Την αναστολή της δραστηριότητας της Frontex στην Ελλάδα ζητά ο Αξιωματούχος Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ευρωπαϊκής υπηρεσίας, μετά το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο αλλά και το πρόσφατο βίντεο επαναπροώθησης μεταναστών που δημοσιοποίησαν οι New York Times.

Την ίδια στιγμή, και ο Διευθυντής της Frontex διαπιστώνει ανεπαρκή πληροφόρηση από την Ελλάδα και υπογραμμίζει ότι η διευκρίνιση των περιστατικών του ναυαγίου θα καθορίσει τη συνεργασία μεταξύ της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής με την Ελλάδα.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Εφημερίδας των Συντακτών», στη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Frontex που πραγματοποιήθηκε στη Βαρσοβία στις 20 και 21 Ιουνίου, μία εβδομάδα μετά το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο, o Aξιωματούχος Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της υπηρεσίας Τζόνας Γκρίμχεντεν επεσήμανε ότι πληρούνται όλα τα κριτήρια για ενεργοποίηση του άρθρου 46 του Κανονισμού της Frontex -προβλέπει μέχρι και την αναστολή της δραστηριότητας ή της παρουσίας της ευρωπαϊκής υπηρεσίας σε κράτος μέλος, αν διαπιστωθούν σοβαρές και επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις συνοριακές επιχειρήσεις-, προκειμένου να συμμορφωθεί η Ελλάδα με την εθνική, την ευρωπαϊκή και τη διεθνή νομοθεσία.

Παράλληλα, πρότεινε αναστολή της δραστηριότητας της Frontex μέχρι να ξαναδημιουργηθεί εμπιστοσύνη με τις ελληνικές αρχές.

Ο κ. Γκρίμχεντεντ ενημέρωσε ότι από τον περασμένο Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο δεν υπήρξε βελτίωση της κατάστασης στο πεδίο και ότι, παρά τις υποσχέσεις της ελληνικής πλευράς ότι θα τοποθετηθούν κάμερες σε σκάφη, αυτό είτε δεν συνέβη είτε οι κάμερες είναι εκτός λειτουργίας.

Πρόσθεσε ότι στην περίπτωση της επαναπροώθησης διερμηνέα της Frontex που έγινε γνωστή τον Δεκέμβριο του 2021 δεν υπάρχει καμία ενημέρωση αναφορικά με τη ποινική έρευνα σε εξέλιξη, παρά το γεγονός ότι είχε καταγγελθεί το περιστατικό στην εισαγγελία στην Ελλάδα, ενώ τόνισε και ότι τα αποτελέσματα της έρευνας του Συνηγόρου του Πολίτη θα έπρεπε να είναι άμεσα.

Επισήμανε επίσης δύο ιδιαιτέρως ανησυχητικές και σοβαρές, όπως τις χαρακτήρισε, Αναφορές Σοβαρών Περιστατικών που αφορούν την Ελλάδα – πρόκειται για αναφορές που είναι υποχρεωμένη να συντάσσει η Frontex για περιστατικά όπου σημειώνονται παραβιάσεις του κανονισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων.

Η μία Αναφορά Σοβαρού Περιστατικού καταγράφει ότι οι ελληνικές αρχές ζήτησαν από δύο ομάδες της Frontex να μην αναφέρουν ότι είδαν και συνάντησαν βάρκα μεταναστών. Προσθέτει ότι όταν το έκαναν, περιέλαβαν άλλες γεωγραφικές συντεταγμένες στη βάση δεδομένων, «που δείχνουν μια πιο “ευνοϊκή” θέση της βάρκας από την πλευρά της Ελλάδας». Και καταλήγει ότι «οι κάμερες θα είχαν βοηθήσει να χαρτογραφηθεί αυτό που συνέβη».

Η δεύτερη Αναφορά Σοβαρού Περιστατικού αφορά το γνωστό βίντεο που δημοσιοποίησαν οι New York Times στις 19 Μαΐου, που απεικονίζει επιχείρηση επαναπροώθησης 12 μεταναστών στις 11 Απριλίου, οι οποίοι μεταφέρονται από βαν χωρίς πινακίδες σε σκάφος του Λιμενικού και στη συνέχεια σε φουσκωτή σχεδία, η οποία εγκαταλείπεται ακυβέρνητη μεσοπέλαγα στο Αιγαίο. Ο κ. Γκρίμχεντεν σημείωσε, σύμφωνα με πληροφορίες την «Εφ.Συν», ότι η έρευνά του δείχνει ότι το δημοσίευμα είναι σωστό και ότι το περιστατικό, στο οποίο συμμετείχε σκάφος που συγχρηματοδοτούσε η Ε.Ε., θα συνιστούσε παράνομη επαναπροώθηση και θα παραβίαζε το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο.

«Ανεπαρκής η ενημέρωση»

Όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ, από την πλευρά του, ο Εκτελεστικός Διευθυντής της Frontex Χανς Λέιτενς χαρακτήρισε “ανεπαρκή” την ενημέρωση που παίρνει η υπηρεσία από την Ελλάδα. Ο κ. Λέιτενς σκοπεύει να στείλει τις επόμενες ημέρες επιστολή στις ελληνικές αρχές για να τους ζητήσει να μοιραστούν όλες τις πληροφορίες σχετικά με τις δύο Αναφορές Σοβαρών Περιστατικών, έστω και εμπιστευτικά, ενώ θα προειδοποιεί ότι η συνεργασία Frontex και Ελλάδας θα αξιολογηθεί με βάση τις πληροφορίες που θα σταλούν.

Ως προς το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου, ο κ. Λέιτενς σημείωσε ότι drone επιτήρησης της Frontex, από την οποία ζήτησαν οι ελληνικές αρχές να συνδράμει, αφού ενημερώθηκαν μέσω των ιταλικών αρχών για την ύπαρξη αλιευτικού σε κίνδυνο, εντόπισε το αλιευτικό, ενημέρωσε τις ελληνικές αρχές για την ακριβή τοποθεσία του και σημείωσε ότι το σκάφος ήταν μη ασφαλές στο χαμηλότερο επίπεδο ασφάλειας λόγω του μεγάλου αριθμού επιβαινόντων. Το drone αποχώρησε προσωρινά για να επιστρέψει στη βάση του για ανεφοδιασμό. Στη συνέχεια, η Frontex ζήτησε να επιστρέψει το drone στο σημείο όπου βρισκόταν το αλιευτικό, αλλά οι ελληνικές αρχές του ζήτησαν να πάει στην Κρήτη, όπου υπήρχε άλλη βάρκα σε κίνδυνο με 70-80 επιβαίνοντες.  Όταν επέστρεψε αργά τη νύχτα στην Πύλο, δεν υπήρχε ίχνος του αλιευτικού, το οποίο είχε βυθιστεί, και το drone συνέδραμε στην επιχείρηση διάσωσης.

Έκτακτη συνάντηση για να συζητηθεί το θέμα της ενεργοποίησης του άρθρου 46 μετά το ναυάγιο στην Πύλο συγκάλεσε και το Συμβουλευτικό Φόρουμ της Frontex, που προτίθεται να βγάλει σχετική σύσταση προς την υπηρεσία. Το Φόρουμ σημειώνει ότι είναι πολύ σημαντικό να καταρτίσει η Frontex διαφανές και κατάλληλο σχέδιο δράσης σχετικά με την Ελλάδα.

Αλλά και το Διοικητικό Συμβούλιο της Frontex χαρακτήρισε εξαιρετικά σοβαρές τις Αναφορές Σοβαρού Περιστατικού και σημείωσε ότι ίσως απαιτηθούν σοβαρά μέτρα.