμο ζήτημα που αφορά όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, ανεξάρτητα από τις θέσεις που έχουν για το προσφυγικό» δηλώνει χαρακτηριστικά στην Εφημερίδα των Συντακτών η Λίζα-Μαρί Κομπ από την Prakken d’Oliveira Human Rights Lawyers.
​​​​​​
Το χρονικό της υπόθεσης

Η προσφυγή αφορά την απέλαση 10 Σύρων, μεταξύ των οποίων δύο οικογένειες με μικρά παιδιά και μωρά, οι οποίοι έφτασαν μαζί με άλλους συμπατριώτες τους στη Μήλο και στη συνέχεια στη Λέρο τον Οκτώβριο του 2016. Στις 19 Οκτωβρίου το απόγευμα οι δεκατρείς πρόσφυγες συνελήφθησαν και κρατήθηκαν στα κρατητήρια Λέρου. Νωρίς το πρωί επιβιβάστηκαν σε πλοίο που τους οδήγησε στην Κω, αν και οι αρχές τούς έλεγαν ότι τους πηγαίνουν στην Αθήνα για να ζητήσουν άσυλο. Στην Κω μετεπιβιβάστηκαν σε αεροσκάφος που είχε ναυλώσει η Frontex για απελάσεις, συνοδεία περίπου 40 αστυνομικών της ευρωπαϊκής υπηρεσίας και τουλάχιστον δύο αξιωματούχων, και μεταφέρθηκαν στα Αδανα της Τουρκίας.

Η ΕΛ.ΑΣ. ισχυρίστηκε ότι οι πρόσφυγες δεν εξέφρασαν την επιθυμία να ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα σε κανένα στάδιο της παραμονής τους στο Κέντρο Υποδοχής της Λέρου ούτε στη συνέχεια, αφού συνελήφθησαν. Προσθέτει ότι μόνο μια τριμελής οικογένεια εξέφρασε επιθυμία για άσυλο λίγο πριν επιβιβαστεί στην πτήση για την Τουρκία, η οποία και επέστρεψε στη Λέρο.

Παρ’ όλα αυτά, οι πρόσφυγες είχαν εκφράσει εγγράφως την επιθυμία να ζητήσουν άσυλο σε πρωτοκολλημένα έγγραφα της υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής με τη φωτογραφία και τα στοιχεία τους, με ημερομηνία 14 Οκτωβρίου, όταν έφτασαν στη Λέρο και καταγράφηκαν στο ΚΥΤ.

Το πόρισμα της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης, στην οποία παραπέμφθηκε η υπόθεση, επιβεβαιώνει ότι είχαν γίνει οι σχετικές ενέργειες από την Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής. Από την πλευρά της Αστυνομίας έγινε αργότερα γνωστό ότι τα πρωτοκολλημένα έγγραφα δεν είχαν περάσει έγκαιρα στο ηλεκτρονικό σύστημα που χρησιμοποιεί, με αποτέλεσμα να μην έχει γνώση. Για τις ευθύνες της Αστυνομίας είχε διαταχθεί ΕΔΕ, της οποίας το αποτέλεσμα αγνοείται.

Από τη δική του μεριά, εκπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας με δηλώσεις από τα γραφεία τού οργανισμού στη Γενεύη είχε κάνει λόγο για «παράνομη επιστροφή» των Σύρων στην Τουρκία χωρίς να τους δοθεί πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα.

Αξίζει να σημειωθεί πως την ώρα που το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη επικαλούνταν τη συμμετοχή της Frontex στην επιχείρησ, η ίδια η υπηρεσία έσπευδε να πάρει αποστάσεις και να βγάλει τον εαυτό της από το κάδρο των ευθυνών: «Ολες οι αποφάσεις επιστροφής εκδίδονται από τις εθνικές αρχές. Ο ρόλος μας είναι να παρέχουμε μέσα μεταφοράς, εκπαιδευμένους συνοδούς, διερμηνείς και ιατρικό προσωπικό» δήλωνε στον ευρωπαϊκό Τύπο εκπρόσωπος της υπηρεσίας.

Σύμφωνα με πληροφορίες της δικηγορικής εταιρείας που εκπροσωπεί την οικογένεια, μέχρι σήμερα η Frontex δεν δέχεται να αναγνωρίσει την παραμικρή ευθύνη για την υπόθεση και παραπέμπει τα σχετικά ερωτήματα στις ελληνικές αρχές, κρατώντας για τον εαυτό της περίπου τον ρόλο του αεροσυνοδού της πτήσης και όχι μιας υπηρεσίας επιφορτισμένης να τηρεί τον νόμο και να προλαβαίνει τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μένει να φανεί αν θα βρει ευήκοα ώτα και στο Δικαστήριο της Ε.Ε.