Ποια είναι η διαφορά της φιλανθρωπίας από την αλληλεγγύη; Ακόμη και αν γνωρίζουμε, ή αισθανόμαστε την απάντηση, δύσκολα θα την συνοψίζαμε με τον ευφυώς σαφή τρόπο του Κωνσταντίνου Πολυχρονόπουλου: «Η φιλανθρωπία είναι κάθετη: Έχω, βλέπω κάποιον, τον λυπάμαι. Οίκτος δηλαδή. Η αλληλεγύη είναι οριζόντια.».

Τον παραπάνω «ορισμό», ο Κ. Πολυχρονόπουλος τον σμίλεψε στον δρόμο. Κυριολεκτικά. Διότι είναι ο άνθρωπος πίσω από την Κοινωνική Κουζίνα «Ο Άλλος Άνθρωπος».

Ποιος «άλλος» δηλαδή… Για εμάς και τους διπλανούς μας πρόκειται ουσιστικά.

Ο Κ. Πολυχρονόπουλος είναι η «ψυχή» μιας δράσης – τέκνο της ανάγκης που γέννησε η προηγούμενη κρίση και που, όπως δείχνουν τα πράγματα, ήρθε για να αντισταθεί και στα χειρότερα που έρχονται.

Αν νομίζετε ότι η Κοινωνική Κουζίνα «Ο Άλλος Άνθρωπος» είναι απλά ένας είδος «Στρατού Σωτηρίας» κατά τα αμερικανικά πρότυπα, κάνετε λάθος. Είναι εντελώς διαφορετική και μακράν πολύπλευρη. Είναι μια δράση αλληλεγγύης που ξεκινά από την τροφή, για να φτάσει στις πιο βαθιές ανθρώπινες ανάγκες, για δημιουργία και αγωγή ψυχής, αυτές. δηλαδή, που συντρίβονται στην καθημερινότητα ενός απάνθρωπου συστήματος.

Και αν νομίζετε ότι όλα τα παραπάνω θα αρκούσαν τουλάχιστον για να την αφήσουν ήσυχη να δημιουργεί, πάλι κάνετε λάθος. Διότι ο Δήμος Αθηναίων, αντί να συνδράμει, δημιουργεί εμπόδια και απειλεί με πρόστιμα.

Αυτό συνέβη στις 8 Μάη. Και με αφορμή αυτό αναζητήσαμε τον Κ. Πολυχρονόπουλο, να μας μιλήσει για την όμορφη αυτή δράση και την περιπέτειά της.

«Είχα λείψει για να κάνω διανομές φαγητού σε οικογένειες που πηγαίνουμε καθημερινά», ξεκινά την κουβέντα μας αφηγούμενος το συμβάν. «Εμείς χρησιμοποιύμε 4 – 5.000 μπολάκια την ημέρα. Αυτά είναι μέσα σε κούτες. Είναι δυο – τρεις κούτες. Απέναντί μας έχουμε κάδο ανακύκλωσης και τα αφήσαμε πρσωρινά δίπλα όσο δίναμε φαγητό, για να μην δημιουργούνται ουρές μέσα στον δρόμο. Για να μην ενοχλούμε και την γειτονιά, να διατηρούνται οι αποστάσεις κλπ. Κάθε μέρα αυτό κάνουμε εδώ και δύο μήνες που ξεκίνησαν τα μέτρα για την πανδημία. Μόλις τελειώσει η διανομή, πετάμε αμέσως τις κούτες στην ανακύκλωση.

»Εκείνη την ώρα λοιπόν ήρθαν δύο με πολιτικά, δεν ξέρω αν ήταν δημοτική αστυνομία, δημοτικοί σύμβουλοι ή τι άλλο. Μπορεί να ήταν και από την καθαριότητα. Και είπανε στα παιδιά ότι “κάνουμε σκουπίδια” – δηλαδή αυτά τα χαρτόκουτα που ήταν προσωρινά δίπλα στον κάδο – και μας έδωσαν αυτό το χαρτί, με προειδοποίηση, “αυστηρή σύσταση”, ότι την επόμενη φορά θα μας βάλουν πρόστιμο 200 – 300 ευρώ».

• Διαβάστε παρακάτω και τη σχετική ανάρτηση του Κ. Πολυχρονόπουλου για το συμβάν, μαζί με την «προειδοποίηση» του Δήμου Αθηναίων:

Ξαφνικά έγιναν όλα αυτά, ή είχατε και προηγούμενες ενοχλήσεις;

«Από τότε που ξεκινήσαμε, τρεις – τέσσερις γείτονες, όχι όλοι, τους ενοχλούσε που έβλεπαν τον κόσμο να έρχεται. Επαιρναν και την αστυνομία τηλέφωνο. Κάθε μέρα. Η αστυνομία ερχόταν, έβλεπε ότι τηρούσαμε τα μέτρα, την καθαριότητα κλπ και έφευγαν. Υποθέτω λοιπόν ότι αυτός που πήρε τηλέφωνο, είδε ότι δεν έκανε τίποτα η αστυνομία και πήρε κάποιον φίλο του στον δήμο Αθναίων και ήρθαν.».

Είναι η πρώτη φορά που αντιμετωπίσατε τέτοια προβλήματα από την αρχή της δράσης;

«Το 2011 που ξεκίνησα είχα πάλι προβλήματα με την δημοτική αστυνομία. Ερχόντουσαν και ρωτούσαν αν έχω άδεια, τι ακριβώς κάνω, έστελναν την άλλη αστυνομία και με πήγαινε μέσα με προσαγωγές. Αυτά μέχρι το 2012. Μετά τίποτα.».

Δηλαδή, από τη στιγμή που μεγάλωνε η δράση έπαψαν και τα εμπόδια.

«Ακριβώς. Και αυτή είναι ενόχληση από γείτονα.».

Πώς ξεκίνησε η κουζίνα;

«Η κουζίνα ξεκίνησε από και για την κρίση. Αλλά επειδή εμείς πιστεύαμε ότι η οικονομική κρίση είναι στην πραγματικότητα κρίση ανθρωπιστική, δηλαδή είναι ο “παρτακισμός” των ανθρώπων, ο φόβος του να μην μιλάνε, να είναι μόνοι τους, εμείς αποφασίσαμε λοιπόν να κάνουμε την κουζίνα στον δρόμο και να μαγειρεύουμε για όλους τους ανθρώπους. Με προτεραιότητα πάντα τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη ένα πιάτο φαγητό, αλλά και εμείς που δεν έχουμε τέτοια ανάγκη, να τρώμε μαζί τους και να μιλάνε.».

Ποια ηταν η αφορμή; Τι σε ώθησε να κάνεις κάτι τέτοιο;

«Ένα περιστατικό που είδα σε μια λαϊκή στο Αιγάλεω μια Παρασκευή μεσημέρι. Δυο πιτσιρίκια είχαν μπει σε έναν κάδο σκουπιδιών και τσακωνόντουσαν για πράγματα που είχαν πετάξει οι άνθρωποι στα σκουπίδια. Και δεν με πείραξε, ξέρεις, το γεγοινός ότι τσακωνόντουσαν δυο πιτσιρίκια. Με πείραξε το γεγονός ότι καθόμουν, τά ‘βλεπα και δεν έκανα τίποτα. Και μαζί με μένα ήταν και άλλοι άνθρωποι στην λαϊκή που περνάγανε, το έβλεπαν και δεν έκαναν τίποτα. Αδιαφορία. “Δεν μας νοιάζει τίποτα. Είμαστε μόνοι μας”. Αυτό ήταν που με σκότωσε.

Και τι έκανες;

«Το αυτονόητο. ‘Εφτιαξα δέκα τοστ και πήγα την επόμενη μέρα σε μια λαϊκή αγορά μεσημέρι να τα δώσω. Στην ψύχρα. Και δεν τα έπαιρνε και κανένας. Ή ντρεπόντουσαν ή φοβόντουσαν. Μετά κατάλαβα. Μόλις άρχισα να τρώω εγώ ένα, ήρθαν αμέσως και τα πήραν όλα. Από αυτά τα δέκα τοστ ξεκίνησε αυτό που έχουμε σήμερα.».

Πόσοι συμμετέχουν σήμερα στην κουζίνα ως εθελοντές;

«Πάνω από 100.000 σε όλον τον κόσμο. Παίρνουν τηλέφωνο από όλη την Ευρώπη, την Αυστραλία…»

Υπάρχει κάποιο σημείο που διαφοροποιεί την κουζίνα από άλλες φιλανθρωπικές δράσεις;

«Ναι. Οτι δεν είναι φιλανθρωπία. Η φιλανθρωπία είναι κάθετη: Έχω, βλέπω κάποιον, τον λυπάμαι. Οίκτος δηλαδή. Η αλληλεγύη είναι οριζόντια. Ο “Άλλος Άνθρωπος” λοιπόν είναι εντελώς αλληλέγγυα δράση. Στηρίζεται στην αφύπνοιση των συνειδήσεων όλων των ανθρθώπων, με σκοπό να ενσωματωθούμε ξανά και να γίνουμε πάλι κοινωνία. Γιατί ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό. Δεν είναι μοναχικός λύκος. Άμα είμαστε μόνοι μας, μας σακατεύουν όλοι. Όταν είμαστε μαζί, δεν μπορούν. Είναι επι-κοινωνία. Χρησιμοποιώ το φαγητό για επικοινωνία. Το χρησιμοποιώ για να μιλάμε, με τις διαφορές μας, να σεβόμαστε ο ένας την διαφορετική επιλογή του άλλου και ας διαφωνούμε με αυτήν. Τρώγοντας λοιπόν, όταν μιλάμε και διαφωνούμε με κάποιον, διαφωνούμε πιο ήπια. Ταυτόχρονα βέβαια είναι και οι άνθρωποι που μένουν στον δρόμο, μπας και καταφέρουμε να τους ενσωματώσουμε στην κοινωνία ξανά. Να παρατήσουν τον δρόμο, να κάνουν ξανά αποτοξίνωση, να κόψουν το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.

Έχετε και τέτοιες πλευρές στη δράση σας λοιπόν. Δεν είναι μόνο το φαγητό.

«Εννοείται. Έχουμε κοινωνικό φροντιστήριο με δεκάδες παιδιά που κάνουν ενισχυτική διδασκαλία στον χώρο μας, δωρεάν, με καθηγητές και δασκάλους που έρχονται εθελοντικά. Υπάρχει χώρος που πίνουν καφέ, κάνουν μπάνιο οι άνθρωποι, συζητάνε, βοηθάνε στο μαγείρεμα. Υπάρχει θεατρική ομάδα, υπάρχει γιατρός, υπάρχει δικηγόρος που δίνει δωρεάν συμβουλές. Όλα σε εθελοντικά βάση. Υπάρχουν γεωπόνοι που προσφέρουν συμβουλές σε όσους έχουν μπαλκόνια πώς να τα φτιάξουν και να φυτέψουν μποστάνι. Υπάρχει θεατρική ομάδα  που αποτελείται από άστεγους, άνεργους, εργαζόμενους κάθε ηλικίας. Ο.τι αφορά την κοινωνία».

Είναι προφανές, αφού λειτουργεί μέχρι τώρα, ότι ο «Άλλος Άνθρωπος» εξακολουθεί να έχει λόγο ύπαρξης. Από την πείρα σου, οι ανάγκες που τον δημιούργησαν, οξύνονται όσο περνά ο καιρός;

«Όλο και παραπάνω. Ξεκίνησα από το 2011 και μαγείρευα για 60 – 70 ανθρώπους. Τώρα έχουμε φτάσει να μαγειρέψουμε και για 9.000 ανθρώπους σε μια μέρα. Να στο πω αλλιώς. Υπάρχουν περίοδοι κρίσης, όπως αυτή που περνάμε, αλλά κάθε χρόνο έχουμε κρίσεις. Δεν υπάρχει περίοδος χωρίς σεισμό, πλημμύρα, όπως στη Μάνδρα, φωτιά, π.χ. Μάτι. Εμείς είμαστε εκεί από την πρώτη μέρα. Για να ανεβάσουμε την ψυχολογία των ανθρώπων. Όχι για να τους ταϊσουμε. Να τους δείξουμε ότι δεν είναι μόνοι τους. Και επειδή αυτό δεν μπρούμε να το κάνουμε απλά έτσι, να πηγαίνουμε εκεί και να μιλάμε, βάζουμε την κατσαρόλα μπροστά. Για να έρχονται, να μας μιλάνε, να βοηθάμε όσους έχουν άμεσες και πραγματικές ανάγκες. Τρώμε μαζί τους. Ακριβώς τα ίδια πράγματα και με τα ίδια πιάτα και πηρούνια. Ψωμάκι και ό,τι βγάλει η κατσαρόλα. Είναι γεύμα. Ένα γεύμα με τους συναθρώπους μας στον δρόμο. Και το κάνουμε πρώτα για μας. Μαγειρεύουμε για μας.

Και μάλλον με τη νέα κρίση θα έχετε πολύ δουλειά…

«Θα είναι πάρα πολύ χειρότερα. Από τη στιγμή που ο τουρισμός πήρε την κάτω βόλτα, τα μαγαζιά πήραν την κάτω βόλτα, δεν υπάρχουν χρήματα και εργασία για κανέναν, μεγαλώνει το ποσοστό ανεργίας.».

Είχες σχέση με τη μαγειρική πριν ξεκινήσεις τη δράση;

«Καμία σχέση. Μάρκετινγκ. Και αυτό που κάνω τώρα είναι το αληθινό μάρκετινγκ.».

Δηλαδή;

Το μάρκετινγκ τι είναι; Επικοινωνείς με τους ανθρώπους για να μάθεις τις ανάγκες τους και να προωθήσεις ένα προϊόν. Επικοινωνία. Και όταν δεν υπάρχει ανάγκη, τη δημιουργείς για να βγάλεις κέρδος. Αυτό είναι το μάρκετινγκ. Εγώ τι κάνω; Βγάζω την κατσαρόλα μπροστά και έρχονται οι άνθρωποι για να μάθω τις ανάγκες τους και να τις καλύψω.

Τι νιώθεις λοιπόν ότι έχεις κερδίσει από αυτήν την ιστορία, δεδομένης της απουσίας αγοραίας διαμεσολάβησης;

«Άλλαξε η ζωή μου φίλε. Το λέω και το εννοώ χίλια τα εκατό. Είναι η πραγματική ζωή. Με βλέπουν σαν άνθρωπο τώρα. Δεν έχουν να εκμεταλλευθούν κάτι από μένα. Δεν έχω λεφτά. Δεν δίνω λεφτά. Δεν έχω τίποτα. Είμαι άνεργος από το 2009. Και αυτό είναι ένα παράδειγμα, ότι από τι στιγμή που το κάνει αυτό ένας άνεργος και προσφέρει αυτά που προσφέρει και επικοινωνεί με τους ανθρώπους και τους βοηθάει να βρουν μια δουλειά, να κάνουν μια αποτοξίνωση, παιδιά που είχαν παρατήσει το σχολείο να περνάνε στο πανεπιστήμιο, από τη στιγμή λοιπόν που μπορώ και το κάνω αυτό εγώ, ένας άνεργος, μπορεί να το κάνει ο καθένας μας. Και φαντάσου τι μπορεί να κάνει η πολιτεία»…