Η συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας, είχε σαν αποτέλεσμα ανάμεσα σε άλλα, την αύξηση των ρατσιστικών και ξενοφοβικών συμπεριφορών στα νησιά όπου εγκλωβίζονται οι πρόσφυγες, υποστηρίζει η RSA «Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο».

Η Οργάνωση με αφορμή την επέτειο των δύο χρόνων από τη συμφωνία, κάνει τον δικό της απολογισμό , με στοιχεία των μελών της που ζουν από κοντά το προσφυγικό δράμα στα νησιά του Αιγαίου και καταθέτει τα στοιχεία της στο Tvxs.gr. To Χρονολόγιο που δημοσιεύουμε σήμερα , είναι η μακρά λίστα των επιθέσεων με ρατσιστικό κίνητρο ενάντια προσφύγων, μεταναστών αλλά και Ελλήνων πολιτών

«Παρακολουθώντας από την πρώτη γραμμή, σχεδόν τέσσερα χρόνια τώρα, το προσφυγικό, διαπιστώνουμε μια μεταστροφή της κοινής γνώμης στη Χίο, σε θέσεις από αδιάφορες έως ρατσιστικές και ξενοφοβικές. Βέβαια, πρόκειται για την πρώτη εικόνα που εισπράττει κανείς κι αυτό γιατί έχουν σταδιακά κυριαρχήσει οι ξενοφοβικές αντιλήψεις στην πρώτη γραμμή είτε των μέσων ενημέρωσης, είτε των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είτε σε μεμονωμένα τοπικού χαρακτήρα περιστατικά.» λέει ο Γιάννης Στεβής (Δημοσιογράφος – Διευθυντής ιστοσελίδας astraparis.gr)

Η οργάνωση RSA παρατηρεί  ότι , η βίαιη εφαρμογή της Συμφωνίας μεταξύ ΕΕ- Τουρκίας με την οποία εγκλωβίστηκαν στη Χίο μέσα σε δύο μόλις ημέρες 1500 πρόσφυγες, προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις μέσα στους επόμενους μήνες. Σημαντικό μέρος της τοπικής κοινωνίας διολίσθησε σε ακραίες θέσεις. Αρκετοί οδηγήθηκαν ή επέλεξαν ρατσιστικής έμπνευσης συμπεριφορές και πράξεις. Βίαιες επιθέσεις σε καταυλισμούς προσφύγων, ρατσιστικά προγκρόμ, συμπλοκές με τα ΜΑΤ, επιθέσεις σε δημοσιογράφους και αλληλέγγυους πολίτες, επιθέσεις σε γραφεία ομάδων υποστήριξης προσφύγων ακόμη και πολιτοφυλακές είναι μόνο μερικά από όσα συνέβησαν για πρώτη φορά τα προηγούμενα δύο χρόνια στο νησί. Η εφαρμογή της συμφωνίας δηλητηρίασε την τοπική κοινωνία.

Πρώτα θύματα τοπικές ομάδες αλληλεγγύης στους πρόσφυγες με πολυετή δράση καθώς και μέλη τους που  πολύ γρήγορα στοχοποιήθηκαν ως κύριοι υπεύθυνοι για την άφιξη, παραμονή και υποστήριξη των προσφύγων στα νησιά και δέχθηκαν επιθέσεις από ακραίες ομάδες.   Στην συνέχεια, πρόσφυγες μέσα και έξω από τον καταυλισμό της Σούδας, με κορύφωση το ρατσιστικό πογκρόμ του Νοέμβρη 2016 που κατέληξε στον τραυματισμό προσφύγων και αλληλλέγυων. Μέχρι τώρα μόνο ένας από τους φερόμενους δράστες των επιθέσεων αυτών έχει βρεθεί ενώπιων της δικαιοσύνης.

Η μεγάλη ένταση των γεγονότων και η εφαρμογή της συμφωνίας με κάθε κόστος οδήγησε σε παλινωδίες και την Δημοτική Αρχή της Χίου. Από την απόφαση του Δήμου της Χίου να δανεισθεί 750.000 ευρώ για την αγορά του ακινήτου που στεγάζει το Hot spot («ΒΙΑΛ»)και την ενεργή συμμετοχή του στη διαχείριση του καταυλισμού της «Σούδας» μέσα σε ένα χρόνο,  φθάσαμε στις πολλαπλές προσφυγές του Δημάρχου ενώπιον των δικαστηρίων με τις οποίες ζητά πλέον την έξωση του Υπουργείου από το Hot spot και την με κάθε τρόπο προσπάθεια αποτροπής της επέκτασης του.

Δύο χρόνια μετά την έναρξη εφαρμογής της Συμφωνίας και η Χίος – όπως και τα άλλα νησιά του ΒΑ Αιγαίου- μοιάζει να έχει χάσει ένα μέρος από τη ψυχή της και να αγωνιά για τη συνέχεια. 

Διαβάστε επίσης: «Πεθαίνοντας στη Μόρια»: Ιστορίες μιας τοξικής συμφωνίας

Τα hot spots έχουν μετατραπεί σε «ανοιχτούς» χώρους περιορισμού της ελευθερίας

Τα ελληνικά νησιά που φιλοξενούν τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Κ.Υ.Τ), γνωστά και ως “Hot-Spots” (στη Λέσβο, τη Χίο, την Kω, τη Λέρο και τη Σάμο), βρίσκονται στο επίκεντρο της υλοποίησης της συμφωνίας μεταξύ  ΕΕ-Τουρκίας. Πολλοί ξεχνούν σήμερα, κάτι που οι ντόπιοι στα νησιά  θυμούνται πολύ καλά,  ότι τα Hot Spots πριν μετατραπούν σε ΚΥΤ,   δημιουργήθηκαν  και παρουσιάστηκαν ως κέντρα καταγραφής των νεοεισερχομένων προσφύγων και μεταναστών, μιας διαδικασίας που θα ολοκληρώνονταν εντός 72 ωρών. Αμέσως μετά την εφαρμογή της συμφωνίας στις 20 Μαρτίου 2016, τα Hot Spots μετατράπηκαν σε ‘κλειστά κέντρα’, ωστόσο το σχέδιο αυτό κατέρρευσε πολύ γρήγορα. Στην πράξη, τα Hot-Spots έχουν πλέον μετατραπεί σε «ανοιχτούς» χώρους περιορισμού της ελευθερίας ενώ η βιωσιμότητα της ίδιας της συμφωνίας εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από το γεωγραφικό περιορισμό που επιβάλλεται στους ανθρώπους που φθάνουν στα πέντε νησιά του Αιγαίου.

Οι υποδομές στα Hot Spots δεν ήταν ποτέ ικανές να φιλοξενήσουν μεγάλο αριθμό ανθρώπων και ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες. Πρόσφυγες και μετανάστες στοιβάχθηκαν βιαστικά σε iso box, σκηνές της Ύπατης Αρμοστείας αλλά και καλοκαιρινού τύπου σκηνές ανάμεσα σε σκουπίδια και λύματα. Η ανασφάλεια και η βία κυριαρχούν σε αυτούς τους χώρους. Η ραγδαία επιδείνωση της ψυχικής υγείας  προσφύγων και μεταναστών   και οι εξοντωτικές συνθήκες επιβίωσης που τους έχουν επιβληθεί, έχουν άμεσα αρνητικές επιπτώσεις στην ευημερία και τη ζωή όχι μόνο των ίδιων αλλά και των κατοίκων των γειτονικών χωριών γύρω από τα hotspots. H πραγματικότητα αυτή είχε ως άμεσο επακόλουθο τις συχνές εντάσεις και την περαιτέρω αποξένωση των τοπικών κοινοτήτων από τον προσφυγικό πληθυσμό που είχε πλέον εγκλωβιστεί στα νησιά.

Χρονολόγιο

Εμπρησμοί, επιθέσεις με σιδερογροθιές, βανδαλισμοί, λόγοι μίσους και διχόνοιας. Η λίστα των επιθέσεων με ρατσιστικό κίνητρο ενάντια προσφύγων, μεταναστών αλλά και Ελλήνων πολιτών είναι μεγάλη τα δύο τελευταία χρόνια, λόγω της αδιέξοδης κατάστασης που βιώνει η πλειοψηφία του προσφυγικού πληθυσμού και των νέων δεδομένων που δημιουργήθηκαν για τις τοπικές κοινωνίες μετά την Κοινή Δήλωση Ε.Ε-Τουρκίας.  Ιδιαίτερα αυξημένη είναι η ένταση στα νησιά του Αιγαίου όπου πρόσφυγες και ντόπιοι έχουν φτάσει στα όρια των αντοχών τους, λόγω της δημιουργίας των Hot Spot και τις συνθήκες  εγκλωβισμού.

Παρακάτω παρουσιάζουμε χαρακτηριστικά περιστατικά ρατσιστικών επιθέσεων στα νησιά που καταγράφηκαν το 2016 και το 2017.

2016

1. 6 Φεβρουαρίου 2016. Για δύο ημέρες ομάδες πολιτών της Κω να αποκλείουν δρόμους και να συγκρούονται με τα ΜΑΤ διαμαρτυρόμενοι για την κατασκευή hot spot στο Πυλί
2. 1 Μαρτίου 2016. Εμπρησμός σε αποθήκη δωρεές και ανθρωπιστικό υλικό για τους πρόσφυγες στο Καστελόριζο
3. 23 Απριλίου 2016. Επίθεση με μολότωφ στον αυτοδιαχειριζόμενο χώρο υποστήριξης προσφύγων  «Solis Café» -που προσέφερε γεύματα σε πρόσφυγες, μετά τον εκρηκτικό μηχανισμό που πέταξαν κάποιοι τη νύχτα των θλιβερών επεισοδίων στο λιμάνι της Χίου- τυλίχτηκε οριστικά στις φλόγες από άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία.
4. 27 Απριλίου 2016. Επίθεση με κροτίδες στα γραφεία της σημαντικότερης συλλογικότητας του νησιού «Επιτροπή αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες Χίου -“Λάθρα;”
5. 6 Ιουνίου 2016. Μέλη της Χρυσής Αυγής πραγματοποιούν ρατσιστική επίθεση κατά προσφύγων, νοσηλευτών, εργαζομένων και εθελοντών στη Χίο.
6. 9 Ιουλίου 2016. Με μηχανοκίνητες περιπολίες πολίτες της  Λέρου σπέρνουν τρόμο στο νησί  προπηλακίζοντας και απειλώντας πρόσφυγες, ενώ απειλές δέχτηκαν και μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων και εθελοντές,  κάποιοι από τους οποίους εγκατέλειψαν το νησί.
7. 13 Ιουλίου 2016. Πραγματοποιείται ξενοφοβική συγκέντρωση  «αγανακτισμένων κατοίκων» έξω από το πρότυπο κέντρο φιλοξενίας στον χώρο του πρώην ΠΙΚΠΑ στη Λέρο. Στη συγκέντρωση παραβρίσκεται και ο δήμαρχος Λέρου αλλά και καταστηματάρχες του νησιού. Σύμφωνα με τα μέλη του «Δικτύου Αλληλεγγύης Λέρου» που προσφέρουν εθελοντικά στην καθημερινή λειτουργία του ΠΙΚΠΑ, ανάμεσα στους διαδηλωτές  βρίσκονται και μέλη της Χρυσής Αυγής.
8. 18 Αυγούστου 2016. Κήρυγμα μίσους και διχόνοιας από τον Μητροπολίτη Χίου που  «επιτίθεται»  σε πολιτικούς, πρόσφυγες και αιρετούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.  «Δεν υπάρχουν πρόσφυγες, είναι όλοι λαθρομετανάστες», είναι τα λόγια του Μητροπολίτη.
9. 14 Σεπτεμβρίου 2016. Συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στη πολιτική για το προσφυγικό και μεταναστευτικό στην κεντρική πλατεία της Χίου.  (Στο τέλος της συγκέντρωσης ομάδα 150 ατόμων κινείται  με κατεύθυνση τον καταυλισμό προσφύγων της «Σούδας»,  τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο και φωνάζοντας συνθήματα κατά των μεταναστών και των προσφύγων). Στην συγκέντρωση πρωτοστατούν μέλη της Χρυσής Αυγής και επιτίθενται κατά δημοσιογράφου, ο οποίος στοχοποιήθηκε κατά την κάλυψη της συγκέντρωσης.
10. 19 Σεπτεμβρίου 2016. Διαδήλωση των κατοίκων της Μόριας, προς το δημαρχείο της Μυτιλήνης με πρωτοβουλία του τοπικού συμβουλίου της Μόριας.   Μέλη της Χρυσής Αυγής που είχαν παρεισφρήσει στην πορεία επιτίθενται  σε τέσσερις γυναίκες γνωστές για την αλληλέγγυα δράση τους στους πρόσφυγες, που περνούσαν από το σημείο. Ο βουλευτής Λέσβου της Νέας Δημοκρατίας, Χαράλαμπος Αθανασίου  με ανακοίνωσή του, χαιρέτισε την εκδήλωση διαμαρτυρίας, δηλώνοντας πως συμπαρίσταται «στον αγνό αγώνα σας για τη διάσωση της Λέσβου μας». Στην ίδια ημέρα σύμφωνα με μαρτυρίες έξω από τη Μόρια κάτοικος της περιοχής επιτίθεται σε μία πρόσφυγα με τέσσερα παιδιά.
11. 1 Οκτώβριου 2016. Σε συνάντηση που είχαν με τον προϊστάμενο Εκπαίδευσης Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίο οι εκπρόσωποι των συλλόγων γονέων και κηδεμόνων της Κω εκφράζουν την αντίθεση τους για παραχώρηση σχολικών κτιρίων για την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων που βρίσκονται στο νησί. 
12. 12 Οκτωβρίου 2016. Η πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων και γενική γραμματέας στην Ένωση Γονέων και Κηδεμόνων νομού Χίου φέρεται ότι μοίρασε  ερωτηματολόγια – «δημοψήφισμα» στους μαθητές και στις μαθήτριες του 7ου δημοτικού σχολείου με θέμα την ένταξη στα σχολεία των παιδιών των προσφύγων, κάνοντας λόγο για πιθανά προβλήματα, λόγω διαφορετικού πολιτισμικού και κοινωνικού επιπέδου, άλλης κουλτούρας και κοινωνικής συμπεριφοράς και άλλης θρησκείας.
13. 9 Νοεμβρίου 2016. Κουκουλοφόροι πάνω σε μηχανάκια φορώντας κράνη και κρατώντας ξύλα χτυπούν πρόσφυγες στο Βαθύ της Σάμου.
14. 17 Νοεμβρίου 2016. Σοβαρές επιθέσεις  με μολότοφ και μεγάλες πέτρες από ομάδα τριάντα ατόμων σημειώθηκαν εναντίον προσφύγων και μεταναστών αλλά και αλληλέγγυων πολιτών στον καταυλισμό της «Σούδας» Χίου. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν για τρεις μέρες με αποτέλεσμα να τραυματιστούν σοβαρά δύο πρόσφυγες και να καούν τουλάχιστον 100 σκηνές.  

2017

1. 20 Απριλίου 2017. Ξυλοδαρμοί και απειλές από ακροδεξιούς εναντίων προσφύγων και του αστυνομικού διευθυντή στη Χίο. Νέα επεισόδια προκαλούν ακροδεξιοί αντιδρώντας στην πρόθεση βασκικής ΜΚΟ να χρησιμοποιήσει χώρο πρώην κλινικής για παροχή υπηρεσιών σε πρόσφυγες και ντόπιους. Μέλη της Χ.Α. παραλίγο να  χτυπήσουν και το νέο αστυνομικό διευθυντή του νησιού. Τρεις άνθρωποι τραυματίζονται από  επίθεση μελών της Χρυσής Αυγής  με πέτρες στον καταυλισμό προσφύγων της Σούδας. Η αστυνομία προχωρά σε επτά προσαγωγές προσφύγων και μεταναστών, οι οποίοι προφανώς αμύνονταν. Έχει προηγηθεί διαμαρτυρία κατοίκων με ιερέα να πρωτοστατεί  και να εκφέρει ρατσιστικό λόγο κατά της εγκατάστασης  της ίδιας δομής. Το ίδιο βράδυ γίνονται επιθέσεις σε πρόσφυγες σε κεντρικό δρόμο της Χίου. Το μέλος της Χ.Α. Ματθαίος Μερμηγκούσης καταδικάζεται για τις επιθέσεις αυτές σε φυλάκιση 12 μηνών για δημόσια υποκίνηση βίας με βάση τη φυλετική διάκριση (άρθρο 1, νόμου 4285/2014). Είναι η πρώτη καταδίκη στη Χίο με βάση τον αντιρατσιστικό νόμο.
2. 2-4 Μαΐου 2017. Έξι διακριτές επιθέσεις λαμβάνουν χώρα από τα μεσάνυχτα της   2ας Μαΐου έως και το βράδυ της 4ης Μαΐου στη Λέρο με θύματα μεταξύ άλλων  δύο τρανς πρόσφυγες και μία έγκυο.  Σε τρεις από αυτές τις επιθέσεις πραγματοποιούνται σε μικρό χρονικό διάστημα, στοιχοποιούνται ομάδες ατόμων που επιστρέφουν στο Hot Spot  στην περιοχή Λέπιδα. Τα θύματα στην πλειονότητα των περιστατικών αναφέρουν ότι δέχτηκαν επίθεση από μηχανοκίνητες ομάδες ατόμων τα οποία μεταξύ άλλων χρησιμοποίησαν αιχμηρά αντικείμενα. Η Αστυνομία της Λέρου προχωρά στη σύλληψη οκτώ ατόμων, μετά την παρέλευση σαρανταοκτάωρου από την επίθεση, με αποτέλεσμα να χαθεί η προθεσμία του αυτόφωρου και να αφεθούν ελεύθεροι.
3. 29 Ιουλίου 2017. Δύο υπήκοοι Μπαγκλαντές δέχονται επίθεση στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου από  ανήλικους, οι οποίοι εξυβρίζοντάς τους, τους αφαιρούν χρηματικό ποσό και κινητά τηλέφωνα, τους απειλούν με μαχαίρι και  χτυπούν  τον έναν με σφυρί
4. 8 Σεπτεμβρίου 2017. Ακροδεξιοί επιτίθενται σε αντιφασίστες που  έσβηναν φασιστικά και εθνικιστικά συνθήματα στην περιοχή της «Παγανής» Μυτιλήνης και τραυματίζουν έναν εξ αυτών.
5. 25 Σεπτεμβρίου 2017. Δύο εργαζόμενοι της οργάνωσης «Αρσις», που επιχειρούν να μιλήσουν στο δημοτικό συμβούλιο Παλαιοκάστρου  στη Σάμο για να εξηγήσουν το πρόγραμμα φιλοξενίας σε διαμερίσματα, πέφτουν θύματα απρόκλητης επίθεσης που περιλάμβανε τη χρήση λεκτικής αλλά και σωματικής βίας σε βάρος τους. Η εριστική συμπεριφορά εναντίον τους  κλιμακώνεται και εκτός του χώρου της συνεδρίασης όπου ομάδα κατοίκων τους επιτίθεται με χρήση σωματικής βίας και ρίψη καπνογόνων.
6. 29 Σεπτεμβρίου 2017. Ο πρόεδρος της κοινότητας «Μυτιληνιών»  στη Σάμο αναφέρει σε συνέντευξή του σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ότι έχει δημιουργηθεί ομάδα κρούσης στο χωριό και ότι «θα χυθεί αίμα» αν πατήσει οικογένεια μεταναστών. Τις ίδιες απειλές θα επαναλάβει λίγες μέρες αργότερα σε δημόσια συζήτηση.
7. 27 Οκτωβρίου 2017. Δυο Έλληνες άνδρα παρασύρουν και τραυματίζουν με το αυτοκίνητο τους έναν Νιγηριανό ποδηλάτη στη Ρόδο. Ο  οδηγός του ΙΧ προθυμοποιείται  να τον μεταφέρει στο Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου για τις πρώτες βοήθειες. Σύμφωνα με την καταγγελία του Νιγηριανού τον μεταφέρει στο παλαιό νοσοκομείο της Ρόδου, αντί να τον μεταφέρει στο Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου. Ο  τραυματισμένος άνδρας αντιδρά και προσπαθεί να βγει από το αυτοκίνητο. Ο οδηγός του ΙΧ  του επιτίθεται χρησιμοποιώντας ένα αιχμηρό αντικείμενο, πιθανότατα κατσαβίδι.
8. 2 Νοεμβρίου 2017. Η ΕΛΑΣ δέχεται καταγγελία για επίθεση με καραμπίνα εναντίον δύο Ιρακινών προσφύγων στη Σάμο, ηλικίας 17 και 20 ετών. Η αστυνομία δεν προχωρά στη σύλληψη του ανθρώπου που αναγνωρίστηκε από τους πρόσφυγες ως δράστης, αλλά αντιθέτως συλλαμβάνει τα δύο θύματα ύστερα από μήνυση του άντρα, και σχηματίζει δικογραφία.
9. 21 Νοεμβρίου 2017. Καταστηματάρχες  με την παρουσία ακροδεξιών απαιτούν από ομάδα Αφγανών προσφύγων που έχουν εγκατασταθεί λόγω διαμαρτυρίας στην πλατεία Σαπφούς με σκηνές στο πλαίσιο απεργίας πείνας, να απομακρυνθούν άμεσα. 
10. 22 Νοεμβρίου 2017. Δημοσιογράφος η οποία καλύπτει την επιχείρηση της αστυνομίας να εκκενώσει την πλατεία Σαπφούς  στη Λέσβο από τους πρόσφυγες που διαμαρτύρονταν εκεί, καταγγέλλει ύβρεις και προπηλακισμό από ακροδεξιούς εναντίον της. Oι προπηλακισμοί και οι απειλές  επεκτάθηκαν σε αλληλέγγυους και πρόσφυγες.