Η διαπραγμάτευση για το Μακεδονικό εισέρχεται στην «μετά συλλαλητηρίων» εποχή με δύο βασικά ερωτήματα: Το κατά πόσο τα – όποιας δυναμικής – μηνύματα λαϊκής αντίδρασης θα μετατοπίσουν τις εγχώριες κομματικές γραμμές στο εγχείρημα της λύσης και το εάν, και σε ποιο βαθμό, η κυβέρνηση των Σκοπίων δύναται και επιθυμεί να συμβάλλει στην υπέρβαση των αδιεξόδων που μπορούν να μπλοκάρουν τον συμβιβασμό.

Ως προς το πρώτο ερώτημα, για την κυβέρνηση – και με βάση τουλάχιστον τις επίσημες τοποθετήσεις – δεν υπάρχουν ταλαντεύσεις.  Τόσο στο Μαξίμου όσο και στο υπουργείο Εξωτερικών η αντίδραση δια των συλλαλητηρίων οριοθετείται στον αμιγώς δεξιό και υπερσυντηρητικό χώρο, σε καμία περίπτωση δεν θεωρείται μαζική, και η υποκίνησή της συνδέεται με μικροκομματικά κίνητρα που στοχεύουν πρωτίστως σε κυβερνητική αποσταθεροποίηση.

Προς επιβεβαίωση αυτής της ανάγνωσης, κυβερνητικές πηγές επικαλούνται και το γεγονός ότι στα συλλαλητήρια δεν υπήρξε καμία στήριξη και ουσιαστική παρουσία ούτε καν από τον χώρο του φιλελεύθερου κέντρου, και επισημαίνουν ότι για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εμφανίζεται πολιτικά απομονωμένος – αντιθέτως, στο Μακεδονικό κινείται πολύ κοντά στις δυνάμεις του προοδευτικού τόξου, από το εκσυγχρονιστικό μπλοκ του Κώστα Σημίτη έως το ΚΚΕ.

Το ζήτημα της εθνικής ταυτότητας

Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση διαμηνύει την αποφασιστικότητά της να επιμείνει στην επιδίωξη της λύσης με την ίδια στρατηγική και τακτική, και προαναγγέλλει σημαντικές εξελίξεις εντός των επόμενων εβδομάδων. Σ’ αυτές τις εξελίξεις την κεντρική θέση θα έχει το σύμφωνο που προετοιμάζει το υπουργείο Εξωτερικών – ένα κείμενο, που η Αθήνα φιλοδοξεί να αποτελέσει την διαπραγματευτική βάση που θα έχει και την σύμφωνη γνώμη της πλευράς των Σκοπίων.

«Δεν υπάρχει περίπτωση να κάνουμε κάτι το οποίο είναι νομικά, ιστορικά και πολιτικά παρά φύσει σε δύο κράτη που θέλουν να συνεννοούνται», είναι το χαρακτηριστικό στίγμα που έδωσε, επί του περιεχομένου και της φιλοσοφίας αυτού του κειμένου, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς με την συνέντευξή του στο Euronews.

Το κρίσιμο ζητούμενο ωστόσο, είναι το ποια θα είναι και πως θα αποτυπωθεί σ’ αυτό το κείμενο η θέση της ελληνικής πλευράς στα ζητήματα ταυτότητας της ΠΓΔΜ – ήτοι στο γλωσσικό και το εθνοτικό, όπου διαπιστώνεται μέχρι στιγμής και η πιο έντονη αντίδραση από την πλευρά των Σκοπίων. Η δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Δημήτρη Τζανακόπουλου ότι  «όλοι οι λαοί έχουν μια ταυτότητα. Δεν μπορεί κανένας λαός να στερήσει από άλλον την ταυτότητά του», προϊδεάζει για συμβιβαστική διάθεση από την ελληνική πλευρά, μέχρι στιγμής όμως παραμένει άγνωστο ποια θα είναι τα όρια αυτού του συμβιβασμού.

Στο έτερο σκέλος, εκείνο που αφορά την άρση του αλυτρωτισμού δια της αναθεώρησης του συντάγματος της ΠΓΔΜ, η φόρμουλα φαίνεται να έχει οριστικοποιηθεί τόσο από την πλευρά της Αθήνας όσο και από εκείνη της κυβέρνησης Ζάεφ: Είναι η υπογραφή διεθνούς συμφωνίας και η κατάθεσή της προς κύρωση στα δύο κοινοβούλια – μια κύρωση, που είναι εφικτή από την τρέχουσα πλειοψηφία της μετριοπαθούς πλευράς Ζάεφ και θα εμπεριέχει και την δέσμευση για τις συνταγματικές αλλαγές σε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα.

Το Gorna Makedonija

Ως προς το δεύτερο κρίσιμο ερώτημα, εκείνο της βούλησης των Σκοπίων αν διευκολύνουν εμπράκτως και άμεσα την επιτάχυνση της διαδικασίας, οι επόμενες ημέρες θεωρούνται κρίσιμες. Η τελική μετονομασία του αεροδρομίου των Σκοπίων και της εθνικής οδού θεωρούνται θέμα ελάχιστου χρόνου, παρ’ ότι όμως έχει ιδιαίτερο συμβολισμό δεν αποτελεί κίνηση ουσίας.

Κι εδώ είναι ενδεικτικός ο δημόσιος προβληματισμός που εξέφρασε, επίσης μιλώντας στο Euronews, ο Νίκος Κοτζιάς για το γεγονός ότι ο Ζόραν Ζάεφ δεν δείχνει μέχρι στιγμής βιασύνη να «περάσει» στην κοινή γνώμη της χώρας του την σύνθετη ονομασία που προτείνεται για την ΠΓΔΜ: «Περιμένω ακόμα από τα Σκόπια, επιτέλους, να βγουν δημόσια να πουν σε αυτή τη σύνθετη ονομασία ποιο θα είναι το επίθετο μπροστά από το ουσιαστικό και να το περιγράψουν στον πληθυσμό τους», είπε χαρακτηριστικά ο Νίκος Κοτζιάς προσθέτοντας ότι ενώ η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί  να προετοιμάσει την κοινή γνώμη, «η άλλη πλευρά δεν κάνει την ίδια προετοιμασία και αυτό με προβληματίζει πολύ σήμερα». 

Οι πληροφορίες από διπλωματικούς κύκλους αναφέρουν ότι ο Ζόραν Ζάεφ έχει ήδη πει «ναι», και δη στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, στην ονομασία Gorna Makedonija (Άνω Μακεδονία). Σημειώνεται πως ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ ανακοίνωσε σήμερα ότι η κυβέρνησή του αποδέχεται γεωγραφικό προσδιορισμό στην ονομασία, ενώ ανακοίνωσε και τη μετονομασία του αεροδρομίου από «διεθνές αεροδρόμιο Μέγας Αλέξανδρος» σε «διεθνές αεροδρόμιο Σκοπίων» αλλά και τη μετονομασία της εθνικής οδού της ΠΓΔΜ, που οδηγεί στα σύνορα με την Ελλάδα, από «εθνική οδός Αλέξανδρος ο Μακεδών» σε «εθνική οδός Φιλίας».

Το μήνυμα Γιούνκερ

Σε κάθε περίπτωση, η Αθήνα θεωρεί κομβική για τις περαιτέρω εξελίξεις και την διεθνή πίεση που ασκείται στα Σκόπια – μια πίεση, που αναμένεται να ενταθεί και με την επίσκεψη Γιούνκερ στην γειτονική χώρα στο τέλος του μήνα. Ο πρόεδρος της Κομισιόν έδωσε, άλλωστε, ήδη σήμερα στίγμα προθέσεων κατά την παρουσίαση της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Δυτικά Βαλκάνια προειδοποιώντας τις βαλκανικές χώρες ότι δεν θα μπορέσουν να ενταχθούν στην ΕΕ πριν διευθετήσουν τις μεθοριακές διενέξεις τους.

«Δεν θα υπάρξει επιπλέον διεύρυνση προς τις χώρες των Βαλκανίων χωρίς να έχουν επιλυθεί εκ των προτέρων, πριν από οποιαδήποτε ένταξη, τα προβλήματα που αφορούν τα σύνορα», δήλωσε ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο, στέλνοντας σαφές μήνυμα και προς τα Σκόπια.