Εκτενές ρεπορτάζ του BBC φέρνει στο φως της δημοσιότητας νέα στοιχεία και μαρτυρίες για το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο, που αποδομούν την εκδοχή του Λιμενικού Σώματος και θέτουν υπό αμφισβήτηση τις ελληνικές αρχές εν συνόλω.

Δύο επιζώντες του ναυαγίου περιέγραψαν πώς το Λιμενικό τους πίεσε να αναγνωρίσουν ως διακινητές εννέα Αιγύπτιους που επέβαιναν στο αλιευτικό σκάφος «Adriana», ενώ βίντεο με το υπερπλήρες σκάφος να ναυαγεί, αμφισβητεί επίσης τους ισχυρισμούς της ελληνικής ακτοφυλακής.

Το βίντεο τραβήχτηκε όταν το σκάφος λέγεται ότι βρισκόταν σε «σταθερή πορεία».

Το BBC Verify επιβεβαίωσε ότι το οπτικοακουστικό υλικό τραβήχτηκε όταν το Λιμενικό ισχυρίστηκε ότι το σκάφος δεν χρειαζόταν διάσωση, καθώς και ότι το μεγαλύτερο πλοίο στο βάθος ήταν το πετρελαιοφόρο Faithful Warrior, από το οποίο είχε ζητηθεί να δώσει προμήθειες στο «Adriana».

Η επίσημη εκδοχή του Λιμενικού για τα όσα διαδραματίστηκαν τις πρώτες ώρες της 14ης Ιουνίου είχε ήδη αμφισβητηθεί από το BBC Verify, που σήμερα επικαλείται δικαστικά έγγραφα, σύμφωνα με τα οποία υπάρχουν σοβαρές αποκλίσεις μεταξύ των καταθέσεων επιζώντων στο Λιμενικό και αργότερα ενώπιον των δικαστικών αρχών.

Διερμηνέας που μίλησε στο BBC, ανέφερε ότι σε περσινή υπόθεση διάσωσης μεταναστών από το Λιμενικό, κατά την έρευνα για παράνομη διακίνηση ανθρώπων, οι μάρτυρες εκφοβίστηκαν από την ελληνική ακτοφυλακή. «Η νομική υπόθεση κατέρρευσε πριν φτάσει σε δίκη» σημειώνει το βρετανικό μέσο.

«Οι αποκαλύψεις εγείρουν νέα ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι ελληνικές αρχές χειρίζονται τέτοιες τραγωδίες» τονίζει το BBC, επισημαίνοντας ότι τόσο το Λιμενικό Σώμα όσο και η ελληνική κυβέρνηση απέρριψαν τα αιτήματα για σχολιασμό και συνέντευξη.

Εκφοβισμός των επιζώντων του ναυαγίου

Λίγο μετά το ναυάγιο της 14ης Ιουνίου, εννέα Αιγύπτιοι συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για ανθρωποκτονία και παράνομη διακίνηση ανθρώπων.

Ωστόσο, δύο επιζώντες -ο Αχμάντ και ο Μουσαάντ- λένε ότι οι μετανάστες φιμώθηκαν και εκφοβίστηκαν από τις ελληνικές αρχές, αφού υπονόησαν ότι το Λιμενικό μπορεί να ευθύνεται για την προσφυγική τραγωδία.

Εδώ και ένα μήνα διατυπώνονται ισχυρισμοί ότι η ελληνική ακτοφυλακή χρησιμοποίησε σχοινί για να ρυμουλκήσει το αλιευτικό σκάφος, με αποτέλεσμα να βυθιστεί. Οι δύο επιζώντες που μίλησαν στο BBC ανέφεραν:

«Προσάρμοσαν ένα σχοινί από τα αριστερά. Όλοι μετακινήθηκαν στη δεξιά πλευρά του σκάφους μας για να το ισορροπήσουν. Το σκάφος του Λιμενικού απομακρύνθηκε γρήγορα με αποτέλεσμα η βάρκα μας να αναποδογυρίσει. Συνέχισαν να το σέρνουν για αρκετή απόσταση».

Οι άνδρες περιέγραψαν πώς πέρασαν δύο ώρες στο νερό πριν τους περισυλλέξει η ακτοφυλακή. Μόλις βγήκαν στη στεριά, στην Καλαμάτα, το Λιμενικό είπε στους επιζώντες «να το βουλώσουν» όταν άρχισαν να μιλούν για το πώς οι ελληνικές αρχές προκάλεσαν την προσφυγική τραγωδία, όπως υποστηρίζουν οι επιζώντες.

«Όταν οι άνθρωποι απάντησαν λέγοντας ότι η ελληνική ακτοφυλακή ήταν η αιτία, ο αξιωματούχος που ήταν υπεύθυνος για την ανάκριση ζήτησε από τον διερμηνέα να πει στον ερωτώμενο να σταματήσει να μιλάει» δήλωσε στο BBC o Αχμάντ, ένας εκ των επιζώντων.

Ο Αχμάντ λέει ότι στους διασωθέντες είπαν να είναι ευγνώμονες που δεν είχαν πεθάνει και πως -μεταξύ άλλων- κάποιος άνδρας του Λιμενικού φώναζε:

«Δεν ξέρω τι να πω. Επιζήσατε από τον θάνατο! Σταματήστε να μιλάτε για το περιστατικό! Μην κάνετε άλλες ερωτήσεις γι’ αυτό!».

Οι διασωθέντες δηλώνουν ότι διστάζουν να μιλήσουν δημόσια, επειδή φοβούνται ότι θα κατηγορηθούν και αυτοί όπως οι Αιγύπτιοι.

«Αν υπήρχε ένα δίκαιο σύστημα, θα συμβάλλαμε σε αυτή την υπόθεση», λέει ο Αχμάντ.

Κατάρρευση δικαστικών υποθέσεων

Εκτός από τις δύο μαρτυρίες, το BBC επικαλείται δικαστικά έγγραφα που εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο συγκεντρώνονται τα αποδεικτικά στοιχεία για να παρουσιαστούν στο δικαστήριο.

Στις αρχικές καταθέσεις πέντε επιζώντων, κανένας δεν ανέφερε ότι το Λιμενικό προσπάθησε να ρυμουλκήσει το σκάφος των μεταναστών με σχοινί, όμως ενώπιον των δικαστικών αρχών όλοι εξήγησαν ότι υπήρξε μια αποτυχημένη προσπάθεια ρυμούλκησης.

Η ελληνική ακτοφυλακή αρχικά αρνήθηκε ότι χρησιμοποίησε σχοινί – αλλά αργότερα υπαναχώρησε, παραδεχόμενη ότι όντως χρησιμοποιήθηκε. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Λιμενικού, η πρόσδεση έγινε τουλάχιστον δύο ώρες πριν από την ανατροπή του αλιευτικού σκάφους προκειμένου να εκτιμηθεί η κατάσταση.

Για την ώρα, 82 άνθρωποι έχουν επιβεβαιωθεί ως νεκροί από το ναυάγιο, αλλά τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι άλλοι 500 έχασαν τη ζωή τους.

Οι ελληνικές αρχές λένε ότι οι κατηγορούμενοι Αιγύπτιοι άνδρες είναι μέλη κυκλώματος λαθρεμπορίας και αναγνωρίστηκαν από συνεπιβάτες. Αν κριθούν ένοχοι, αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης έως και ισόβιας κάθειρξης.

Ορισμένοι επιζώντες ισχυρίζονται ότι ορισμένοι από τους εννέα υπόπτους κακομεταχειρίστηκαν τους επιβαίνοντες στο πλοίο – ενώ άλλες μαρτυρίες λένε ότι ορισμένοι προσπαθούσαν πραγματικά να βοηθήσουν.

Όμως ο Αχμάντ και ο Μουσαάντ είπαν στο BBC ότι το Λιμενικό είχε δώσει εντολή σε όλους τους επιζώντες να πουν ότι οι εννέα Αιγύπτιοι έφταιγαν για τη διακίνησή τους.

«Φυλακίστηκαν και κατηγορήθηκαν άδικα από τις ελληνικές αρχές σε μια προσπάθεια να καλύψουν το έγκλημά τους», λέει ο Μουσαάντ.

Η είδηση ότι συνελήφθησαν εννέα άτομα ως διακινητές προβλήθηκε ως επιτυχία των ελληνικών αρχών, αναφέρει το BBC, ωστόσο «χτύπησε καμπανάκι» για τον Farzin Khavand, που φοβήθηκε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Επαναλαμβανόμενο μοτίβο

Ο Farzin Khavand, βρετανός πολίτης που μιλάει φαρσί, ζει στην Καλαμάτα εδώ και 20 χρόνια και έχει προσφέρει τις υπηρεσίες του ως διερμηνέας στις ελληνικές αρχές σε ναυάγιο που έγινε πέρσι και από το οποίο διασώθηκαν 32 άνθρωποι, 28 Αφγανοί και 4 Ιρανοί.

Σε εκείνη την περίπτωση λέει ότι οι Ιρανοί είχαν κατηγορηθεί ως διακινητές, χωρίς αυτό να προκύπτει από τα όσα του είχαν δηλώσει οι διασωθέντες – οι οποίοι είπαν ότι ο οδηγός του σκάφους τους είχε εγκαταλείψει και ότι προσπαθούσαν όλοι να χειριστούν τη βάρκα προκειμένου να μην βυθιστούν.

Τα όσα του είπαν οι διασωθέντες τα μετέφερε στις λιμενικές αρχές αλλά λέει ότι όταν είδε τα πρακτικά η μαρτυρία των Αφγανών είχε αλλάξει και κατονόμαζαν τους Ιρανούς ως διακινητές.

Λέει ακόμα ότι οι Ιρανοί του είπαν ότι κάποιοι από τους Αφγανούς συνεπιβάτες τους είχαν πιεστεί από την ακτοφυλακή να τους κατονομάσουν ως τους διακινητές ανθρώπων – για να αποφύγουν να τους αντιμετωπίσουν «δυσάρεστα», να τους απειλήσουν με φυλάκιση και να τους «επιστρέψουν στους Ταλιμπάν».

Το κατηγορητήριο τελικά κατέρρευσε. Ο κ. Khavand λέει ότι δεν ήταν πρόθυμος να βοηθήσει ξανά την ελληνική ακτοφυλακή.

Το BBC αναφέρει ότι δεν πήρε απάντηση από τις ελληνικές αρχές στα αιτήματα για σχολιασμό που τους έθεσε, ενώ ζήτησε συνέντευξη από τον υπουργό Ναυτιλίας αλλά προς το παρόν δεν έχει πάρει απάντηση.

Οι εγγυήσεις της Δικαιοσύνης

Στο βρετανικό μέσο μιλάει και η δικηγόρος από την Καλαμάτα Χρυσάνθη Καούνη που εκφράζει την ανησυχία της για τον τρόπο που αποδίδεται δικαιοσύνη. Η ίδια έχει συμμετάσχει σε περίπου 10 παρόμοιες υποθέσεις.

«Οι ανησυχίες μου αφορούν τις μεταφράσεις, τον τρόπο συλλογής των αποδεικτικών στοιχείων και – αργότερα – τη δυνατότητα των κατηγορουμένων να αμφισβητήσουν αυτά τα στοιχεία», δήλωσε.

«Εξαιτίας αυτών των τριών σημείων, δεν νομίζω ότι υπάρχουν επαρκείς εγγυήσεις σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τελικά δεν πιστεύω ότι αποδίδεται δικαιοσύνη», αναφέρει.

Μια νέα μελέτη διαπίστωσε ότι κατά μέσο όρο, μια δίκη στην Ελλάδα για μετανάστες που κατηγορούνται για διακίνηση διαρκεί μόλις 37 λεπτά και η μέση ποινή φυλάκισης που επιβάλλεται είναι τα 46 χρόνια.

Η μελέτη ισχυρίζεται ότι οι ετυμηγορίες συχνά προέκυπταν με βάση τη μαρτυρία ενός και μόνο αστυνομικού ή αξιωματικού του Λιμενικού και, σε περισσότερα από τα τρία τέταρτα των περιπτώσεων, δεν εμφανίστηκαν στο δικαστήριο για να εξεταστούν τα στοιχεία τους.